Дагъустан Республикадин Кьил С.А. Меликоваз

Гьуьрметлу Сергей Алимович!

Мегьарамдхуьруьн райондин Киркарин, Хуьрелрин ва Чепелрин хуьрера яшамиш жезвай  агьалияр авай четин гьал, гьакIни абурун арзайриз гьукумдин органрин патай фикир тагузвайди  акваз, зун Куь тIварцIел  чар кхьиниз мажбур хьанва.

Гьеле 2017-йисалай Дагъустан Рес­публикадин Кьилин патав гвай гражданвилин жемият еримлу авунай ва инсандин ихтияррай  Советдин член яз, зун и хуьрерин агьалийрин вилик акъвазнавай четин месэлайрал фикир желб ийиз  алахънай. Амма  виле акьадай хьтин агалкьунар захъ хьанач.

Мегьарамдхуьруьн райондин «сель­­совет Киркинский» хуьруьн посе­ление муниципалитетдин мулкунал вири­да­лай­ни фад арадал атайбурукай сад я. Райондин вини кьиле авай ва Киркарин хуьруьн советдик акатзавай хуьрер  виликдай виридалайни чIехибур ва важиблубур, яни  муниципалитетдин диб тешкилзавайбур тир.

Мегьарамдхуьруьн райондин  агъа па­та авай хуьрерин чIехи пай иниз алатай асирдин 60-70-йисара Дагъус­тандин жуьреба-жуьре районрай куьч хьанвайбур я. Куьч хьунин гьерекат тIе­­би­атдин бедбахтвилихъ (залзаладихъ)­ ва чкIанвай хуьрерин агьалийриз цIийи чкаяр жагъурунин игьтияждихъ галаз алакъалу тир. Мегьарамдхуьруьн райондин сифтегьан юкьван школайрикай­ сад Киркарин хуьре арадал атанай, адан патав яргъал йисара школа-ин­тернатни кардик квай — ина Дагъус­тан­дин кьиблепатан гзаф районрай къвезвай аялри чирвилер къачузвай ва яшамиш жезвай. Гуьгъуьнлай школа­диз государстводин ва сиясатдин рекьяй машгьур деятель, Киркарин хуьруьн агьали Гь.А.Аликберован тIвар гана.  Алай  вахтунда и мектебдин 10 ва 11-классра  гьарда анжах кьве аялди кIелзава.

И хуьрерин агьалийри районда, рес­публикада, уьлкведа кьиле тухузвай вири мярекатра активнидаказ иштиракзава.  Гила  и хуьрерин агьалийрин вилик  я чкадин, я республикадин властри фикир тагузвай са жерге четин месэлаяр акъвазнава. КIвалахдай чкаяр тахьун себеб яз, инсанрин дуланажагъ усал хьанва. СПК-яр тергна, виликдай виниз тир бегьерлувилин багълар авай,  цик квай берекатлу чилер кирида вуганва ва абур векь ядай чкайриз элкъвенва. Цазвай маса чилер гадарнава, абур кул-кусри кьунва.  Государстводин патай  куьмек авачиз, хуьруьнвийриз и чилер гьялдай мумкинвал авач. Субсидияр лагьайтIа, чахъ авай делилралди, йисалай-суз гьа са ксари къачузва.

Чепелрин хуьруьн патав арадал гъанвай «Багъ» КФХ-ди чкадин агьалияр  кIвалахдалди таъминарунин месэла  лазим кьадардин 5 процентдилай гзаф тушиз гьялзава. Инсанри лугьузвайвал, «Багъ» КФХ-дин  кIвалахдани вири «цIалцIам» туш. Чахъ авай делилралди, кIвалахдин гьакъи ана «чIулав бухгалтериядин» къайдада гузва. Ана зегьмет чIугвазвайбурун чIехи паюнихъ галаз икьрарар кутIуннавач. Зегьметдин гьакъи кIвалахай йикъай ва  нагъд пулуналди гузва.

