Адан шииррихъ галаз сифте яз таниш жезвайда вуч кьатIузва? Автордин, шаксуз, бажарагъ ва адахъ авай филологдин чIехи культура. Кхьизвай гьар са касдихъ и кьве затI хьана кIанзавайбур ятIани, гьайиф хьи, абур санал гьалт тийизвай дуьшуьшар пара я. Шагьназар Хидирован эсерра и дуьньдин гуьрчегвилел кьару ва а гуьрчегвал чIурзавай вахтара туьнт жезвай, уях ва дири гьиссни хци ва дерин, датIана гьахъ сергьятдал акъвазнавай фикир ава. Абуру кIелзавайдаз анжах халисан поэзияди гудай шадвал гъизва.
Шагьназар Эллезиевич Хидиров 1941-йисуз Къурушдал дидедиз хьана. ГъвечIи чIавалай литературадал рикI алай ада шиирар вири уьмуьрда кхьизвайтIани, адан сифтегьан ктаб анжах и мукьвара акъатна. Адан аял вахтар Азербайжанда акъатна. Къуба райондин Зизик хуьре кIелдайла, ада, ктабханадай къачуз, азербайжан чIалал С. Вургъунан, С. Руьстеман, Сабиран, Видадидин, Милвари Дильбазидин ва маса ктабрай вичиз бегенмиш хьайи шиирар хуралай чирдай. Абурукай пуд шиир («Дерсе геден бир ушагъ», «Довшан», «Кечи»), гуьгъуьнлай чир хьайивал, Алкьвадар Гьасан эфендидинбур яз хьана ва абур гилани рикIел аламукьна. Сифте шиир ада, кьуд лагьай классда кIелдайла, азербайжан чIалал кхьена. Ам муаллимдиз къалурайла, ада лагьана: «Им вуна кхьенвайди туш».
1954-йисуз хизан ЦIийи Къурушдал хтайла, гадади лезги чIалан тарсарикай кьил къакъудиз алахъдай. Мегьамед муаллимди (рагьметлу шаир М. Къуруша) адав садра къецихъай са къван гъиз туна, доскадал «къван» гаф кхьиз туна. Гадади, азербайжан алфавитда авачир лезги гьарфар чирнавайтIани, кьасухдай «кван» кхьена. Муаллимди адав гъалатI туькIуьр хъийиз туна, акьул гана: «Гьа икI чира жуваз дидед чIал. Диде кIани касдиз дидед чIални кIан жеда. Чи лезги чIал са чIалалайни усал туш». Гуьгъуьнлай хайи чIалал дидедикай шиир кхьена, Мегьамед муаллимдиз къалурайдалай кьулухъ ада жегьилдиз шиир теснифдай устадвилин сирерикай, дидед чIал дериндай чирун лазим тирдакай гегьенш тарсар гана. «Низ чида, шумуд дафтар за «шиирривди» ацIурнатIа! Сан-гьисаб авач», — лугьузва ада вичин суьгьбетда.
1960-йисан хъуьтIуьн каникулриз ам, цIуд лагьай классдин ученик, шииррай ацIанвай са къундах тетрадарни гваз, хуьруьнви са студентдихъ галаз Махачкъаладиз, «Коммунист» (гилан «Лезги газет») газетдин редакциядиз фена, ана кIвалахзавай Алирза Саидовахъ галаз таниш хьана. «Рагьметлу шаирди заз са пуд-кьуд сятда кьван, — рикIел хкизва ада, — вичин кIвалахни туна, патав ацукьарна, литературадин теориядай саки университетда гузвай чирвилериз барабар малуматар гана. Гьа дафтарар вири са-сад гъилелай авуна, ада са кьуд-вад шиирдай вичиз бегенмиш хьайи цIарар къалурна».
Дагъустандин университетдин филологиядин факультетда кIелдайлани, ам А. Саидова тухузвай литературадин кружокдин иштиракчи хьана. «Ам зи яратмишунрин кьиляй-кьилиз, вуч кхьиз хьанатIани, зи вилик къенин юкъузни марифатлу ва адалатлу судья хьиз акъвазнава», — къейдзава ада.
Ш. Хидирован эвелимжи шиир 1961-йисуз республикадин лезги газетдиз акъатна. 1967-йисалай эгечIна, пенсиядиз экъечIдалди ада ЦIийи Къурушдал 1-школада урус чIаланни литературадин тарсар гана.
Периодикадин изданийра адан са жерге эсерар чапна, абур 2000-йисуз акъатай къурушви авторрин «Яру дагъдин шагьвар» антологияда гьатна. Ингье гила «Чан чи дидеяр» ктабдизни дуьнья акуна. Ктабдин чIехи пай адаз вичин тIвар ганвай поэмади кьазва. Ана суьгьбет Ватандин ЧIехи дяведин йисара дагъдин хуьре дишегьлийрал ацалтай зегьметдикай, абуруз акур магьрумвилерикай, абурун яшайиш-кьисметдикай я. Вичин художественный лайихлувилерал, мана-метлебдин деринвилел, уьмуьрдин шикилрин девлетлувилел гьалтайла, Ш. Хидирован поэмади алай девирдин лезги литературада кьетIен чка кьазва лагьайтIа, чун бажагьат гъалатI жеда. И чIехи эсердикай кьилди ихтилат герек я.
Р. Абдулов
