Гьазурайди — Муса  Агьмедов

ЦIийи проект

РФ-дин Гьукуматди «Сагъламвал хуьдай цIийи технологияр» цIийи милли проект гьазурунин кIвалах акьалтIарзава. Къейдзавайвал, и серенжем гьазурунин кIвалах 1-августдалди тамамарун лазим я. Идакай Гьукуматдин телеграм-каналди хабар гузва.

Чешмеди кхьизвайвал, вичикай ихтилат физвай милли проектдик, виликамаз кьунвай делилралди, федеральный вад проект акатда. Хабар гузвайвал, абурун сергьятра аваз медицинадин илим вилик тухунин, дарманрин жуьреяр, уьлкведин мулкарал продукция акъудун патал хсуси карханаяр арадал гъун ва медицинадин хилез талукь тир маса серенжемар кьилиз акъудун фикирда кьунва.

Чешмедин къейдерай малум жезвайвал, и макьсадар кьилиз акъудун патал алай вахтунда са жерге министерствойриз лазим тир серенжемар кьабулун патал тапшуругъар ганва.

Артух хьанва

Уьлкведа салан майваяр гьасилунин кьадар, алатай йисан дережадив гекъигайла, артух хьанва. Идакай РФ-дин хуьруьн майишатдин министерстводин сайтда хабар гузва.

Алай йисан эвел кьилелай инихъ тешкиллу сектордай ачух накьвадин (открытый грунт) 179 агъзур тонндив агакьна салан майваяр кIватI хъувунва. Им, алатай йисан и муддатдив гекъигайла, 56,2 агъзур тонндин гзаф я. Къейдзавайвал, алай вахтунда уьлкведин кьиблепатан регионра фад арадал къведай майваяр кIватI хъувунин серенжемар кьиле тухузва. Мукьвал девирда мад кьве федеральный округ и жуьредин кIвалахрив эгечIда.

Чешмеди гъизвай делилралди, ачух накьвадин салан майваяр гьасилунал гьалтайла, уьлкведа кIвенкIвечи чкайрал агъадихъ галай регионар ала: Астрахандин, Волгограддин областар ва Краснодардин край.

Хабар гузвайвал, идалайни алава яз, уьлкведин аграрийри алай вахтунда 940,9 агъзур тонндив агакьна теплицайра гьасилзавай продукцияни кIватI хъувунва. Им, алатай йисан рекъемдив гекъи­гайла, 1,1 процентдин гзаф я. Къейдзавайвал, идакай 379,6 агъзур тонн помидорар я, 538,7 тонни — афнияр.

Сайтда кхьизвайвал, адет яз, кIевна­вай накьвада (теплицайра) продукция гьасилунин кардал гьалтайла, кIвенкIвечи регионар ибур я: Липецкдин, Москвадин областар, гьакIни Краснодардин ва Ставрополдин краяр.

Еке рехъ атIанва

Урусатди 2023-2024-йисарин акьалтI­навай сезонда, мух ва нахутIар, харар эк­спорт авунал гьалтайла, дуьньяда сад ла­гьай чка кьунва. Идакай РФ-дин хуьруьн майишатдин министерстводин те­лег­рам-каналди хабар гузва.

Чешмеди къейдзавайвал, АПК вилик­ тухунин рекьяй Урусатди еке рехъ атIанва ва алай вахтунда ада вичи вич вири продукциядалди таъминарзава. И делилди а продукция неинки къенепатан базардал, гьакIни къецепатан уьлквейриз ракъурдай мумкинвални гузва — а чкайрин недай суьрсетдин хатасузвал таъминарун яз.

Хабар гузвайвал, къуьл экспорт авунай дуьньяда кIвенкIвечи чкадал хьунилай гъейри, гила Урусат, винидихъ къейднавайвал, мух ва нахутIар къецепатан ­уьлквейриз гунал гьалтайлани, сад лагьай чкадал ала.

