15-17-июлдиз Чечен Республикадин меркез Грозный шегьерда Кавказдин инвестицийрин форум кьиле фена. Ана Урусатдин регионрилай гъейри, къецепатан са жерге уьлквейрини иштиракна. Ана чи республикади кьиле тухвай кIвалахдикай чна куьрелди ихтилатда.
Дагъустанди форумда къалурай кьилин проект Ахцегьрин къеле цIийикIа туькIуьр хъувунихъ галаз алакъалуди тир. РФ-дин Гьукуматдин Председатель Михаил Мишустин проектдихъ галаз танишардайла, РД-дин Кьил Сергей Меликова къейд авурвал, алай вахтунда тарихдин метлеб авай архитектурадин надир и дарамат цIийикIа туькIуьр хъувунин игьтияж ава. Чкадин са меценатди арадал гъанвай фондунихъ ам арадиз хкидай ниятар ава ва гележегда и къеле республикадин кьиблепата туристар желбдай центрайрикай садаз элкъведа.
Гуьгъуьнлай С.Меликова Дагъларин уьлкве патал еке метлеб авай туризмдин «Каспийский прибрежный кластер» проектдикай суьгьбетна. И проектдиз талукь сад лагьай документдал, форумдин сергьятра аваз, РД-дин туризмдин ва халкьдин художественный сеняткарвилерин министерстводин, «Кавказ.РФ» компаниядин ва «Каспийские курорты 1» АО-дин векилри къулар чIугуна. Резидентди 2028-йисалди Каспий гьуьлуьн къерехда 220 чка авай мугьманхана эцигун фикирдиз къачунва. И макьсад кьилиз акъудун патал ада 5 миллиард манат пул чара ийида.
С.Меликова М.Мишустиназ Дагъустанда ичин ва шуьмягърин багълар кутун патал къулай шартIар авайдакайни лагьана. И кар фикирда кьуна, республикада 50 агъзур тонндив агакьна — емишар ва 15 агъзур тонн майваяр хуьдай махсус комплексар эцигдайвал я.
Кавказдин инвестицийрин форумда уьлкведин регионри кардик кутунвай майданрихъ галаз таниш хьайидалай кьулухъ РФ-дин премьер-министрди гьукуматдин комиссиядин членрихъ галаз СКФО яшайишдинни экономикадин жигьетдай вилик тухунин месэлайриз талукьарнавай совещание кьиле тухвана. Анал Сергей Меликовани доклад авуна ва региондин регьберди яшайишдинни экономикадин рекьяй вилик финин карда хьанвай агалкьунрикайни кьилиз акъудзавай проектрикай малуматар гана.
М.Мишустина рикIел хкайвал, Кеферпатан Осетия, Дербент ва «Кавказские Минеральные воды» курортрин къурулушдик акатзавай шегьерар вилик тухунин жигьетдай махсус план кардик кутунва. Адан бинедаллаз тешкилзавай кIвалахриз 2024-йисуз федеральный бюджетдай 9,5 миллиард манатдилай артух пулдин такьатар чара ийида. Уьлкведин премьер-министрди алава хъувурвал, гьукуматди Дагъустандин, Ингушетиядин ва Кеферпатан Осетиядин ЖКХ-дин къурулушар цIийикIа туькIуьр хъувунин кардани куьмекар гузва ва и жигьетдай кьилдин проектни кардик кутунва.
Форумдин сергьятра аваз, Дагъустанди яшайишдин жуьреба-жуьре хилериз талукь са шумуд икьрарни кутIунна. Мисал яз, Дагъустандини Кабардино-Балкарияди алишверишдинни экономикадин, илимдинни техникадин, медениятдин хилера амадагвилин алакъаяр мягькемарда. Икьрардал кьве региондин кьилери — Сергей Меликовани Казбек Кокова къулар чIугуна. Икьрардин сергьятра аваз, са республикадай маса республикадиз производственно-технический макьсадра ишлемишдай метягьар, хуьруьн майишатдин суьрсет агакьарда. Мад са икьрар Кеферпатан Осетия — Аланиядихъ галазни кутIунна. Адан куьмекдалди кьве регионди алишверишдин хел ва промышленностдин производство вилик тухуда.
Сергей Меликова Кавказдин инвестицийрин форумда са шумуд гуьруьшни кьиле тухвана. ИкI «МегаФон»-дин кьилевайбурукай сад тир Владимир Скурихинахъ галаз кьиле фейи гуьруьшдал абуру Дагъларин уьлкведа туризмдин хиле рекъемрин жуьреба-жуьре сервисар кардик кутун веревирдна. Мисал яз, республикадиз къвезвай туристрин кьадардал гуьзчивал тухудай сервисдин куьмекдалди регионди вичел гьикьван туристар желбзаватIа тайинариз, туризмдин хел вилик тухудай стратегия арадал гъиз, и жигьетдай кьиле тухузвай мярекатрин менфятлувилиз къимет гуз куьмекда.
Мад са гуьруьш Сергей Меликова «Новавинд» АО-дин гендиректор Григорий Назаровахъ галаз тухвана ва абур Дагъустанда гарун энергетикадин хел вилик тухунин месэлайрикай рахана. Компаниядихъ республикада, Новолак районда, 300 МВт гужлувал авай гарун электростанция эцигдай ниятар ава. Вичин гужлувилел гьалтайла, ам уьлкведа виридалайни чIехиди жеда.
Кавказдин инвестицийрин форумда Дагъустанда кьиле тухвай кIвалахдикай гегьеншдиз РД-дин Кьилин сайтдай кIелиз жеда.
Агьмед Магьмудов
