Гзаф квартирайрикай ибарат кIвалерин умуми майданар бинедилай ремонт авунай къачузвай гьакъидай дагъустанвияр, санлай къачурла, 2,5 миллиард  манат буржлу хьанва. Идакай 1,5 миллиард манат  суддин къарардалди вахчунин гьакъиндай лазим документар приставрив гва. Анжах алатай йисуз Дагъустандин капремонтдин фондуни  гьакъи тагузвай ксаривай, санлай къачурла, 400 миллион манат буржар вахчуниз талукь яз 20,5 агъзур арза суддиз  рекье тунва.

Ихьтин делилар и йикъара “Дагъустан” РИА-дин майдандал кьиле фейи пресс-конференциядал Дагъустандин  капитальный ремонтдин фондунин  регьбер Мегьамед Алиева раижна. Гуьруьш алай йисуз  фондунин 10 йис тамам хьуниз ва алатай йисуз кьиле тухвай кIвалахдин нетижайриз талукьарнавай.

М.Алиева хабар гайивал,  ЕГРН-дин электронный къуллугъра 40 агъзур квартирадин иесийриз талукь делилар, я тахьайтIа, кадастрдин нумра тахьун себеб яз, суддин куьмекдалди тахминан 700 миллион манат вахчудай мумкинвал хьанач. Гьа са вахтунда Дагъустандин  эцигунрин, архитектурадин ва ЖКХ-дин министерстводи, гьакIни муни­ци­пальный тешкилатри кьиле тухвай кIва­лахдин нетижада 20 агъзур кIвалин ие­сияр вужар ятIа тайинариз алакьнава.­

Агьалийри гьакъи гунин кIвалах, М.Алиева гьисабзавайвал, йисалай-суз хъсан жезва.

“Капремонтдин программа кардик кутур сад лагьай йисуз анжах 15 процентдин кьадарда аваз гьакъи кIватIиз алакьнай, гуьгъуьналлай йисуз — 21 процент. Шазанан йис чна 63 процентдин кьадарда аваз гьакъи кIватIуналди акьал­­­тIарна. Зи фикирдалди, ида инсанриз чна ийизвай гьакъикъи кIвалах аквазвайдан ва ихтибарзавайдан гьакъиндай шагьидвалзава. Гьа икI, кIватIза­вай пулунин кьадарни йисалай-суз гзаф жез­ва. Чи пешекаррини фондуни кIватI­навай пул гьиниз физватIа, гьадакай агьа­лияр хабардарзава”, — лугьузва ада.

Гьа са вахтунда,  квартирайра яшамиш жезвай шегьерэгьлийрин чIехи паюни  капремонтдин гьакъи къачун чпел гужуналди илитIнавай налук  яз гьисабзава.  Вучиз  цIийиз вахканвай кIвалериз экъечIнамазди  иесидал капремонтдин бурж акьалтзава? Мус а кIвалер куьгьне жеда, мус ана ремонтдин кIвалахар ийида — вучиз уьмуьрлух и кардиз пул кIватI­­завайди я? Ухшар тир гьакъи ава­тIани — кIвалериз технический рекьяй­ къул­лугъ авунай къачузвай пул — капремонтдин гьакъи, вични виле акьадай кьадарда аваз, вучиз кIватIзавайди я?  Прог­рамма 2044-йисалди туькIуьрнавайди яз, къе ишлемишиз вахканвай  цIийи вижевай дараматрилай, са мус ятIани къав ва я лифт дегишарда лугьуз, вучиз гужуналди налук къачузвайди я? Вучиз и рекьяй бурж кIватI хьанвайдакай вахтунда хабар гузвач? Вучиз садлагьана са кьадар пул  агьалидин банкунин счетдай алудзава? Вучиз…? Программа Да­гъустандин гьукуматди кьабулай 2014-йисалай инихъ гзаф вахт алатна­ватIани, капремонтдиз талукь яз арадал къвезвай ихьтин суалрин  эхир авач.

