Гьеле вичихъ галаз таниш туширтIани,  кIвалахдин рекьяй юлдашри, вични маса миллетрин векилри,  Насир Жабировичан гьакъиндай ийизвай къайгъударвал, адаз ийизвай гьуьрмет акурла, зи рикIик дамахдин гьиссер акатна — заз жуван ватанэгьли къени инсан, жавабдар къуллугъчи ва камаллу насигьатчи тирди ачух хьана.

«Чи чIехи юлдашдиз и мукьвара гьукуматдин патай грамота ганва. Ам лезги я, гьаниз килигна, чаз куьне чун патал гьар са карда чешне тир гьуьрметлу муаллимдикай  вири лезги халкьдиз хабардарна кIанзава. Ада вичи и кардик кьил кутазвач. ЯтIани,  тIалабзава чаз мугьман хьун», — къастунал кIеви тир директордин заместитель Махач Абдурагьманова гуьруьш жедай чкадикай хабар гана. Гьа икI, зун РД-дин «Эцигунрин ва дизайндин колледж» ГБПОУ-диз акъатна.

Авайвал лагьайтIа, эцигунрин ва дизайндин колледж­дикай заз са уьтери хабар авайтIани, шегьердин мулкуна икьван гуьзел, вижевайдаказ туькIуьрнавай, алай аямдин истемишунриз жаваб гудай шартIар тешкилнавай  чирвилерин макан ава лагьана за фикирнавачир. Ачух хьайи гьакъикъатди зун — са  кьадар вузрихъ, абурулайни вини дережадин кIелунин идарайрин кIвалахдихъ галаз мукьувай таниш кас — шадарна.

Шегьердин центрадивай са кьадар яргъа авай, яша­йиш­дин кIвалерин арадай  садлагьана ачух жезвай и чкадиз  гьахьайла, сифтени-сифте фикир ина авай михьивили, низамди, гьаятра цанвай ва чпихъ хъсандаказ, гьатта пешекарвилелди гелкъвенвай къацу тарари, кул-кусри, цуьквери желбзава. Амма виридалайни еке шадвал гьаятра, дараматдин къенепата, классра чпин крарал машгъул тир (сессиядин вахт я эхир) жегьилри кутазвай: бязибуру, компьютеррихъ ацукьна, дикъетдивди тапшуругъар тамамарзавай, муькуьбур пешекарвилелди, гьатта мебелдин цех хьиз туькIуьрнавай  махсус классда кIарасдин кIвалахрал машгъул тир (зун муаллимри дамахдивди гъавурда турвал, колледждин дараматра харат устIарвилин гзаф кIвалахар — дакIарар, ракIарар студентри чпи гьазурнава),  бязибуру лагьайтIа, парталарни цвазвай…

Къаншардиз атай  Махач Абдурагьманова ва гзаф йисара директордин заместитель яз зегьмет чIугур ингилис чIалан тарсар гузвай муаллим Ольга Ивановна Зиминади  зун дараматдин къене авай спортзалдин патав гвай гегьенш кабинетдиз — колледждин физкультурадин рекьяй тербияламишунин руководитель Насир Жабировичан патав рекье туна…

Насир Жабирович Рамазанов дуьньядал Ватан патал иллаки заланди  тир дяведин вахтунда — 1943-йисуз атана. Хва гъилиз атай пакад юкъуз буба Жабир дяведиз тухвана. Гьайиф хьи, элкъвена хтун адаз кьисмет хьанач. Кьве велед — рушни хва — тербияламишунин важиблу везифа хайи  Кьасумхуьруьн райондин Цмуррин хуьре 37 йисуз алакъа­дин отделенидин начальник яз кIвалахай диде Гуьлперидин хиве гьатна.  А йисарин чи гзаф кьадар дишегьлийри хьиз, Гуьлпери дидеди и кар баркаллудаказ кьилиз акъудна.

Хуьре 7 йисан школа акьалтIарай гадади чирвилер къачун Кьасумхуьруьн юкьван школада давамарна.  Мектебда кIелунар куьтягьайдалай кьулухъ рикIе къаст авай жегьил Ленинграддиз рекье гьатна.

— Сифтедай зун физический культурадин ва спортдин техникумдик экечIна. Ахпа заз армиядин жергейриз эвер гана. За С.Кирован тIварунихъ галай кьушунрин умуми высший командный училище акьалтIарна (исятда — СПбВОКУ)­. Зун ­Ленинграддин А.И.Герценан тIварунихъ галай пед­­ин­сти­­тутдин географиядин факультетдик заочнидаказ экечI­на­. Амма образование къачунин рехъ за Махачкъалада акьалтIарна, — рикIел хкизва Насир Жабировича.