И хуьрерин агьалияр патал акьал­тIай четин мад са месэла ам я хьи, Самур вацIун  къерехда аваз, абурухъ бес кьадарда я хъвадай, я дигидай яд авач. Хуьрерин агьалийри чпин къуватралди чIугунвай турбайрай къвезвай яд гигиенадинни санитариядин истемишунриз жаваб гудайди туш. Идалайни гъейри, ам тIегъуьнрин жигьетдайни зарарлу,  хаталу я.

И месэлайрал алава яз, мад са бедбахтвал арадал атанва: цин чешмейрин патав гвай, яни кьетIендаказ хуьн лазим тир чкада, са гуьзчивални алачиз тарар-тамар атIун себеб яз,  хуьрериз хъвадай яд къвезвай булахра ятар йисалай-суз  тIимил жезва.

Гьа са вахтунда, хъвадай цин месэла сад-садан лап муькьув гвай вири хуьрер патал четин месэла тирди чиз-чиз, малум тушир себебралди анжах са Муьгъверганрин хуьр целди таъминарунин кIвалахрин проект туькIуьрнава ва яд тухунин кIвалахар гъиле кьун патал гьазурвал аквазва!

Киркарин, Хуьрелрин ва Чепелрин хуьрера яшамиш жезвай чи агьалийри ихьтин гьерекатар бюджетдин такьатар неинки акьулсуздаказ ишлемишун яз, гьакIни гуьзчивалдай ва къайдаяр хуьдай органри фикир гун чарасуз тир тахсиркарвални яз гьисабзава.

Самур вацIай яд къачузвай ва хуьрерин лап мукьувай физвай КОР-дин водовод лап татугай гьалда аваз 30 йисалай гзаф вахт я. Адаз фикир гудай са касни авач. Алай вахтунда къанал авай гьалди адалай агъада яшамиш жезвай жемят патал хаталувал арадал гъизва.

Жуьреба-жуьре дережайрин руководителри хуьруьн майишатда жезвай агалкьунрикай гьахъ-гьисабар ийизва. Гьа са вахтунда абуру чи дигидай, цадай виш гектарралди чилер акьулсуздаказ ишлемишзавайдакай ва я михьиз гадарнавайдакай са гафни лугьузвач.

Советрин девирда и чилерал гуьзел багълар экIя хьанвай, масабура майваяр гьасилзавай ва я техил цазвай, и мулкарай виниз тир бегьерар вахчузвай, абурун гьисабдай и хуьрерин жемят гьам кIвалахдалди, гьам къазанжийралди таъминарзавай.

Гуьзчивалдай органри, анжах чпин хсуси игьтияжар таъминариз ва чкайрал тухузвай чIуру сиясатдин тереф хуьз, чпин къуллугъдин везифаяр тамамарунивай къерех хьанва. Абуру гьа­къи­къатда авачир агалкьунрикай гьахъ-гьисабар ийизва.

Гьа ихьтин четин гьалда и хуьрера электричестводин сетарни ава. Гьалар гуьнгуьна хутада лугьуз, 15 йисалай гзаф вахт я. Амма, пичIи гафарилай гъейри, маса дегишвал  аквазвач.  Электроэнергия датIана хкудун адет хьанва. И карни, жемятдиз виликамаз хабар тагана, суткадин гьи вахтунда хьайитIани жезва. Амма я эквер хкудунин себеб, я туькIуьр хъийидай вахт чириз хьун мумкин кар туш.  И кар себеб яз, инсанрин кIвалера техника мукьвал-мукьвал  чIур жезва ва цIаяр кьунин хаталувал арадал къвезва.

Мад са месэла информациядихъ галаз алакъалуди я. Чкадин (кьилдин касдин хсусиятда авай) «ОТВ» телеканалдин сигнал и хуьрерив агакь тийиз­ 20 йисалай гзаф вахт я. Хуьрерин агьалийрив районда кьиле тухузвай мя­рекат­рикай ва мумкин тир кьетIен гьаларикай малуматар агакьардай са мумкинвални авач.

