И йикъара Махачкъалада Дагъустандин юстициядин министерстводин общественный советдин (ОС) йисан нетижаяр кьуниз талукьарнавай нубатдин заседание кьиле фена. ОС-дин председатель Ислам Мегьамедован регьбервилик кваз кьиле фейи заседание, адан теклиф яз, дяведин махсус серенжемда телеф хьайи ксарин экуь къаматар, са декьикьада кисна акъвазуналди, рикIел хкунилай башламишна. Заседанида Дагъустандин юстициядин министрдин заместитель Сергей Къараченцевани иштиракна. Анал министерстводи алай йисуз кьиле тухванвай кIвалахдикай докладдихъ яб акална, общественный советдин къведай йисан план тайинарна.
Йикъан месэлайрикай тир агьалийрин арзайриз килигунин кIвалахдикай, абурув жавабар агакьаруникай Дагъустан Республикадин юстициядин министерстводин госкъуллугъдин, кадрийрин ва крар кьилиз акъудунин (делопроизводство) рекьяй Управленидин начальникдин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Шабан Магьадова лагьана. Агьалийрилай къвезвай арзайрикай Дагъустандин Гьукуматдиз рекье твазвай гьар кварталдин малуматда хабар гузва. Фикир тагана са арзани тазвач.
— Чав агакьзавай арзайрин чIехи пай республикадин ЗАГС-дин органрин кIвалахдиз талукьбур я. Сир туш, документда гьатта са гьарф чIурукIа кхьей вахтарани агьалияр кIеве гьатзава. КIвалахдал тайинарунин жигьетдай атанвай арзаярни авай (гьатта чи сайтда ачух вакансийрикай малумат аватIани). Арзайрин арада пулсуздаказ агакьарун лазим тир юридический куьмекдиз, медстрахованидин месэлайриз талукьбуруни тIимил чка кьазвачир. И вири арзайриз чун вахтунда килигзава, гьатта месэла чи министерстводиз талукьди тушиз хьайитIани, арзачидиз рехъ къалурзава, — къейдна ада.
Ш. Магьадован докладдай мадни малум хьайивал, алай йисуз министерстводин векилар арзайриз килигун патал республикадин хейлин шегьерриз ва районриз фена. ИкI, са тIимил йикъар идалай вилик абур Дагъустандин Огни шегьердин агьалийрихъ галаз гуьруьшмиш хьана. Абурухъ жуьреба-жуьре месэлайрай суалар, арзаяр авай. СВО-да телеф хьайибурун хендедайрив гьукуматдин патай куьмек агакьарунин месэладилай эгечIна, коммунальный къуллугърай буржариз талукьбурал къведалди. Месэлаяр чирна, абур гьялдай рекьер жагъурна.
Министерстводиз къвезвай арзайрин чIехи пай ЗАГС-рин органриз талукьбур хьунин месэладал Сергей Къараченцева алава хъувуна. 2020-йисуз ЗАГС-дин ЕГР (государстводин сад тир реестр) арадал гъуниз талукь кIвалах кьиле тухвайди рикIел хкана. ИкI, чкайрал ганвай документра, гзафни-гзаф районра, гъалатIар ахъайнаваз хьуни, иллаки 1980-йисалди ганвайбура, месэла четинарна. И жигьетдай кIвенкIвечи районрин арада СтIал Сулейманан, Къумторкъала районар авай. ЕГР арадал гъунин кIвалах четинарай мадни са месэла ам тир хьи, бязи чкайра ЗАГС-дин делилар араб алфавитдин куьмекдалди Дагъустандин халкьарин чIаларалди кхьенвай. Ихьтин дуьшуьшар анжах таржумачияр желб авуналди туькIуьриз хьана. Ада къейд авурвал, Сад тир реестр арадал гъидайла, рехъ гайи гъалатIар туьхкIуьрунин кIвалахдин чIехи пай 2021-йисал ацалтнатIани, ахьтин дуьшуьшар исятдани гьалтзава. Амма чарарин документра гъалатIар авай дуьшуьшра месэла анжах суддин куьмекдалди гьялиз жезва. Мисал яз, СВО-да телеф хьайи касдин хендедадиз пулдин куьмек гузвачир, вучиз лагьайтIа, адан бубадин тIварцIе (са гьарф чIурукIа кхьенваз) гъалатI авай. Суддин куьмекдалди ам арадай акъудна, месэла туькIуьрна.
Санлай министерстводин йисан нетижайрикай рахадайла, Сергей Къараченцев «Государственное юридическое бюро РД» ГКУ-дин кIвалахдални акъвазна. РикIел хкиз кIанзава, ам 2023-йисан эхирра, тамам са йис идалай вилик тешкилнай. Адан макьсад агьалийрив пулсуздаказ агакьарун лазим тир юридический куьмек хъсанаруникай ва мадни менфятлуди авуникай ибарат я. Пулсуздаказ агакьарун лазим тир юридический куьмекдиз талукь яз, Дагъустандин законда къалурнавайвал, ада агьалийрин 35 къатуниз къуллугъзава. Кьилди къачуртIа, иник акатзава: III группадин инвалидар, эгер абуру кIвалахзавачтIа; ВОВ-дин ветеранрин, РФ-дин Игитрин, Советрин Союздин, Социализмдин Зегьметдин, РФ-дин Игитрин хендедаяр; женгерин гьерекатрин ветеранар ва абурун хизанар; къанун-къайда хуьдай органрин къуллугъдин везифаяр кьилиз акъуддайла, телеф хьайи къуллугъчийрин хендедаяр; республикадин дагълух чкайра яшамиш жезвай агьалияр; уьмуьрдин четин шартIара гьатнавай ксар ва масабур. Дугъриданни, къуллугъдихъ еке игьтияж ава. Гзафни-гзаф куьмек герек яз пенсионерар, СВО-дин иштиракчийрин хизанар, етим аялар къвезва. И ва я маса месэладай абур гъавурдик кутазва, месэла юстициядин министерстводиз талукьди тушиз хьайитIани, абуруз лазим тир рехъ къалурзава.
2025-йис патал пландикай Ислам Мегьамедова куьрелди суьгьбетна. Кьилди къачуртIа, ана цIийи йисуз министерстводи кьиле тухудай кIвалах веревирд авунихъ галаз сад хьиз, акьалтзавай несил ватанпересвилин руьгьдаллаз тербияламишунин, хизандин къиметлувал пропаганда авунин (жегьилрихъ галаз), жуьреба-жуьре институтрихъ, гьа гьисабдай яз «Дагъустан Республикадин гражданвилин инициативайриз куьмек гудай Центр» АНО-дихъ галаз санал, дустагъра авайбурун ихтиярар хуьнин, инвалидриз ва абурун хизанриз юридический куьмекар гунин жигьетдай ва маса месэлайрай кIвалах тухун къалурнава.
Йисан нетижаяр кьуналди, эхирдай ОС-дин председатель Ислам Мегьамедова ва общественный советдин членри министерстводи 2024-йисуз кьиле тухванвай кIвалахдиз рейсадвилелди хъсан къимет гана.
Рагнеда Рамалданова
