Жабир Гьабилович Азаеван — 75 йис

Куьруь къейд.

Жабир Гьабилович Азаев 1949-йисан 5-июндиз кьакьан дагъларин Къуруш­рин хуьре дидедиз хьана. 1952-йисуз хизан Хасавюрт райондиз куьч хьана. 1956-1966-йисара ада Къурушрин юкьван мектебда кIелна.

1966-1968-йисара ада Хасавюртда кар­дик квай эцигунрин 102-ПМК-да гьар жуьре кIвалахар авуна.

1967-йисуз Москвада авай Вирисоюздин советрин алишверишдин заочный ин­ститутдин «Недай суьрсетар» факультетдик экечIна ва 1975-йисуз анаг акьалтIарна.

1969-йисуз Махачкъаладиз куьч хьана ва ина горплодоовощторгда  туьквенчидин куьмекчивиле кIвалахдив эгечIна. 1975-йисуз Советрин Армиядин жергейриз эверна, Киевдин автотракторный техника ремонт авунин рекьяй 125 лагьай военный заводда къуллугъ кьилиз акъудна. Ина ам заводдин комсомолдин тешкилатдин секретарвиле хкяна.

Аскервилин буржи тамамарайдалай кьулухъ Махачкъала шегьердин Ленинский райондин столовойрин ва ресторанрин трестда кIвалахал акъвазна. 1978-1980-йисара КПСС-дин Дагъустиндин обкомдин марксизмдин-ленинизмдин университетдин хуьруьн майишатдин регьберрин отделенида чирвилер къачуна. И йисара ада жемятдиз гузвай тIуьнриз ва алишверишдиз талукь къурулушда жуьреба-жуьре къуллугърал кIвалахна. 1988-йисалай ам Махачкъалада авай «Кафе Къуруш» ООО-дин директор я.

1993-йисуз Жабир Азаева медениятдинни мергьяматлувилин «Къуруш» центр арадал гъана ва а чIавалай инихъ аниз регьбервални гузва. Ам зегьметдин ветеран, запасда авай ст. лейтенант я. Хизанда пуд велед чIехи авуна.

И йикъара вичин пудкъанни цIувад йис тамам хьанвай Жабир Гьабилович Азаев гзаф лезгийриз чида. Иллаки — Махачкъалада авайбуруз. Газет кIелзавайбурузни таниш тIвар я.  Ам гьукуматдин ва хейлин идарайринни тешкилатрин гзаф шабагьрин сагьиб, общественный деятель, мергьяматлу крарик пай кутазвай машгьур ватанэгьли, «Лезги газетдин» амадаг я. За лагьайтIа, гьа сифте таниш хьайи чIавалай ам газет дикъетдивди кIелзавай, адан тираж артухаруник вичин пайни кутазвай, халкьдин милли месэлайрихъ рикI кузвай, халисан дагъвидин къилихар авай агъсакъал хьиз гьиссна.  Жабир халуди, газет подписка ийидай вахт алукьайла, виликамаз зенг авуна, вичин патай ам 10 касдиз кхьизва.

Пенсияда авай агъсакъалди алай вахтунда «Кафе Къуруш» ООО-диз ва медениятдинни мергьяматлувилин «Къуруш» центрадиз регьбервал гузва.

«Къуруш» центр ачухайдалай инихъ ада авур кьван крарикай галай-галайвал кхьиз хьун четин ва яргъал фидай месэла я. Гьавиляй за юбилярдивай виридалайни гзаф рикIел аламай важиблу крарикай ихтилатун тIалабна. Жабир Гьабиловича заз гзаф йисар идалай вилик вичин зегьметдикай, «Къуруш» центрадин векилри авур кIвалахрикай, гьа ихьтин тIвар алай кафеда машгьур ватанэгьлияр шад гьалара кьабулай мярекатрикай бязи делилар гьатнавай макъалаяр авай жуьреба-жуьре газетар, документар къалурна. Хъипивал янавай газетра авай малуматар, делилар кIелайла, зун Ж. Азаеван ватанпересвилел, тешкилатчивилел, вичин хуьруьнвияр, ватанэгьлияр сад-садав агудун патал авунвай алахъунрал тажуб хьана.

Медениятдинни мергьяматлувилин «Къу­руш» центр арадал гъунин макьсаддикай­ хабар кьурла, ада заз куьрелди жаваб гана: «Ам чна къурушвияр сад авун, дарда­ авай хизанриз куьмекар гун патал арадал гъана».

За кьатIайвал, вилик эцигай макьсадар кьилиз акъудна ва гележегдани акъуддайвал я. Россияда гьар жуьре дегишвилер кьиле физвай чIавуз мергьяматлувилин крарик кьил кутун зарафатдин кIвалахни туш. Ихтилат тIвар кьунвай центр арадал гъайи 1993-йисакай я.

