Играми ватанэгьлияр! Гьар йи­сан ра­ма­зандин вацра газет­ кIел­за­вай­бу­­рун­ арада тешкилзавай­ диндин конкурс цIини тухузвайдакай чна алатай нумрадай хабар ганай. И серенжем медениятдинни ма­ри­фатдин А.­Гьа­санан тIварцIихъ галай цент­радини «Лезги газетдин» редакцияди саналди тешкилнава.

Лагьана кIанда, конкурсдин асул макь­­садрик газет кIелзавайбурухъ дин­­дин рекьяй авай чирвилер артуха­рун, инсаният патал Исламдихъ авай метлеб, кье­тIенвал къалурун, кIелза­вайбурун арадай диндин­ дерин чирвилер авайбурун алакьунар къейд авун акатзава.

Конкурсдин кьилин шартIарикай сад ам я хьи, виликдай хьиз, цIини ана Ислам­дин­ университетар, медре­са­яр акьал­­тIар­навайбуруз, кьилдин алим­ри­вай­, имам­ри­вай чирвилер къачунвайбуруз иштирак­дай ихтиярар авач. Вучиз лагьайтIа, абур хъсандиз­ диндин гъавурда ава ва конкурсдин суал­риз абурувай, са четинвал­ни авачиз, жавабар гуз жеда. И конкурс асул гьисабдай жемят, адетдин газет кIел­за­вайбур (чпихъ Исламдай имамрихъ­, муаллимрихъ, алимрихъ хьтин чирви­лер­ ава­чирбур) патал я. Яшарин жигьетдай тайин сергьятар авач, конкурсда жегьилривайни иштиракиз жеда, яшлубурувайни­.

Конкурсдин суалриз жавабар ра­ма­зан­дин вацран эхирдалди гуз жеда. Адалай кьулухъ жавабар кьабул хъийи­дач. Иштиракчийривай чпин жавабар­ редакциядиз, пуд жуьредикай менфят къачуна, ракъуриз ­жеда:

1) почтадин алакъадин отделе­нийрай (РД, Махачкъала, пр-т Нас­рут­динова, 1 «а»­, 7-этаж);

2) интернетдин куьмекдалди­ «Лезги газетдин» электронный поч­­тадиз (адрес — lezgigazet@etnomediadag.ru);

3) ватцапдиз (телефондин нум­ра — 8-989-653-42-35) рекье тваз жеда.

Гьи жуьре къулай ятIа, гьам хкягъа. Жавабар аваз рекье твазвай чарчин сифте кьиляй «Конкурсдиз» гаф кхьиз рикIелай алудмир.

Гъалибчияр пуд кас хкяда. КIвен­кIвечи чкаяр кьурбуруз савкьатар гуда:

1-чка — телефон, 15 агъзур манат;

2-чка — рикIел аламукьдай савкьат, 12 агъзур манат;

3-чка — капI ийидай халича, 9 агъзур манат пул.

Идалайни гъейри, абуруз дипломарни лезги чIалал Ислам диндикай кхьенвай ктабар пишкешда.

Эгер цIи конкурсда иштирак­дай­бурун­ кьадар вилик квай йисарилай гзаф хьайи­тIа, абурун арада конкурсдин кьилин савкьат — умрадиз фидай путёвкани къугъвада. Адаз виридалайни гзаф баллар къазанмишай кас лайихлу жеда.

Иштиракчияр патал мад са шартI ава: редакциядиз жавабар рекье твадайла­, тIварни фамилия, яшамиш жез­­­вай чка (шегьер, район, хуьр) ва телефондин нумра къа­­лурун чарасуз я.

Конкурсдин нетижаяр рамазандин варз куьтягь хьайидалай кьулухъ кьада ва гъалибчийрин тIварар газетдай малумарда. КIвен­кIвечи чкаяр кьурбу­рувай савкьатар мус ва гьинай вахчуз жедатIа, тешкилатчийри абуруз, зенг авуна, хабар гуда. Конкурс­дин кIва­лах­­риз баллрин куьмекдалди къимет гуда.

ЦIинин йисан конкурс 20 суалди­кай ибарат я. Къейд ийин хьи, абур 2024-йисан 10-нумрадилай инихъ (2025-йисан 9-нумра­дал къведалди) «Лезги газетдин» чинриз акъатнавай диндин макъалайрин бинедаллаз гьазурнава.

*  *  *

Исламди вири мусурманривай чир­ви­лер­ къачун истемишзава. И кар тес­ти­кьарзавай гзаф делилар ава. Ми­сал яз, гьадисда лагьанва (мана): «Чирвилер (Ша­риатдин илим) тIа­лабун гьар са му­сурман касдиз ферз я». (Ибн Мажагь).