Спортдин рекьяй пеше хкядани, тахьайтIа, географиядин муаллимдин? И суалдиз жаваб жагъурун патал, аквар гьаларай, Насир Жабировича  яргъалди фикирарнач — ада педагогикадин хиле  рикI алай физкультурадин ва  спортдин муаллим  хьун кьетIна.  Вичикай ийизвай  суьгьбет  ада датIана студентрин агалкьунрал алудзавай тегьер акурла, зун и кардал тажубни хьанач. Гьа икI, ада 1975-йисалай инихъ 49 йисуз Махачкъаладин профтехучилищеда кIвалахзава. Адан уьмуьрдин ва зегьметдин  рехъ кIелунин идарадин тарихдихъ галаз сихдаказ алакъада ава.

— Зуни  Насир Жабирович училищедиз  саки  санал атана. Насир Жабировича ина училище ачухай 1975-йисалай кинихъ зегьмет чIугвазва, — лугьузва Ольга Ивановнади. — Гзаф йисара санал кIвалахай амадаг яз, за Насир Жабировичан гьам инсанвилин къилихар, гьамни виниз тир пешекарвал, жавабдарвал, кIвалахдин рекьяй юлдашрив эгечI­дай тегьер, дамах гвачирвал къейд ийиз кIанзава.

Девирарни дегиш хьана, регьберарни, четин вахтарни хьана, кьезилбурни, амма Насир Жабирович вичин рикI алай пешедиз гьамиша вафалу яз амукьна. Адаз маса къуллугърал  элячIун теклифай вахтарни хьанай, амма ада и кардик кьил кутунач.

Сифтедай идарадин тIвар СГПТУ (шегьердин юкьван­ профтехучилище) тир, ахпа адакай ПТУ, гуьгъуьнлай — ПУ ва эхирни, 2013-йисуз, «Эцигунрин ва дизайндин колледж» хьана. Асул гьисабдай ина студентар патарив гвай мек­тебар (40,26,46,30…) акьалтIарнавай жегьилар тир. Эхиримжи йисара колледждиз масанрайни жегьилар гзаф къвезва.

Колледжда рабочий пешейрай кадрияр гьазурзава:  эцигунардай, къенепатан ремонтрин кIвалахар тамамардай  устIарар, сварщикар, электромонтажникар, архитекто­рар, ландшафтдин ва интерьердин, парталрин дизайнерар, дерзичияр, ашпазар-кондитерар,  физкультурадин муаллимар, гьатта медсестраяр.

— Эгер рабочий пешейрикай рахайтIа, и мукьвара дерзичийрин арада хьайи акъажунра чи руша сад лагьай чка кьуна. ГьакIни чна гьазурзавай сварщикриз еке къимет гузва. Абурукай виридалайни хъсанбур «Газпромди» кIвалахал кьабулзава. Гьажиеван тIварунихъ галай заводдини, маса карханайрини абуруз еке фикир гузва. Адет яз, гьеле­ кIелзавай вахтунда компанийрин векилар колледждиз къвезва ва тафаватлу жезвай студентар хкязава, гуьгъуьн­лай абур кIвалахал кьабулзава.  И мукьвара чи 1 лагьай курсуна авай сварщикди акъажунра 1-чка кьуна. Ам муаллимди — Асрет Абдулович Аразова — тарсарилай алава яз акъажунриз гьазуриз хьанай. Квез чизва хьи, сварщикдин пеше вичихъ игьтияж авайди я. Гьаниз килигна, жегьилар чи идарадиз — вини дережадин пешекаррин макандиз — кIелиз къвезва. Инал за артухан рангар язавач — чна политехнический университетдихъ, аграрный академиядихъ, маса вузрихъ галаз сих алакъаяр хуьзва, абурун преподавателар тарсар гунал желбзава. Чи имтигьанрал онлайн-къайдада Москвади гуьзчивалзава.., — давамарзава суьгьбет Ольга Ивановнади.

— Чахъ чемпионар гзаф ава! — дамахдивди къейдзава­ Насир Жабировича. — Чи колледждиз «Чемпионрин макан» лугьузва: Олимпиадайрин чемпионар Шамил Даитбе­гов, Саид Муртузалиев, 2 сеферда чемпионвилин тIвар къазанмишай Мегьамед Шихшабегов. Эхиримжи вахтара хьайи акъажунра чи студент Муслим Къарабегова (физкультурадин муаллимар гьазурзавай группада кIелзава) Тулада азаддаказ кьуршахар кьунай кьиле фейи акъажунра гъалибвал къазанмишна.