Жабир Азаеван буба Гьабил Эбремович гзаф четинвилерни зегьметар акур кесиб хизанда чIехи хьана.  Ам дидедиз хьайидалай инихъ 100 йис тамам хьуниз талукь­ яз, алатай йисуз чна «Лезги газетда» адакай кхьенай: «ДатIана чирвилерин дережа хкажуниз фикир гайи Гь. Азаевалай жуьреба-жуьре хилера агалкьунралди кIва­лахиз алакьна. ИкI, Хасавюрт райондин ЦIийи Къурушрин хуьруьз куьч хьайила, Гьабил Азаева жуьреба-жуьре йисара цIийи къуллугъар кьилиз акъудна: азарханада ва мектебда бухгалтервална, гуьгъуьнлай кьетIен тежриба кIватIнавай пешекар К. Марксан тIварцIихъ галай колхоздин кьилин бухгал­тервиле тайинарна.  ДГУ-дин тарихдин факультет куьтягьайдалай кьулухъ Гьабил Эб­ремовича акьалтзавай несилдиз тарсарни гана, гьа са вахтунда хуьруьн нянин мектебдин директорвални авуна… 1969-йисуз­ ЦIийи Къурушдал кардик­ кутур гамарин фаб­рикадин директор­ви­лин везифаярни кар алакьдай Гь. Азае­вал ихтибар авун дуьшуьшдин кар тушир­…».

Бубадилай чешне къачуна, халкьдин, ватандин, девирдин месэлайрин гъавурда ­хъсандиз авай агъсакъал хьиз, Жабир Гьабилович акьалтзавай несилривай вичин ихтилатрикайни фикиррикай менфят хкудиз жедай насигьатчини я.

Къенин девирда жегьилриз гьихьтин меслятар, насигьатар гуз жеда лагьайла, Жабир Гьабиловича заз ихтилатна: «Жегьилар ватанпересвилин руьгьдаллаз тербияламишна кIанда. Чи йикъарин вакъиаяр фикирда кьуртIа, алай аямда ватандашвилин тербиядихъ генани кьетIен метлеб ава. Халкьдин къуватлувал ва къудратлувал гьар инсандин вичин хиве гьатзавай буржияр аннамишунилай, хайи чил, ватан, халкь ва адан адетар, тарих кIан хьунилай, абуруз гьуьрмет авунилай аслу я. Государстводин хатасузвал ва аслу туширвал хейлин дережада адан ватандашрин ватанпересвилин гьиссерри таъминарзава. Ватан хуьз гьар юкъуз гьазур хьун чарасуз я».

Са шакни алачиз, дагъустанвияр гьамиша ватанпересвилин, руьгьдин жигьетдай викIегьвилин, жуьрэтлувилин ерийралди тафаватлу хьайиди я. Алай вахтундани, чи уьлкведи Украина миллетбазрикай азад авунин махсус серенжем тухузвайла, Дагъустандай 11 игит акъатун дуьшуьшдин кар туш.

Ихтилат давамаруналди, Ж. Азаева алава хъувуна: «Ватанпересвилихъ авай метлеб чаз Дагъустанда 1999-йисан август-сентябрь варцара кьиле фейи вакъиайри мад сеферда къалурна. Чи чилел Чечнядай туьтуьнихъ кьван яракьламиш хьанвай къецепатан бандитрин кIеретIар сухулмиш хьанай. Амма дагъустанвийри чеб халисан ватандашар тирди гьа сифте декьикьайрилай къалурна, Дагъустандин аслу туширвал ва Россиядин битаввал ян тагана хвена. Гьа чIавуз ватандашвилин тербия эвелимжи чкадал эцигун лазим тирвилин фикирар къуватлу авурдал шак алач».

1999-йисан вакъиайрикай ихтилат кватайла, кIелзавайбурун фикирдиз «Дагъус­тан. Интербригада. 1999-йисан август-сентябрь» ктабда Жабир Азаевакай кхьенвай келимаяр гъун кутугнава: «Медениятдин «Къуруш» центрадин регьбер 12 касдикай ибарат вичин дестени галаз халкьдин ополченидик экечIун патал Махачкъаладин администрациядиз сифте яз атайбурукай ва дяведин гьерекатра иштиракун тек­лифайбурукай сад я».

ВикIегь къурушвидин агалкьунрикай, уьмуьр­дин женгерикай, мергьяматлувилин­ крарикай «Баркаллу къурушвияр», «Гъе­тер-халкьар Къурушар» ва маса ктабра гегьеншдиз кхьенва.

Общественный деятель хьиз, халкьдин месэлайривай, милли мярекатривай ам сад­рани къерех жезвач. Халкьдиз, ватанэгьлийриз талукь важиблу мярекатра неинки иштиракуналди, гьакI абур тешкилуникни вичин пай кутазва. Мисал яз, Дагъустандин ЦИК-дин Председатель, тарихдин илимрин кандидат, Дагъустандин обкомдин сад лагьай секретарь хьайи баркаллу къурушви Нажмудин Панагьович Самурский дидедиз хьайидалай инихъ 125 йис тамам хьуниз талукьарна, Махачкъаладин милли ктабханада кьиле фейи мярекатдал Жабир Азаева гегьенш доклад авуна.

