(Эвел — 2023-йисан 45-50-нумрайра, 2024-йисан 1-2-нумрайра)
Къияматдин югъ алукьдай вахт мукьва хьунин гъвечIи лишанар
ГъвечIи лишан №8
Спутникдин каналар пайда хьун
Къе космосда спутникдин цIипуд агъзурдалай гзаф каналар элкъвезва. Абура имтигьанар, рекьяй акъудунар, бедбахтвилер ава. Фитнейрикай гьеле гьадисда хабар ганва: «МичIи йифен паяр хьтин рекьяй акъуддай крар (имтигьанар) жедалди, тади ая хъсан амал ийиз…». Спутникдин каналри арадал гъизвай гъалабайрикайни писвилерикай чIехи алим Ибн Аби Шейба вичин «аль-Мусаннаф» ктабда сагьигь иснад галаз гъанвай Гьузейфа ибн аль-Яман асгьабдин (къуй адалай Аллагь рази хьурай) баянар галай гьадисда раханва.
Гьузейфади лагьана: «Мукьвара квел цаварилай писвал «къвада» — фаяфидив агакьдалди». Адавай хабар кьуна: «Фаяфи» вуч я?». Ада жаваб хгана: «Къумлухар».
Арабри инсандин винел алай вири затIариз «цав» («сама») лугьузва. Араб чIалан баянрин «Лисан аль-араб» гафарганда кхьенва: «Валай винел пата авайди ва вун (хъендалди) кIевзавайди цав я».
Къе телевидениди спутникри марф хьиз къурзавай сигналар кьабулзава. Абур лагьайтIа, утанмазвилеривни къадагъа тир, виже текъвер крарив ацIанва. Гьатта къумлухра авай бедевийрин алачухарни и фитнедикай къутармиш хьанач.
ГъвечIи лишан №9
Пайгъамбарди (Аллагьдин патай салават ва салам хьуй вичиз)
Сыффиндин патав кьиле фидай дяведикай гайи хабар
Чпикай Пайгъамбарди (Аллагьдин патай салават ва салам хьуй вичиз) хабар ганвай дявеярни женгер Къияматдин йикъан лишанрикай я. Абур (дявеяр) мусурманринни кафиррин ва я кьилди мусурманрин арада жезвайбур яни, тушни – тафават авач. Сыффиндин патав кьиле фейи дявени и жергедай я. Ам гьижрадин 36-йисуз Усман яна кьейидалай кьулухъ Алидинни Муавиядин (къуй абурулай виридалай Аллагь рази хьурай) арада кьиле фена. И дяве Къияматдин югъ алукьдай вахт мукьва хьанвайдакай хабар гузвай са лишан я.
Абу Гьурейра асгьабди (къуй адалай Аллагь рази хьурай) агакьарнавайвал, Пайгъамбарди (Аллагьдин патай салават ва салам хьуй вичиз) лагьана:
«Та чIехи кьве дестеди сада-садахъ галаз дяве тухун тавунмаз, Къияматдин югъ алукьдач. Абурун арада зурба женг кьиле фида ва абуру кьведани иддя кьунвай кар сад жеда»1.
Пайгъамбардин (Аллагьдин патай салават ва салам хьуй вичиз) асгьабрин арада кьиле фейи фитнедин гьакъиндай агьлу ас-суннадин фикир:
Асгьабар (къуй абурулай Аллагь рази хьурай) пайгъамбарар ваъ, адетдин инсанар я. Асгьабрин арадани адетдин инсанрин арада кьиле физвай хьтин гьерекатар хьун мумкин я – гъалатIар, мидявилер… гьатта дявеярни. Дугъриданни, асгьабар, агьлу ас-суннадин фикирдалди, иттифакьдалди виридалайни михьи, гьахълу ва Пайгъамбардин (Аллагьдин патай салават ва салам хьуй вичиз) регьбервилиз мукьва ксар я. Абурун арада кьиле фейи гьуьжетрикай, хъилерикай, фикиррин чаравиликай рахун тавуна акъвазна кIанда. Фитнеярни чIуру фикирар пайда хьунин вилик пад кьунин ниятдалди абурун ахьтин крар адетдин инсанрин арада машгьурун герек туш.
