Докъузпара райондин Къурушрин хуьре лежбер Жамал Везирован хизанда 1919-йисуз дуьньядал атай Микьдад гъвечIи чIавалай вичин таяр-туьшерин арада къилихдин бязи ерийралди тафаватлу жезвай. Адан аял вахтар са акьван регьятбур хьана лугьуз жедач. Дагъвийриз а девирда гьакъикъатдани четинзавай: хизан хуьн патал гзафбур хипехъанвилел, малдарвилел машгъул жезвай, чкадин майишатда кIвалахзавай… Ихьтин шартIара гъвечIи къурушви халис кьегьал, рикIе къаст авай ватанперес яз чIехи жезвай. Кьакьан дагъларин такабурлувили, тIебиатдин мишекъат шартIари, саки гьар юкъуз гьалтзавай четинвилери Микьдадан руьгь, къилихар, кьатIунар лигимарзавай.
…ГъвечIи чIавалай Микьдадан рикI чирвилер къачунал алай. Ада гъиле гьатай гьар са ктаб кIелдай. РикIе чIехи къастар авай къурушви Бакудин фельдшерар гьазурдай мектебдик экечIна. Анаг куьтягьай жегьилдиз Советрин Армиядин жергейриз эвер гана. Микьдад Везирова зенитдин артиллериядин полкуна чешнелудаказ къуллугъзавай. Адаз вилик чIехи дяве квайдакай ва вичиз ана иштиракун кьисмет жедайдакай хабарни авачир…
1939-йисуз М. Везирова финнрихъ галаз кьиле фейи дяведа иштиракна. 1940-йисуз ам Молдавияда авай Тарутино лагердиз рекье туна. Ина къуллугъзавай чIавуз, 1941-йисан 22-июндин экуьнахъ, ам тупар хъиткьинунин ванери ахварай авудна. Ватандин ЧIехи дяве гатIуннавай.
Кьегьал къурушвиди дяведа кьиляй-кьилиз иштиракна ва ЧIехи Гъалибвал Берлин шегьерда къаршиламишна. Рагьметлу ветерандин рикIел хкунрай ашкара жезвайвал, Бакудин фельдшерар гьазурдай мектебда къачур чирвилер дяведин агъур йисара герек атана. Ада, хейлин маса фельдшерри хьиз, женгер кьиле физвай майданра, хсуси уьмуьрни хаталувилик кутуна, хирер-кьацIар хьанвай вишералди аскерар къутармишна. Низ чида, Микьдад Везирован гъиликай себеб хьана, а йисара шумуд аскер сагъ-саламат амукьнатIа! Дяведин йисара адаз гайи шабагьри чи макъаладин кьилин игитдин жуьрэтлувилин, зиреквилин, кьегьалвилин гьакъиндай шагьидвалзава. Кьилди къачуртIа, дирибаш фельдшер, медицинадин къуллугъдин майор «Яру Гъед» (кьве сеферда), «Ватандин дяведин II дережадин» орденриз (кьве сеферда), «Жуьрэтлувиляй», «Берлин къачунай», «Прага азад авунай», «Киев хуьнай», «Ватандин ЧIехи дяведа Германиядин винел гъалибвал къазанмишунай», «ЧIехи Гъалибвилин — 20, 30 йис», «СССР-дин Яракьлу Къуватрин — 50, 60 йис» медалриз ва маса шабагьриз лайихлу хьана.
