3-мартдиз «Дагъустан» РИА-да монополийриз акси Федеральный къуллугъдин Дагъустанда авай Управлениди (УФАС) тешкилнавай пресс-конференция кьиле фена. Идарадин регьбер Къаир Бабаева республикада монополийриз акси кIвалахда гьалтзавай кар алай месэлайрикай ва 2024-йисан кIвалахдин нетижайрикай суьгьбетна.
ИкI, шаз Дагъустандин УФАС-ди, санлай къачурла, 69 миллион манатдилай гзаф жермеяр илитIна. Абурун чIехи пай (62 миллион манатдилай гзаф) электроэнергиядалди таъминарунин хилел гьалтзава, гьа жергедай яз — и къуллугъ лазим тир ерида аваз тамамар тавунай. 2023-йисав гекъигайла (26,4 миллион манат), и хиле жермейрин кьадар хейлин гзаф хьанва.
Фикир желбдай мад са делил: алатай йисуз идаради государстводин закупкайрин хиле 5,2 миллион манатдилай виниз жермеяр илитIна. И хиле къайда чIурай дуьшуьшриз талукь 695 арзадиз килигна, абурукай 268 арза чпихъ бине авайбур яз гьисабнава, санлай къачурла, 3 миллион манатдилай гзаф жермеяр вахчуз алакьнава.
Государстводин закупкайрин хиле къайдаяр чIурай дуьшуьшар мукьвал-мукьвал гьалтзава. 2024-йисуз винел акъудай дуьшуьшрин арада гьалтзава: делилрин Сад тир къурулушда информация дуьз къалур тавун; закупкайрин гьакъиндай хабар гузвай чарара гъалатIар хьун; иштиракчияр хкядайла, къайда чIурун; конкуренция сергьятламишдай истемишунар тайинарун; контрактрин шартIар законсуздаказ дегишарун. Бязи компанийри тулкI ийидай вахтунда артухан мумкинвилер хьун патал чпин тежрибадиз талукь яз къалп делилар къалурнавай.
И рекье гьалтзавай мад са месэла адакай ибарат я хьи, пудратчийри савдадин икьрарда къалурнавай чпин мажбурнамаяр кьилиз акъудзавач. ИкI, УФАС-ди кьиле тухвай кIвалахдин нетижада 34 компания нагьакьан таъминчийрин сиягьда тунва. Идаради гьакIни икьрарар кьилиз акъудун лазим тир вахт законсуздаказ яргъал вегьей дуьшуьшарни винел акъудна. Ида лагьайтIа, милли проектар уьмуьрдиз кечирмишунин вахт яргъал вегьезвай.
Къаир Бабаева рекламадин хилел гуьзчивал авунин рекье гьалтзавай дуьшуьшрикайни лагьана. 2024-йисуз Дагъустандин УФАС базарда гьуьжетунин ихтиярар хуьниз талукь законодательство чIурай 163 арзадиз килигна. Рекламадин хиле 30 дело къарагъарна, абурукай 29 дуьшуьшда къайда чIурнавайди тестикь хьанва. И. Бабаева къейд авурвал, эхиримжи вахтара республикада эдебсуз реклама ишлемишзавай дуьшуьшарни мукьвал-мукьвал гьалтзава. Кьилди къачуртIа, медицинадин «Лекарь» центрадин реклама эдебсузди ва къанундин истемишунар чIурзавайди тирди тестикьарнава. Амма, ада къейд авурвал, и ва я маса реклама эдебсузди тирди тестикьарун четин месэладиз элкъвенва, вучиз лагьайтIа, республикадин законодательствода эдебдин сергьятар тайинарнавач, яни маса регионра ихьтин реклама адетдинбурук акатзава, Дагъустанда лагьайтIа, агьалийрин патай еке наразивилер арадал гъизва. Хъсан хабар ам я хьи, мукьвал вахтунда и кардани къайда твада.
Ван акъатай крарикай мад сад Дагъустан Республикадин целди таъминардай ва чиркин ятар акъудзавай Сад тир оператордин аксина тухвай силис я. Управлениди винел акъудайвал, электронный алишверишдин майдандин «ЭТР» операторди кьилдин (амай иштиракчияр сергьятламишун патал ) тариф тайинарнавай.
Санлай къачурла, Къ. Бабаеван гафаралди, Управленидиз инлай кьулухъни регионда гьахълу конкуренция таъминарунал зегьмет чIугвадай ният ава. КьетIен фикир конкуренциядиз акси икьраррин вилик пад кьуниз ва муьштерияр нагьакьан ва эдебсуз рекламадикай хуьниз гуда.
Къ. Бабаева гьакIни суьгьбет авурвал, РФ-дин Гьукуматдин Председатель Михаил Мишустинан тапшуругъдалди Дагъустандин УФАС-ди республикада недай суьрсетдин къиметрал гуьзчивал артухарда. Ада къейд авурвал, Рамазандин вацра недай суьрсетдин къиметар са кьадар хкажун адетдиз элкъвенва, гьаниз килигна, идаради и кардиз рехъ тагун патал гегьенш майданра серенжемар кьабулда. Мярекатдал республикада автомашинри ишлемишзавай кудай шейинин (бензин, газ) къиметар, са жерге маса регионрив гекъигайла, багьабур тирдакайни рахана. Къ.Бабаева гъавурда турвал, республикадин мулкунал алай автозавправкадин 900 станциядикай 30 процентдив агакьна (тахминан 3000) станцийри законлудаказ кIвалахзавач, яни абуру къвезвай къазанжийрилай налогар гузвач, истемишунар кьилиз акъудзавач. Ихьтинбурун (законлудаказ кIвалах тийизвайбурун) аксина, малум хьайивал, УФАС-дивайни серенжемар кьабулиз жезвач. Умудлу я хьи, и хилени къайда тваз алакьда.
Жасмина Саидова
