Чи багъри “Лезги газетдин” 9-нумрадай и газетдин жавабдар секретарь Шихмурад Шихмурадован миже квай макъаладай хабар хьайивал, зи хуьруьнви, алим Мукаил Мукаилова Гъепцегьрин тарихдикай кьвед лагьай ктаб акъуднава. И ктаб завни агакьна. Пара кьадар алава цIийи малуматар кухтуна, метлеблу ктабдалди хуруьн тарихдал туьхуьн тийидай экв чукIурнава.
Вичин вахтни, илимдин рекьяй чирвилерни хсуси такьатар желбна, Мукаил Изберовича хуьруьнвийрин мурад — тарихдин ктабар акъудун, кьилиз акъудна. Им баркаллувал гъизвай еке зегьметдин нетижа я.
Аялвилин, жегьилвилин йисар хайи Гъепцегьрин куьгьне хуьре акъатай, яшар бегьем тахьанмаз, колхозда лежбервилин зегьметар акур автор ктабда гьатнавай агьвалатрин шагьид вич тирди чир жезва.
“Сифте гафуна” РД-дин халкьдин писатель, чIехи алим Гьаким Къурбана ктабдиз ганвай хъсан къиметдал чунни гзаф рази я.
Хуьруьн къадим тарих М.Мукаилова, дегь заманайрилай инихъ тарихдин илимди ашкара авунвай вакъиайрихъ галаз гекъигна, вичи кIватIнавай къиметлу делиларни алава хъувуна ганва.
ЧIехи мана авай тарихдинни этнографиядин, саки рикIелай алатнавай хуьруьн мезрейрин, кIвалин къаб-къажахдин, цава авай гъетерин, виликдай кардик хьайи уьлчмейрин, куьгьне динриз хас тир тIварар, хуьруьнвийрин къени адетар, хуьрекар, тIебиатдин кьетIенвилер (флора, фауна), халкьдин фольклор, халкьди ишлемишай ва гилани ишлемиш хъийизвай календаррин жуьреяр, хуьруьн булахар, чIурарин тIварар — вири тартибда туна, илимдин рекьяй важиблувални къалурна, дуьзгуьн къиметар ганва.
Ктабдин нубатдин кьиле Советрин властдин къурулуш, хуьре колхозар тешкилна, мягькемарун патал гъепцегьвийри кутур паюникай кхьенва. А девирда зегьметда агалкьунар, гъепцегьвийрин лайихлувилер, хуьруьн майишатдин хилер ва лежбервилин хиле кIвенкIвечияр, абурун тIварар са-сад чи рикIел хкизва.
Мадни ктабда Ватандин ЧIехи дяведа гъалибвилик чпин пай кутунвай гъепцегьвийрин жуьрэтлувилерикай кхьенва. Гьайиф хьи, 210-дакай 110 касдиз хайи хуьр ахкун кьисмет хьанач…
Ктабда гьакIни Венгрияда, Афгъанистанда, Чечняда хьайи дявейрин вакъиайра ва Украинада кьиле физвай военный махсус серенжемда чи хуьруьнвийри чпин буржи уьтквемдаказ кьилиз акъудзавайдакай бегьем малуматар ганва.
Мукаил Изберовича, кIусни кагьул тахьана, гьар са девирда садбуру хайи хуьре, садбуру Дагъустанда, Урусатда, гьакI къецепатан уьлквейрани гьакъисагъвилелди зегьмет чIугур, хуьруьн майишатда, эдебиятда, илимда, мухбирвилин рекье, педагогикада, спортда, медицинада, музыкада агалкьунрин, гьукуматдин чIехи шабагьрин иесияр хьана, хуьруьн тIвар вини дережадиз акъуднавай ксарин тIварар кьунва, абурун шикиларни ганва, агакьнавай дережайрикай мукьуфдивди кхьенва.
Ихьтин ктабар авачир лезги хуьрерин тарих кхьидайбуруз “Гъепцегь-наме” чешне яз къалуриз, гьакIни авторди тарихдин илимдин рекьяй мад са диссертация хвенвайди тестикьариз жеда.
Мегьарамдхуьруьн райондин ва Гъепцегьрин администрацийри, и важиблу ктабдиз къимет гана, презентация авуртIа, абурлу кар жедай.
Вун пара сагърай, хуьруьнви Мукаил Изберович! Ваз мадни кьакьан кукIушар муьтIуьгъардай чандин сагъвал ва яргъи уьмуьр Аллагьди гурай!
Гьажиагъа Мегьамедшерифов,
Кеферпатан Кавказдин ракьун рекьерин
гьуьрметлу къуллугъчи, тарихчи, журналист