Дяве куьтягь хьайила, М. Везиров хайи хуьруьз гьасятда хтанач, ада 1946-йисалди къуллугъ авун давамарна. 1947-йисуз адан хизанда руш Зулейха, пуд йисалай гада Назим дидедиз хьана. 1954-йисуз Везироврин хизан, хейлин къурушвияр хьиз, Хасавюрт райондин ЦIийи Къурушрин хуьруьз куьч хьана. Микьдад Жамалович Дагъустандин мединститутдик экечIдай фикирдал атана. Адан рикIел хкунрай якъин жезвайвал, дяведин шабагьар алай парталар алукIна, ам институтдиз рекье гьатна. Приемный комиссиядин членриз ада «медицинадин рекьяй къачур чирвилер за дяведин гьерекатрин майданра туна, амма эвезда захъ гьакьван девлетлу тежриба хьанва» лагьана ва вич имтигьанар вахкудай са йис муьгьлет гана, институтдиз кьабулун тIалабна. Адан тIалабун кьилиз акъудна, Микьдад Везировакай мединститутдин 1-курсунин студент хьана. Вузда кIелзавай сад лагьай йис ам патал, гьакъикъатдани, четинди хьана: анатомиядин тарсар, латин чIал чирун, медицинадин хейлин маса предметрай кьил акъудун… Сад лагьай курс ада пудар аваз акьалтIарна, амма, 2-курсунилай гатIунна, та дипломдин кIвалах хуьдалди, къурушвидикай Сталинан стипендиядин сагьиб, профкомдин председатель хьана. Духтурдин пешедихъ ялунин къастуни адаз вири манийвилер алуддай къуват гана.
Вири вадар аваз институт акьалтIарайдалай кьулухъ ада Хасавюрт шегьердин духтурханада кIвалахиз гатIунна, яргъал йисара хирургиядин отделенидиз регьбервал гана. Микьдад Жамалович, халкьдин арада лугьудайвал, Аллагьдин патай пай ганвай пешекаррикай тир. Ада авур заргардин хьтин надир операцийри гзаф инсанар сагъар хъувуна, кIвачел ахкьалдна, цIийи умудар гана. Ина кIвалахзавай йисара ада жегьил духтуррин са шумуд несил чIехи авуна, вичихъ авай чирвилер, тежриба абурувни агакьарна. Винелай ам, гзаф истемишдай, векъи инсан хьиз аквазвайтIани, рикIин къеняй гьакьван къени, къайгъудар, чарадан гьалдикай хабар кьадай кас тир.
Духтур яз кIвалахунихъ галаз санал, М. Везиров илимдални машгъул хьана. Аспирантурадик экечIна, 1968-йисуз Астрахандин госмединститутда медицинадин илимрин кандидатвилин диссертация агалкьунралди хвена. Хасавюртдин духтурханада ада тежрибаяр тухузвай махсус кабинет авай. Инаг халис лабораториядиз элкъвенвай. Алимди, къизилдин гъилер авай хирургди, кицIерин винел жуьреба-жуьре тежрибаяр тухузвай, медицинадин сирерай кьил акъудзавай. Машгьур духтур Рашид Пашаевич Аскерханов адан виридалайни мукьва дуст тир, ам Везироврин хизандиз мукьвал-мукьвал мугьман жедай. Ада вичин дустуни илимдин рекьяй кьиле тухузвай ахтармишунриз еке къимет гузвай. Здравоохраненидин хиле къазанмишнавай агалкьунрай Микьдад Жамаловичаз ДАССР-дин Верховный Советдин Президиумдин къарардалди «Дагъустан АССР-дин лайихлу духтур» лагьай тIвар гана.
Вичин уьмуьрдин эхиримжи йисар Микьдад Везирова Хасавюрт шегьерда «Речной переулок» тIвар алай куьчеда авай кIвалера акъудна. Ам 1982-йисуз пуд лагьай сеферда инсульт хьайидалай кьулухъ рагьметдиз фена. Са акьван яргъи тушир уьмуьрда (рекьидайла, адан 63 йис тир) Микьдад Жамаловича вичелай кьулухъ хъсан тIвар туна. Ам санал кIвалахай юлдашри, ярар-дустари, чирхчирри еке гьуьрметдивди рикIел хкидай. Адан гъилик чпин сагъламвал мягькемар хъувур гзафбурун рикIел Микьдад Жамалович къени, хъсан, кар алакьдай духтур яз алама. Гьакъикъатдани, и дуьньяда къени тIвар таз алакьун чIехи бахт я.