Аллагь-Таалади чи Пайгъам­бар­диз­ (Аллагьдин салават ва салам хьуй вичиз) ра­къурнавай сифте аят, сифте­ гаф «Икъраъ», яни «КIела» гаф я! Ал­­лагь-Таалади Къуръан­да Вичин Пай­гъам­бардиз лугьузва (20-сура­, 114-аят, мана): «Ва лагь (вуна)­: «Рабби! Заз чирвилер артухара». Имам Агьмада ла­гьа­на: «Инсанар Шариатдин илимдихъ абур недайдахъни хъвадайдахъ муьгьтеж хьу­нилай гзаф муьгьтеж я, вучиз ла­гьайтIа, абур недайдахъни хъвадайдахъ йикъа са ва я кьве сеферда муьгьтеж жезва, Шариатдин илимдихъ авай муьгьтежвал абуру къачузвай нефесрин кьадар кьван я».

Чирвилер къачудай рекьер гзаф ава, абурукай сад «Лезги газетдин» гьар нумрада «Дин» рубрикадик кваз  гузвай макъалаяр кIелун ва абурун бинедаллаз, Исламдиз талукьарна, тешкилзавай конкурсда иштиракун я.

Адет хьанвайвал, алай йисан рамазандин вацрани диндин конкурс кьиле тухузва. Буюр, иштирака, чирвилер къачу — Аллагьдин патай сувабар, и дуьньядани менфятар жедайвал. Аллагьди чаз агалкьунар гурай. Амин.

«Лезги газетдин» диндин рубри­ка­ тухузвай

ва агъадихъ галай суалар гьа­зур­навай алим

Ямин гьажи Мегьамедов 

 

 

Суалар:

1. Рамазандин вацракай:

а) рамазандин варз берекатлуди тирди субутзавай са гьадис (мана) кхьихь;

б) рамазандин вацра сивер хуьникай сувабар ва хъсан эвезар ава, абурукай пуд кхьихь;

в) рамазандин вацран крарикай (сив хуьнилай гъейри) кьве кар кхьихь;

г) Къуръан виридалайни зурба Ктаб я, ам виридалайни зурба Жибрил малаикдилай ракъурнава, виридалайни зурба… — и ибара эхирдалди кхьихь.

2. Закатуль-фитIр (зеэр):

а) ам гьихьтин жуьре тIуьнрикай (рузидикай) гана кIанда ва са касдилай шумуд кило гузва?

б) зеэрикай гьихьтин кьве еке менфят ава?

3. 3. Аллагь-Таалади ва Адан расулди (Аллагьдин салават ва салам хьуй вичиз)  Къуръандиз ганвай сифетар ва тIварар гзаф ава, абурукай пуд кхьихь.
4. 4. Дуьньядин эхирдин гъвечIи лишанрикайрахазвай и гьадисдин мана эхирдалди кхьихь: «Къияматдин югъ алукьдай вахтунин вилик анжах таниш ксариз…».
5. 5. Къуръан маса чIалариз таржума авунихтияр авайди субутзавай делилар ава.

а) абурукай кьве делил кхьихь: 1. асгьабри Гьабашадиз (Эфиопиядиз) гьижра авурла, ан-Нажашийдиз кIелай аятар таржума авунин кьиса ва а аятар гьи сурадай тир? 2. Римдин император Гьиракълидиз аятар таржума авунин кьиса ва а аятар гьибур тир?

б) «Къуръан маса чIалариз таржума авун «фарзу-кифа́ягь» крарикай я» — гьи алимди лагьанва ва гьикI ада баян ганва?

6. Мусурман кас кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз ийидай крар:

а) ам кьейила, адан гьакъиндай кьуд ферз кар авун лазим я. Гьибур я а крар?

б) чпикай кьейи мусурмандиз менфят авай тайин диндар крар ава, абурукай кьуд кхьихь.

в) Пайгъамбарди (Аллагьдин салават ва салам хьуй вичиз), сурарал фейила, гьи дуьа­ кIелзавай?

7. 7. Исламдин вад лагьай дестек — гьаж:

а) зуль-гьижжа вацран сифте цIуд йикъан чIехи дережа субутзавай Ибн Аббас асгьабдилай атанвай гьадис кхьихь (мана).

б) гьаждин лайихлувилер ва сувабар гзаф ава, абурукай кьуд кхьихь.

в) Аллагьдиз къурбанд авунин кардай зурба сувабар ава, и гьадис (мана) эхирдалди кхьихь: «Адаман рухвайри Къурбанд суварин юкъуз…».

8. 8. Дуьньядин эхирдин лишанрикай я:

а) явавал ва мискьивал гегьенш хьун. Абу Гьурейра асгьабдилай атанвай и кар субутзавай гьадис (мана) кхьихь: «Мугьаммадан…».

б) мал гьалалдикай къазанмишнавани, я тахьайтIа, гьарамдикай — и кардиз фикир тагун. Абу Гьурейра асгьабдилай атанвай и кар субутзавай гьадис (мана) кхьихь: «Дугъриданни,…».