Малум хьайивал, пешекарар гьар жуьре хилерай гьа­зурзаватIани, классдин кIвалахдилай къерехдай яз, ина нянин вахтунда спортдин жуьрейрай вердишвилериз кьетIен фикир гузва. И карди акьалтзавай несил сагъламди, къени фикиррал алайди яз тербияламишиз куьмекзава.

— Студентдин сагъламвал хъсан гьалда хьуни чирвилер гунин гьерекатни хъсанарзава. Колледждин администрацияди, кьилди къачуртIа, директор Мегьамедов Шамил Мегьамедовича и месэладиз иллаки еке фикир гузва. Студентри неинки колледждин, гьакIни шегьердин, республикадин, гьатта Вирироссиядин дережайра жезвай акъажунра, конкурсра ашкъидивди иштиракзава. Хьайи агалкьунар, нетижаяр пакамахъ тухузвай линейкадал къейдзава. Инал, вири коллектив кIватI хьанвай чкадал, шад гьалара чна, адет хьанвайвал,  гъалибчийриз пулдин премияр, грамотаяр, дипломар гузва. Премияр директорди вичин хсуси фондунай чара ийизва. Гьич са агалкьунни  фикир тагана тазвач. Ингье и мукьвара армрестлингдай чи команда шегьердин акъажунра гъалиб хьана — абурни чна шад гьалара тебрикна, пишкешар гана. И адет чи студентриз гзаф бегенмиш я, — лугьузва Насир Жабировича ва кабинетдин цларал, дезгейрал алай спортсменрин  шикилар, абуру къазанмишнавай гзаф кьадар кубокар, медалар къалурзава.

Спортда студентрин агалкьунрикай рахадайла, Насир Жабирович иллаки гьевеслу жезва. Вич  залан атлетикадай спортдин мастервилин кандидат тир, вирисоюздин ва вирироссиядин гзаф кьадар акъажунра иштиракай, виле акьадай агалкьунрив агакьай адаз  спортдин  рекьин муракабвал, четинвал ва гъалибвилин къиметлувал лап хъсандиз чизва. Гьа са вахтунда, муаллим, педагог яз, ада  вичи тербияламишзавай жегьилрин пашманвилерни, агалкьунарни хсусибур хьиз кьабулзава. Куьрелди, Насир Жабирович вичин вири уьмуьр, рикIин сидкьидивди эгечIай кIвалахдиз бахш авур  къайгъудар кас, халисан насигьатчи-педагог я лагьайтIа жеда. И фикирдин гьахълувал колледждин директордини тестикьарзава.

— Жув директор ятIани, кIвалахдиз, колледждиз талукь гьар са карда за Насир Жабировичахъ галаз меслятзава, адан теклифар кьилиз акъудзава. Сагъламвал себеб яз, кIвалахдилай элячIиз кIан хьайилани, чна адаз и кар жезмай кьван тавун тIалабна — Насир Жабирович галачиз, колледждин кIвалах фикирдиз гъун заз четин я, — лугьузва Шамил Мегьамедовича.

Н.Ж.Рамазанован гьакъисагъ зегьметдиз лайихлу къиметни ганва. Ам «РД-дин лайихлу муаллим» (1995-йис), «Россиядин Федерациядин сифтегьан профобразованидин гьуьрметлу работник» (2005-йис) лагьай тIварарин сагьиб я. 2023-йисуз адаз образованидин министерстводин Гьуьр­метдин грамота, гзаф йисарин гьакъисагъ зегьметдай Чухсагъулдин чар, 2024-йисан мартдиз — РД-дин Гьукуматдин Гьуьрметдин грамота ганва.

Насир муаллимдин  ва адан уьмуьрдин юлдаш, Дагъус­тандин халкьдин майишатдин госуниверситетдин кьилин бухгалтердин заместитель  Гуьлеймат Лукьмановнадин хизанда кьве рушни са хва ава. ЧIехи руш Ларисади бубадин рехъ давамарна — ДГУНХ-да муаллим  яз кIвалахзава. Имара дидедин рекьяй фенва — ам  казначействодин федеральный управленидин къуллугъчи я. Хва Рафика къайдаяр хуьдай органра къуллугъзава. Гьар сад вичин хизандин сагьиб хьанвай абуру диде-бубадиз хтулар багъишнава.

Эхирдай къейд ийиз кIанзава хьи, вичин хайи ерийривай — Цмуррин хуьруьвай Насир муаллим къакъатнавач. Ам инанмиш я: инсандиз къуват гузвайди хайи макан, санал чIехи хьайи  ватанэгьлияр я. Азад ва ял ядай вахт ада рикI алай Цмурдал акъудзава.

Жасмина  Саидова