Микьдад Жамаловичан руш Зулейхадин рикIел хкунрай малум жезвайвал, Рашид Пашаевич Аскерханов чи макъаладин кьилин игитдин лап кIеви дуст тир. «Аскерхановакай анжах чими, рикIиз хуш фикирар рикIел алама. Ада захъ алакьунар ава, за духтурдин пеше хкягъун лазим я лугьудай, амма закай духтур хьанач. Гилани гьайиф чIугвазва. Са легьзе зи рикIелай садрани алатдач. Дах рекьизвай чIавуз Махачкъаладай санитарный авиация атанай ва абурухъ Рашид Пашаевични галай. Гьа чIавуз ада заз икI лагьанай: «Эгер вуна медицинадин институт куьтягьнавайди тиртIа, дахдиз са гьихьтин ятIани куьмек гуз жедай. Вун лагьайтIа, къерехда акъвазна, дах рекьизвай гьалдиз килигзава…». Инсафсузвилелди, амма гьахълудаказ лагьанай ада. Завай накъвар хуьз хьаначир. Зун паталди дах вири тир. Ам кьейидалай кьулухъ зи дуьнья ацахьна, пайгар хана, зун етим хьана. Анжах адан экуь къамат зи рикIе эбеди я.
Мад са вакъиа хквезва рикIел. Зи а чIавуз 13-14 йис тир. Духтурханадиз авариядин нетижада гзаф хирер-кьацIар хьанвай Бакудай тир са дишегьли агакьарнавай. Адан гьал лап четинзавай. Дахди адаз операция авуна. Гуьгъуьнлай Бакудай адан рухваяр атана ва абуру, зи дахдин тIварцIихъ кутуг тавур гафар лугьуз, адан пешекарвилел шак гъиз, чпин дидедиз операция авунилай наразивал къалурзавай. Дахди абур, вич духтур яз, адаз куьмек гуниз чарасуз мажбур тирдан гъавурда туна ва операцияни хъсан гьалда кьиле фейиди къейдна. Дишегьлидин рухваяр гьарай-эвер кьилеллаз, наразивилер ийиз хъфенай. Гуьгъуьнлай абурун диде кIвачел ахкьалтна ва тамамдиз сагъ хъхьайла, Бакудиз рекье гьат хъувуна. Са кьадар вахт арадай фейила, чал адетдинди тушир посылка агакьна: ана торт, мижеяр, яр-емиш, маса савкьатар авай. Заз икьван иер посылка сад лагьай сефер тир аквазвайди. Ам ракъурнавайбур дахди операция авур Бакудай тир дишегьлидин рухваяр тир. Посылкада тунвай кагъазда икI кхьенвай: «Чалай гъил къачу. Чна куь къизилдин гъилериз теменар гузва».
И легьзеяр рикIел хтайла, зак руьгь акатзава. Гьакьван хъсан духтур, инсан тир зи дах. Ам къе чи арада амачтIани, адан баркаллу крар чIехи духтурдин сухтайри давамарзава…».
Алай йисуз Микьдад Жамалович дидедиз хьайидалай инихъ 105 йис тамам жезва. Ам и дуьньядай хъфена 42 йис алатнава. Гьикьван вахтар къвез фейитIани, хъсан инсанрин тIварар халкьдин рикIе амукьда. Микьдад Везирован тIвар хьиз. Адан экуь къамат эбеди авун патал мукьвара Дагъустандин хирургрин Р.П.Аскерханован тIварцIихъ галай обществоди Хасавюрт шегьердин мэр Коргъоли Коргъолиеван тIварцIел чар рекье тунва. Чпин чарче абуру администрациядин кьиливай шегьердин са куьче Микьдад Жамалович Везирован тIварцIихъ ягъун ва шегьердин духтурханадин са цлал адан шикил алай мемориалдин кьул алкIурун тIалабнава. И кар кьилиз акъатдайдал шак алач, гьикI лагьайтIа, Микьдад Жамалович хьтин кьегьал рухвайрин экуь къамат эбеди авун вири жемиятдин буржи я.
Мамед Мамедов,
МВД-дин ветеран