Эхиримжи 30 йисан вахтунда гьич садрани я республикадин, я райондин са руководителни  и хуьрерин агьалийрихъ галаз гуьруьшмиш хьанач, абурун вилик акъвазнавай четин месэлайрикай хабар кьунач. Халкьдин хкянавай векиларни (вири дережайрин депутатар) — законар акъуддай органриз­ хкя­гъай­далай кьулухъ та нубатдин сечкийралди «квахьзава». Анжах абур ара-бир­ «Багъ» КФХ-дин мулкунал пайда жеда, ина рикIел аламукьдай шикил ягъун патал.

Винидихъ чпикай лагьанвай мес­элайрин гьакъиндай чкадин жемятди­ рес­публикадин ва райондин ида­рай­рин­, депутатрин тIварцIел гзаф кьадар арзаяр рекье тунай, амма агакьайди анжах хиве кьур гафар я.

Чи агьалияр патал, санлай къачурла, вири лезгияр патални иллаки хцидаказ акъвазнавай мад са месэла Азербайжандихъ галаз сергьятдал алай вахтунда кардик квай къайда я. Гьатта лап багъри ксаризни, гьихьтин себебар аваз хьайитIани, гуьруьш жедай ихтияр авачиз 4 йисалай гзаф вахт я. И хуьрерин гзаф кьадар же­мятрин мукьва-кьилияр Азербайжандин мулкунал яшамиш жезва эхир. Камаралди алцумиз жедай мензилда аваз, багъри ксаривай хизандин мярекатра иштиракиз жезвач. Хизанар, са себебни авачиз, къакъуднава. Зи фикирдалди, икI хьун лазим туш. ГьикI лагьайтIа, Азербайжандиз самолетда аваз фидай мумкинвал авай ксар лап тIимил я.

И месэла гуьнгуьна тун лазим тир ксари са серенжемни кьабулзавач. Агьа­лияр арадал атанвай гьаларин, гьакIни сергьятдал кардик кутунвай къайда къуватдай вегьедай вахт гьихьтинди ятIа, гьадан гъавурда твазвач. Гьа са вахтунда къейднавай 4 йисан вахтунда сергьятдилай элячIна физвай ва девлетлуйрин хсусият тир  залан парар ялдай машинрин кьадар виш сеферда гзаф хьанва.

Чи хуьрерин агьалийрин чIехи пай савадлу ксар я, халкьди къанунрал амал ийизва. Инсанриз гьалар къизгъи­нариз кIанзавач. Абуруз митингар кIан­завач! Абуруз кIанзавайди чпиз яб гудай ва тIал алай месэлаяр, виридан ихтиярар сад хьиз хвена, гьахълудаказ гьялдай кас я.

Гьуьрметлу Сергей Алимович! Чи халкьдиз чизва  — республикадин вилик­ важиблу, фикир гана кIанзавай месэлаяр гзаф ква ва Куьне абур гьялун патал вири къуватар сад ийизва. Куьн алахъзавайди ва  месэлайрин чIехи пай нетижалудаказ гьялзавайди халкьдиз аквазва. Чи инсанри и кардал шадвалзава. Амма абуру чпин месэлаярни агъуз­ дережадинбур яз гьисабзавач. ГьикI лагьайтIа, мектебра абурун аялри кIелзава. Аялар лагьайтIа, чи ва уьл­кведин гележег я.

Украинада кьиле физвай СВО-да активнидаказ иштиракзавай чи гадайрин кьадар тIимил туш. Гзафбуруз государстводин ва идарайрин патай шабагьар ганва. Гьайиф хьи, магьрумвилерни ава.

Хуьруьн жемятди Квевай республикадин идарайрин регьберри ва депутат­ри  и хуьрерин агьалийрин игьтияжриз фикир гун ва за винидихъ  чпикай лагьанвай тIал алай месэлайрин са пай кьванни гьялиз куьмек гун тIалабзава. Сагърай!

Гьуьрметдивди, Къарибов Фикрет Къарибович,

зегьметдин ветеран, «РД-дин Кьили кьунвай рекьиз куьмек гун»

ДРОО-дин правленидин член.