Чилер хуьруьн майишатда ишлеми­шуник кутунин кIвалахни къайдадик кваз кьиле тухунин кар давам жезва. ИкI, «Чил» программа уьмуьрдиз кечирмишай­ пуд йисан нетижайралди, и майданрин кьадар 2 миллион гектардилай виниз алатнава. Къейдзавайвал, алай вахтунда неинки хуьруьн майишатдин чилер гегьеншарунин, гьакI абурун бегьерлувал таъминарунин месэлани важиблуди я.

ГьакIни хабар гузвайвал, алай вахтунда хуьруьн майишатдин хиле кIвалахдай илимдин пешекарар гьазурун патални серенжемар кьабулзава. Къейдзавайвал­, и кIвалах гьатта кьилдин федеральный про­ектдин сергьятра аваз тухудайвал ийи­да.

РикIел хкин, виликдай РФ-дин Гьуку­матдин телеграм-каналдал асаслу­ яз ха­бар гайивал, алатай йисуз, хуьруьн ма­йишат вилик тухуниз талукь государстводин программа кьилиз акъудунин сер­гьят­ра аваз, уьлкведа вилик эцигнавай вири макьсадар  кьилиз акъудиз алакьнава.

ИкI, кьилди къачуртIа, вичикай ихти­лат физвай серенжемдин сергьятра аваз, агъадихъ галай хилерай тайинарай макьсадар кьилиз акъуднава: хуьруьн майи­шатдин шейэр гьасилунин рекьяй (индекс сельхозпроизводства); недай суьрсетдин продукция акъудунин (индекс); хуьруьн майишатдин хиле мажибрин; АПК-дин продукция экспорт авунин; къецепатан уьлквейрин метягьар чкадинбуралди эвез авунин.

Хкаж хьун ­мумкин я

Lada моделдин жергедай тир машинрин къиметар алай йисан зулухъай хьиз инфляциядин дережада аваз индексация авун мумкин я. Идакай, «АвтоВАЗ» компаниядал асаслу яз, «Интерфакс» изданиди хабар гузва.

Чешмеди гъизвай делилралди, «Ав­тоВАЗ» компаниядин векил Сергей Иль­инскийди журналистриз хиве кьурвал, абуру уьл­кведа инфляциядин гьалар ди­къетдивди­ ахтармишзава. Инфляциядин рекъемар авай гьал фикирда кьуникди, компанияди август ва сентябрь варцара машинрин къиметар хкаж хьун инкарзавач. Ада къейд авурвал, и жигьетдай кьиле фин мумкин тир индексация инфляциядилай виниз акъатдач ва, аквадай гьаларай, и серенжем бинедин (базовый), Lada моделрикай виридалайни гзаф «гъил агакьзавай» жуьрейрихъ (версийрихъ) га­­лукьдач. Компаниядин векилди алава хъувурвал, концернди чпин дилердин сетра «къиметар арадал атунин» кар гуьзчивилик кутунин кIвалах давамарда.

Хабар гузвайвал, компаниядин делилралди, алай йисан эвел кьилелай инихъ Lada моделдин машинрин къиметар юкьван гьисабдалди 2,9 процент хкаж хьанва.

Изданиди, Сергей Ильинскийдин гафарал асаслу яз, гьакIни къейдзавайвал, «АвтоВАЗ» компанияди 2024-йисан сад лагьай паюна Lada моделдин машинар акъудунин кьадар 73 процентдин (235, 8 агъзур уьлчмедал кьван) артухарнава. Кхьизвайвал, им 2022-йисуз акъуднавай машинрин вири кьадардилай гзаф я.

Кьилди къачуртIа, чешмедин гафаралди, Тольятти ва Ижевск шегьерра авай карханайра акъуднавай 235 815 ав­то­мобилдикай 110 797 — Granta (+37,4 про­цент), 68,26 агъзур (3,5 сеферда артух хьанва) — Vesta,  52 968 — Niva (+49 про­цент), гьакIни 3,79 агъзур машин Largus «хизанрик» акатзава.