Вирироссиядин фестиваль

Ихьтин лишандик кваз 3-октябр­дилай 6-октябрдалди Махачкъалада, Урусрин интеллигенциядин векилриз хкажнавай мемориалдин патав гвай майдандал, Дагъустандин Кьилин грантдин гьисабдай «Гражданвилин инициативайриз куьмек­ гудай центр» (ЦПГИ) АНО-дин алай йис патал проект кьилиз акъудун яз, халкьдин художест­венный сеняткарвилерин Вири­россиядин фестиваль кьиле­ фена. Ам тешкилнавайди «Да­гъустандин халкьдин художест­венный сеняткарвилер» ДРОО (председатель — Алигьажи Хурдаев) тир. Тамам 4 югъ халкьдин художественный сеняткарвилерал рикI алайбур патал сувариз элкъвена. Дугъриданни, тамашуниз лайихлу шейэр тIимил авачир. 

Фестиваль ачухуниз талукьарнавай шад мярекатда Дагъустандин туризмдин ва халкьдин художественный сеняткарвилерин рекьяй министрдин заместитель Анна Безруковади, ДГУ-дин ректор Муртазали Рабаданова, «Дагъус­тандин хуьр (аул)» этнография­дин музей-заповедникдин директор, Да­гъустандин культурадин лайихлу къуллугъчи  Зумруд Сулеймановади, «ЦПГИ» АНО-дин яша­йишдин проектрин куратор Самир Кафурова, Дагъустандин Халкьдин Собранидин депутат, Къайтагъдин вышивкадай устад Узлипат Гьасановади, Махачкъала шегьердин администрациядин культурадин управленидин начальник Фарид Абалаева, РФ-дин ва РД-дин лайихлу художник, Да­гъустандин художникрин Союздин председатель  Къурбанали Мегьамедова ва масабуру иштиракна. Абуру фестивалдин мугьманрин тIварцIихъ хуш келимаяр лагьана, Дагъларин уьлкведин тарихда халкьдин художественный сеняткарвилери къугъвай роль къейдна. Виликдай республикадин гьар са хуьруьн тIвар анин жемятдин художественный сеняткарвилерихъ галаз алакъалу жез хьайиди рикIел хкана. Кьилди къачуртIа, Кьиблепатан Дагъустан — гамар хрунай, Унцукул — кIарасдал нехиш атIунай, Балхар — хъенчIин къапарай, Кубачи — заргарвиляй, Къайтагъ — вышивкадай (парчадал нехиш) ва икI мад машгьур тир.

— Чпин макьсад халкьдин художественный сеняткарвилер хуьн ва къвезмай несилрал агакьа­рун тир ихьтин мярекатар Да­гъус­танда мукьвал-мукьвал кьиле­ тухузва. Абур тешкилзавай ксарин, республикадиз атанвай мугьманрин тIварцIихъ чими келимаяр лу­гьуз кIанзава. Халкьдин художественный сеняткарвилер не­ин­ки кьетIен искусство я, абурай гьакIни чи гьар са халкьдин тарих, милливал, ацукьун-къарагъун хъсандиз аквазва, — къейдна мярекатдал сифте гаф рахай Муртазали Рабаданова.

Дагъустандин­ туризмдин ва халкьдин художест­вен­ный­­ сеняткарвилерин­ ре­­кьяй ми­ни­с­­трдин­ за­меститель­ Анна­ Без­ру­ко­ва­ди респуб­­ли­ка,­ халкь­дин­ худо­жест­­венный се­нят­кар­вилерай­ куьмек гун яз, закон кьа­булнавай уьлкведин тIимил субъ­ектрик акатзавайди, къенин юкъуз адак устадрин кьилдин къатарив гьукуматдин патай куьмек агакьдай мумкинвал хьун патал де­гишвилер кухтунал машгъул жез­вайди раижна.

— Къенин юкъуз а ирс квадар тавунин къайгъуда ава. Халкьдин художественный сеняткарвилерин санлай кьадардал ва абур хуьз алакьунал гьалтайла, Россиядин субъектрин арада Дагъустан къенин юкъуз башчи я. Асирралди чи халкьари культура арадал гъана. Несилрилай несилралди халкьдин сеняткарвилерай пешеяр агакьарна. И рекье кIвалах давамарда, — алава хъувуна ада.

Фестивалди неинки чи респуб­ликадин, Россиядин регионрин, гьа гьисабдай яз Крымдин, Севастополдин ва ЛНР, Башкирия, Калмыкия республикайрай, Ставрополдин крайдай, Рос­товдин, Астра­хандин, Москвадин, Костромадин, Нижний Новгороддин­ областрай атанвай, гьакIни Узбекистандин машгьур сеняткарвилерин устадар са майдандал кIватI­навай. Халкьдин художественный­ сеняткарвилерал машгъул ус­тад­ри 40-далай виниз алачухрик­ фес­тивалдиз тамашиз атанвай ксар гъилин сеняткарвилерин яратмишунрихъ галаз танишарна. Балхардин хъенчIин къапар гьазуру­най, гимишдал нехиш атIунай, Къай­тагъдин вышивкадай, яракь гьазурунай ва икI мад мастер-классар къалурна.

Фестивалдин сергьятра аваз, кьве конкурс кьиле тухвана. Адет тирвал, эхиримжи юкъуз ам агалу­низ талукьарнавай шад мярекатдал абурун нетижаяр кьуна. Къейд авун лазим я хьи, ДГУ-дин сту­дент­рин клубдин гьевескар артистрин ва фестивалдиз атанвайбурун иштираквал аваз кьиле тухвай и мярекат абурлуди хьана. Конкурсда гъалиб хьайибурув — Ставрополдин крайдай тир Светлана­ Плигинадив (ада гъаларикай­ ни­ни­ гьазурнавай, ам «Сохранение памяти» конкурсда гъалиб хьана)  ва  Дондал алай Ростовдай — Ольга Черевкодив (ада гичин гьазурнавай, ам «Взгляд в будущее» конкурсда гъалиб хьана) дипломар вахкана. Идалайни гъейри, фес­ти­валдин сергьятра аваз, Дагъус­тандай тир халкьдин художест­венный сеняткарвилерал машгъул пуд тухум (династия) къейдна. Абу­рун арада Кубачидай — Шахаеврин, Унцукулдай — Нурмегьаме­доврин ва Балхардай Магьият Дау­довадин тухумрин векилар ава.

Рагнеда  Рамалданова