Ж. Азаева эдебиятдинни медениятдин хилера ийизвай мергьяматлу крарни гзаф ватанэгьлийриз чизва. Адан къаюмвилин куьмекдалди къурушвийрикай хейлин ктабар чапдай акъатнава. Алатай йисара «Къуруш» кафеда яратмишзавай хейлин векилриз талукь шад мярекатар, художникрин шикилрин выставкаяр, ктабрин презентацияр, баркаллу ксар къаршиламишунин межлисар гзаф кьиле фена.

Регьимдин крарик хейлин спортсменриз, дарвиле авайбуруз, начагъбуруз гайи куьмекарни акатзава. ЦIийи Къурушдал ва Махачкъалада мискIинар эцигунин, Афгъанистанда телеф хьайи хасавюртвийриз мемориал хкажунин кардикни «Къуруш» центради вичин куьмекдин пай кутуна.

Хасавюрт ва Докъузпара районрин Къуруш хуьрера Нажмудин Самурский, Сейфедин Къулиев, Шагь-Эмир Мурадов хьтин лайихлу векилриз памятникар эцигдайла, абурун юбилейрихъ галаз алакъалу мярекатар тухудайла Ж.Азаева гьам тешкилунин, гьамни такьатрин жигьетдай куьмекар гана.

«Лезги газетдин» литературадин отделдин редактор яз гзаф йисара кIвалахай машгьур шаир ва публицист Мердали Жалилова вичин са макъалада Жабир Азаеван алакьунрикай, пешекарвиликай икI кхьизва: «Ада, заз чидай делилралди, цIийи къурушвийрикай сад лагьайди яз, чи меркезда вичин хсуси кархана ва вири къурушвияр патал медениятдин «Къуруш» центр арадал гъана. Жабир Гьабиловича вич и карда гьакъикъи менеджер, советрин девирдин Москвада (1975-йис) алишверишдин рекьяй образование къачур чIехи пешекар-экономист, бухгалтер, тешкилатчи ва юрист тирди субутна».

Инсанрин хушбахтвилин рекье чIугваз­вай зегьметдиз къимет гун яз, Жабир Гьабилович государстводин, жуьреба-жуьре идарайрин, тешкилатрин патай  гзаф кьадар шабагьриз, грамотайриз лайихлу хьана. Махачкъала шегьердин халкьдиз яша­йишдин рекьяй куьмек гунал машгъул фондуниз къаюмвал авунай, мергьяматлувилин серенжемрик пай кутунай алатай девирда «Кафе Къуруш» ООО-дин регьбердиз Махачкъаладин кьили са шумуд сеферда сейливилин грамотаяр, 2001-йисуз РД-дин Госсоветдин къарардалди гзаф йисарин гьакъисагъ зегьметдай сейливилин грамота, 2008-йисуз РД-дин Гьукуматдин Председателди гъвечIи карчивал еримлу авуник пай кутунай грамота, Дагъустандин мулкара бандинтрин кIеретIар барбатIайдалай инихъ 15 йис тамам хьунихъ галаз алакъа­лу яз ва оборонадин къуватар артухаруник пай кутунай, Россиядин мулкарин битаввал ва конституциядин къайдаяр хуьнин рекье халкьдин ополченида активнидаказ иштиракунай МУССО-дин командующий, генерал-майор Ш.Асланован патай грамота, 2008-йисуз «Кафе Къуруш» ООО рес­публикадин дережадин «2008-йисан лап хъсан карчи (кархана)» конкурсда гъалиб хьайила гайи диплом.

1997-йисуз Дагъустандин Государстводин Советдин къарардалди Жабир Гьабиловичаз «РД-дин къуллугъдай хилен лайих­лу работник» лагьай гьуьрметдин чIехи тIвар гана. Ам «Россиядин государстводин идарайрин къуллугъчийрин профсоюздин 90 йис» юбилейдин медалдин, РД-дин Кьилин къарардалди гайи «Дагъустан Респуб­ликадин вилик лайихлувилерай» ордендин, 2014-йисуз гайи Дагъустан Республикадин 1999-йисан ополченидин иштиракчидин  медалдин сагьиб я. 2008-йисуз адаз Махачкъаладин мэрдин патай, 2010-йисуз  Дагъустан Республикадин Президентдин патай тIвар кхьенвай сятер багъишна.

Жабир Азаеван хизанда 3 руш чIехи хьана. ЧIехи руш Гуьлназ республикадин психоневрологический диспансердин са отделенидин заведующий, Лейла РД-дин чилин ва эменнидин алакъайрин рекьяй министерствода пешекар, гъвечIи руш Аида бухгалтер я.

«Лезги газетдин» редакциядин коллективди Жабир Гьабилович Азаеваз 75 йисан юбилей мубаракзава. Чаз адахъ чандин сагъвал, руьгьдин кIубанвал, халкь патал чIугвазвай зегьметда мадни агалкьунар хьана кIанзава.

К. Ферзалиев