ГъвечIи лишан №10
Хавариджар пайда хьун
Къияматдин йикъан лишанрик Пайгъамбардин (Аллагьдин патай салават ва салам хьуй вичиз) ва адан истеклу асгьабрин рекьихъ галаз кьан тийизвай, аксивалзавай бязи дестеяр пайда хьун акатзава. Абурук «хавариджрин» дестени акатзава. Абур сифтедай Али асгьабдин (къуй адалай Аллагь рази хьурай) жемятдик квай ва адахъ галаз санал дявейрани иштиракзавай. Амма Муавиядихъ галаз кьиле фейи къалмакъалрилай кьулухъ хавариджар Али асгьабдин (къуй абурулай Аллагь рази хьурай) регьбервиликай хкечIна ва Куфадин патав гвай «Гьарураъ» тIвар алай хуьруьз куьч хьана.
Абурун инандирмишвилерик
акатзава:
- ЧIехи гунагь (мисал яз, зина авун, чехир хъун ва масабур) авур касдин гьакъиндай такфир (динсуз я лагьана, тахсир кутун) акъудун, ахьтин кас мидаим яз ЦIа куда лугьун. Им ачух ягъалмишвал я. Гьакъикъатда лагьайтIа, эгер мусурманди чIехи гунагь (кабира) авуртIа, адак кафир я лагьана тахсир кутазвач, амма ада авунвай кар себеб яз, адакай гунагькар, асиди жезва. Ахьтин кас, вичин гунагь хиве кьуна, пашманвал авуна, Аллагьдивай гъил къачун тIалабна, мад гунагьар авунивай къерех хьана кIанда.
- Али асгьабдизни Муавия асгьабдиз (къуй абурулай Аллагь рази хьурай) ва а дувандин къарардихъ галаз рази хьайи гзаф кьадар асгьабриз (къуй абурулай виридалай Аллагь рази хьурай) такфир акъудун (кафирар лугьун).
- Чпи куфр (динсузвал) авунвайдан гьакъиндай гьакъикъи делилар авачир гунагькар регьберриз, гьакимриз акси экъечIун.
Абуру чпихъ чирвилер ава лугьузва, ибадатар ийиз, зегьметар чIугвазва, амма гьа са вахтунда Аллагьдин Ктабдин къанунрикайни къайдайрикай хабар туш, авамвиле ава. Ихьтин инсанрик Зуль-Хувейсыра акатзавай. Адакай Пайгъамбарди (Аллагьдин патай салават ва салам хьуй вичиз) лагьана (мана):
«Абур диндай ничхирдин и патай а патаз зарб кваз акъатна физвай хьилен йигинвал аваз акъатда».
Абдулла ибн Масъуд асгьабди (къуй адалай Аллагь рази хьурай) агакьарнавайвал, Пайгъамбарди (Аллагьдин патай салават ва салам хьуй вичиз) лагьана (мана):
«Эхиримжи заманада (Къияматдин йикъан вилик) жаван яшарин, кьери акьул, тIимил чирвилер авай жегьилар пайда жеда. Абуру Къуръан кIелда, анжах ам абурун туьтуьхдилай агъадихъ фидач2. Абур халкьнавай затIарикай виридалайни хъсандан гафаралди (яни Пайгъамбардин гьадисрал) рахада3 ва чеб адан манайрин гъавурда гьат тийиз, абур, ничхирдин и патай а патаз акъатзавай хьел хьиз, диндай акъатда»4.
(КьатI ама)
Гьазурайди — диндин алим
Ямин Мегьамедов
_________________________
1 Гьадис аль-Бухарийди ва Муслима гъана
2 Яни абур адан гъавурда акьазвач ва чебни адав кьадайвал тухузвач
3 Яни, абуруз гьадисар аквазва, амма абурун манайрин гъавурда акьазвач
4 Гьадис аль-Бухарийди ва Муслима гъана
