Кар алай ­месэлайрикай я…

РФ-дин здравоохраненидин министр Михаил Мурашкодин гафаралди, ВИЧ, верем азар ва вирусдин гепатитар хьтин уьзуьрар гьам здравоохранение, гьамни­, санлай къачурла, жемият патал четин мес­элайрикай садаз элкъвенва. Идакай ведомстводин телеграм-каналди хабар гузва.

Чешмеди хабар гузвайвал, министерстводин къуллугъчийри яшайишдин жигьетдай метлеб авай начагъвилерихъ галаз женг тухуниз талукь серенжемар веревирд авуна.

Ведомстводи раижзавайвал, эпидемиологиядиз талукь гьалар дурумлудаказ гуьзчивилик кутун таъминарун патал еке кIвалах кьиле тухузва:

ВИЧ-дик начагъ 97,2 процент агьалияр диспансердин гуьзчивилик кутунва, 90 процент начагъбур лагьайтIа, антиретровирусный терапиядалди таъминарнава;

Урусатдилай къецепатан уьлквейрин­ ВИЧ-дал гуьзчивалдай (мониторинг) ва диагностикадин лап хъсан жуьрейрин тест-къурулушар чкадинбуралди эвез ийиз алакьнава;

«Вич квай аялар патал хъсан гьалар арадал хкидай Центр» ачухнава, ана медицинадин куьмек гунин рекьяй алай девирдин вилик финив кьадай мультидисциплинарный эгечIунар уьмуьрдиз кечирмишзава.

ГьакIни хабар гузвайвал, верем азар чукIунин ериш агъуз аватуни Урусат и начагъвал «хиве пар яз» гьатна­вай уьлквейрин сиягьдай акъуднава ва и уьзуьрдихъ га­лаз­ ­женг тухунин жигьетдай дуьньядин кIвенкIвечи уьл­квейрин арада тунва. Хабар гузвайвал, 76 процент агьалияр верем азардин вилик пад кьуниз талукь серен­жем­­­ралди (проф­осмотры) таъминарнава. Ведомстводи къейд­завайвал, верем азардикди агьалияр начагъ хьунин рекъем 20 йисан къене 3 сеферда агъуз аватнава, и уьзуьрдикди кьиникьин дуьшуьшар лагьайтIа, — 6 сеферда.­

ГьакIни хабар гузвайвал, 2024-йисалай диспансери­зациядин программадик «гепатит С»-диз талукь ахтар­ми­шунарни­ кутунва. Министерстводи раижзавай­вал,­ и делилдини вичикай ихтилат физвай жуьредин вирус квай инсанрин сагъламвал мягькемар хъийидай серенжемар кьабулдай мумкинвилер гегьеншарзава.

Артух хьанва

РФ-да 9 вацран муддатда набататрин чIем гьасилун 7 процентдин, ракъинин цуькведин чIем лагьайтIа, 13 процентдин артух хьанва. Идакай, уьлкведин хуьруьн майишатдин министерстводал асаслу яз, «Интерфакс» изданиди хабар гузва.

Кьилди къачуртIа, чешмеди къейдзавайвал, уьлкведа гьял тавунвай (нерафинированный) набататрин чIемер гьасилун алай йисан 9 вацра 6,9 миллион тонндилай гзаф хьанва, шазан и муддатдив гекъигайла, им  7 процентдин гзаф я. Къейдзавайвал, абурун арадай яз ракъинин цуькведин гъеридин кьадар 13 процентдин — 5,4 миллион тонндал кьван артух хьанва.

Ведомстводи къейдзавайвал, вичикай ихтилат физвай метягь гьасилунин еке рекъемри къенепатан базардин къиметриз талукь гьалар дурумлу хьун таъминарзава, ракъинин цуькведин чIемедин къиметар хкаж хьунин ериш инфляциядин еришдилай агъузди я.

Министерстводи гьакIни хабар гузвайвал, алай вахтунда уьлкведа чIемедин культураяр кIватI хъувун давам жезва. Раижзавай къейдерай малум жезвайвал, ведомстводи хъсан бегьер кIватI хъийидайдак умуд кутунва, гьам къенепатан базар тамамдиз таъминариз жедай, гьамни экспортдиз ракъурдай кьадардив агакьариз алакьдай.

Чешмеди кхьизвайвал, уьлкведин хуь­руьн майишат­дин министерстводи виликамаз кьунвай делилралди, алай йисуз чIемедин набататрин бегьер кIватI хъувунин кьадар 28 миллион тонндикай ибарат хьун мумкин я. Росстатдин делилралди, 2023-йисуз 29,86 миллион тонн кIватI хъувунай.

Гьазурайди — Муса  Агьмедов