«Йисан месэла» конкурсдиз
«Тербия зурба къуват я: ада инсандин кьадар-кьисмет гьялда», — лагьанай Белинскийди. Муаллим – сифте тербиячи, насигьатчи, ахпа чирвилерин сирер ачухзавай суьгьуьрчи я. Тербияни чирвилер авайда обществодив цуьк ахъайиз тада: я армия, я полиция, я судар, дустагъар герек хкведач. Муаллимдин везифа — акьалтзавай несилдик гьам тербиядин, гьамни чирвилерин рекьяй инсанпересвилинни ватанпересвилин гьиссер кутун, абурукай вафалу, ватан патал чанни гуз гьазур кьегьалар гьазурун я.
Муаллим вични виридалайни вилик сабурлуди, мергьяматлуди, гьа са вахтунда вичи кьунвай рекьел (принципдал) акъваздай кас хьун герек я. И хесетрикай кьилинди, гьелбетда, сабурлувал я, вични гьулдандин сабурлувал. Сир туш, культурадин рекьяй агъуз тир дережада авай диде-бубайрин аяларни «четинбур» жезва. Абур муаллимар кьасухдай «къапарай» акъудиз алахъда. Муаллимди и вахтунда вичин гьиссериз майдан гана виже къвезвач. Гьикьван четин ятIани, муаллим аялдихъ галаз ширин мецелди рахун лазим я. Аял гьикьван тахсирлу ятIани, закон аялдин патал алайдини рикIелай ракъурна кIандач.
Ингье заз муаллимдин ихьтин четин рехъ хкянавай Мегьарамдхуьруьн райондин Гилийрин юкьван школадин сифтегьан классрин муаллим Пирмегьамедова Зариятакай суьгьбет ийиз кIанзава. За школада муаллимвал авур девирда Зарията сифтегьан классрай чIехи классриз гъизвай аялар чирвилерай вини дережада авайбур яз къведай.
З.Пирмегьамедова 1964-йисуз Мегьарамдхуьре лежбер Багьадинанни Назлухалуман хизанда дидедиз хьана. 1984-йисуз ада Буйнакскдин педучилище агалкьунралди куьтягьна. Гьа йисалай Зарият муаллимди зегьметдин рехъ вич рекье тур ЦIунти райондин Караузекдин юкьван школада сифтегьан классра тарсар гунилай башламишна. 2 йисалай ам Мегьарамдхуьруьн 2-нумрадин юкьван школадиз хтана. 1987-йисалай Зарият муаллим Гилийрин юкьван школада пионервожатый яз кIвалахал акъвазна. Къенин йикъалди ам и школадин сифтегьан классрин лап хъсан муаллимрикай сад я. И йисара Зарият муаллимдилай вичин чирвилерни хкажиз алакьна: 1990-йисуз ада заочнидаказ пединститутдин сифтегьан классрин факультет акьалтIарна.
Методикадин адетдин ФГОС-дин къайдаяр ишлемишунихъ галаз сад хьиз, алай девирдин образованидин къурулушди инновациядин цIийи-цIийи къайдаяр истемишзава. И къайдайрал амал авуна, Зарият муаллимди викторинаяр, къугъунар, экскурсияр, конкурсар, суьгьбетар, гьуьжетар, тарс-суд – тарсар тухузва. Абурун кьилин макьсад жуван ватан, халкь, чIал кIан хьуниз эвер гун я. Классдин сятера, классдилай къеце тухузвай мярекатра кьилин фикир эдебиятдинни медениятдин темайриз гузва: лезги халкьдин шаирриз, писателриз талукь суьгьбетар, шиирар гьевес кваз кIелунай конкурсар тухузва.
Зарията аялар тIебиат хуьнин чарасузвилин гъавурда твазва. Чи сагъламвал тIебиатдилайни аслу я: къубуйриз, булахриз, къарасуйриз чиркин затIар гадар тавуниз эвер гузва.
Хъсан ивиррин бине сифтегьан классра «мягькемдиз» эцигайла, адан «цлар» чIехи классра эхцигиз, заз чиз, эсиллагь четин жедач. Гьавиляй Зарият муаллимди кьилин фикир аялриз эдебдин чарасуз герек къайдаяр чируниз гузва: чIехидаз гьуьрмет, жуван ерийрал, адан тарихдал дамах авун, ерияр аваданламишунин крарик алакьдай пай кутун…
Зарият муаллимди кабинетни алай аямдин истемишунрив кьадайвал туькIуьрнава. Ина кьилди-кьилди схемайриз, таблицайриз, картайриз чка ганва. Картаярни лагьайтIа, гьар аялдин бажарагъдиз килигна, чараз-чараз эцигнава. Методикадин пипIе авай таблицайрилай гъейри, кабинетдин цларал гьар темадиз талукь таблицаяр, шикилар алкIурнава.
Алай девирдин образованидин къурулушди 4-8-классрин аялри ВПР-ар вахкун истемишзава. Иниз килигна 4-классда вахкана кIанзавай ВПР-риз 1-3-классра амаз гьазурвал акун лазим къвезва. Гьавиляй Зарият муаллимди вичин классра мукьвал-мукьвал алава тарсарни тухузва, нетижаярни хъсанбур жезва.
2018-йисалай Пирмегьамедова Зарият Бут-Къазмайрин СОШ-дин штабда ЕГЭ-ринни ОГЭ-рин тешкилатчини я. 39 йисан муддатда Зарият муаллимдикай тежрибалу муаллим хьанва. ЦIийиз къвезвай муаллимриз ам тежрибадин «хазина» я. Зарият муаллимдив образованидин рекьяй гьуьрметлу тIварар агакьдайдал са шакни алач.
Фазила Абасова