9. Дуьньядин эхирдин лишанрикай я:

а) инсанри зинавал авун, ипек алукIун, ички хъун, музыкадин алатар гьалал яз гьисабун. Абу Малик аль-Ашъарий асгьабди гъанвай гьадис (мана) кхьихь: «Дугъриданни, зи…».

б) инсанар экуьнахъ къарагъайла, иманлу яз, нянрихъ кафирдиз элкъведай вахтар алукьун. Абу Гьурейра асгьабдилай атанвай и кар субутзавай гьадис (мана) кхьихь: «Тади къачу (куьне)…».

10. 10. Дуьньядин эхирдин лишанрикай я:

а) кIелдайбур гзаф хьун, амма факъигьарни алимар тIимил хьун.  Абдулла ибн Амр асгьабдилай атанвай гьадис (мана) кхьихь: «Гьакъикъатда,…».

б) бейхабар кьиникьар гзаф хьун. Анас ибн Малик асгьабдилай атанвай гьадис (мана) кхьихь: «Бейхабар…».

11. Дуьньядин эхирдин лишанрикай я:

а) алан-къулан (сефигь, бегьемсуз) ксар  рахун. Абу Гьурейра асгьабдилай атанвай и кар субутзавай гьадисдин мана кхьихь: «Гьакъикъатда, инсанриз…».

б) маса уьмметри, сада-садаз эвериз, мусурман уьмметдал гьужум авун, адан гьакъиндай Савбан асгьабди гъанвай гьадисдин мана кхьихь: «Мукьва я вахт…».

12. Дуьньядин эхирдин лишанрикай я:

а) залзалаяр пара хьун. Абдулла ибн Гьава́ла асгьабдилай атанвай гьадисдин мана кхьихь: «Я Ибн Гьавала!…».

б) мал-девлет инсанрин арада гзаф хьун. Абу Гьурейра асгьабдилай атанвай гьадисдин мана кхьихь: «Къияматдин югъ…».

13. Кафирвилин тахсир кутун. ЧIехи куфр ругуд жуьре ава, гьибур я абур? Куьрелди гьар садан баянни це.
14. Муртадвал. Мусурман инсандин иман чIурдай гзаф агъунар, гафар ва крар ава, абурукай ругуд кхьихь.
15. 15. Са тайин касдикай кафир хьанва лугьун патал адан гьакъиндай пуд шартI хьун лазим я. Гьибур я а шартIар? Куьрелди баянарни галаз кхьихь.
16. 16. Дуьньядин эхирдин лишанрикай я:

а) гунагькар ксар гьайванриз элкъуьрун, чил пад хьун ва къванер къурун пайда хьун. Абдулла ибн Умар асгьабдилай атанвай гьадисдин мана кхьихь: «Зи уьмметда жеда…».

б) мусурманриз куьмек яз, тарар рахун, къванер рахун. Абдулла ибн Умар асгьабдилай атанвай гьадисдин мана кхьихь: «Ягьудри квехъ галаз …».

17. Дуьньядин эхирдин лишанрикай я:

а) Ефрат («Фурат») вацIу къизилдин дагъ чуплах авун. Абу Гьурейра асгьабдилай атанвай гьадисдин мана кхьихь: «Къияматдин югъ…».

б) Аравиядин чилер мад уьруьшриз ва вацIариз элкъуьн. Абу Гьурейра асгьабдилай атанвай гьадисдин мана кхьихь: «Арабрин чил мад…».

18. Дуьньядин эхирдин лишанрикай я: 

а) са сажда и дуьнья ва ана авай вири шейэрилай хийирлу яз жедай замана алукьун. Абу Гьурейра асгьабдилай атанвай гьадисдин мана кхьихь: «За Нин гъиле зи чан аватIа…».

б) Шамдик экечI тавур са касни амукь тийидай вахт алукьун.  И  кар тестикьарзавай гьадисдин мана кхьихь: «Эгер Шамдин агьалияр…».

19. Закат квелай ва гьикьван гун лазим я:

а) закат кьуд жуьре малдилай гун лазим я, гьибур я абур?

б) къизилдин закат гьи кьадар граммрилай ва адакай гьикьван пай гуда?

в) лапагрин ва калерин закат гьи кьадар гьайванрилай ва гьикьван пай гуда?

г) закат тагузвай ксарин жаза къалурнава Къуръанда. 9-сурадай 34 ва 35 лагьай аятар (мана) кхьихь: «Эй, иман гъанвайбур!…».

д) чпиз закат гудай муьжуьд жуьре инсанар ава, абур Къуръанда къалурнава. И кардиз талукь аят (мана) кхьихь: «(Ферз) тир садакьаяр (закатар) талукь я…».

20. Рамазандин вацра сив хуьн:

а) и гьадис эхирдалди кхьихь: «Ни (гьи касди) иман гваз ва…».

б) «Лайлат-уль-Къадр» йифиз кIелдай дуьа авай гьадис (мана) кхьихь: «Аллагьумма…».

«Лезги газет»