Гьа са вахтунда, наразивалзавайбур гзаф аватIани, буржлу хьанвай касдив законсуздаказ эгечIай са дуьшуьшдани (ихьтин дуьшуьшарни, гьайиф хьи, авачиз­ туш) кIвалин иесидин хийирдиз судди  къарар кьабулай дуьшуьшар гьалтзавач.

М.Алиева гьисабзавайвал, “эгер  дуьздаказ фикирна, веревирдерна нетижа хкудайтIа, экономикадин жигьетдай  дуьз тарифдин кьадар 20 манатдилай (са кв.м) тIимил тахьун лазим я”.

“2016-йисуз, Дагъустандин минстройдин тIалабуналди, Омскдин къиметар­ туь­кIуьрунин центради тайи­нарайвал, республикадин яшайишдин вири фонд республикада программа кардик жедай 2040-йисалди ремонт авун патал экономикадин жигьетдай дуьз тарифдин  кьадар са квадратный метрдай 15 манатдиз барабар хьун лазим я. Амма, рес­пуб­ли­ка­дин халкьдин агьваллувал фикирда кьуна, гьукуматди тарифдин кьадар яваш-яваш хкажиз хьана.  Сифтедай ам 5 манатни 40 кепекдиз барабар тир, икI кьве йисуз амукьна. Гуьгъуьнлай 27 кепекдин хкажна, ахпа 6,5 манатдив агакьна. Алай йисан 1-январдилай капремонтдин тариф 8 манатдиз  барабар хьанва ва икI ам са шумуд йисуз амукьун лазим я”, — лагьана ада.

Еке буржар кIватI хьанвай ксарикай ра­хайтIа, малум хьайивал, Дагъустандин капремонтдин фондуни буржунал кIватI хьанвай пеня  алудун патал мукьвал-мукьвал акцияр кьиле тухузва. Ихьтин дуьшуьшра агьалиди вичин асул бурж арадай акъудун лазим я. Акцияр жедай вахтуникай хабар хьун патал жемятдиз  телеграм-каналда авай Дагъус­тандин капремонтдин фондунин чин вилив хуьн меслятзава.

Кьиле тухванвай кIвалахрикай рахадайла, М.Алиева хабар гайивал, региондин программадик 2014-йисуз  республикадин гзаф квартирайрикай ибарат 4164 кIвал (155 агъзур квартира)  кутунвай.

2022-йисуз куьруь вахтунда тамамарна кIанзавай пландик  гзаф квартирайрикай ибарат 100 кIвал акатна, гуьгъуьнлай мад сад кухтуна — Буйнакск ше­гьерда авай и кIвалин къав къати гару тухванай.  И жигьетдай къейд ийин, 2019-йисуз  Дагъустандин гьукуматди тIебиат­дин бедбахтвилин нетижада зарар гайи кIвалер ремонт авунин къайда тайинарнай. Эхиримжи 2 йисан вахтунда ихьтин дуьшуьшрилай кьулухъ программадин сергьятра аваз 13 кIвал ремонтнава.

2023-йисуз Фондуни 92 кIвал ремонт авун фикирда кьунва.  КIвалахар  майдин вацралай эгечIдайвал я. 2024-йисуз — тахминан 84 кIвал.

Адет яз, М.Алиева хабар гайивал,  капитальный ремонт ийидайла, кIвалин къав ва винел пад, инженервилин къурулушар — чимивал гудай, чиркин ятар къа­­къуддай системаяр, электросетар туькIуьрзава,цIийи хъийизва.

Эхиримжи 4-5 йисуз кIвалера активнидаказ лифтар дегишарзава. Республикадин руководстводи и кардиз кьетIен фикир гузва ва эхиримжи пуд йисан вахтунда  и рекьиз 300 миллион манат чара авунва. 2023-йисуз  тахминан 50 лифт дегишардайвал я, лагьана М.Алиева.

ЦIийиз эцигзавай кIвалерилай вучиз  гьакъи къачузва лагьай суалдиз жаваб яз, фондунин руководителди лагьайвал, рег­и­ондин операторди “сад тир къаж­гъан­дин” къайдадикай менфят къачузва. Капре­монт­дин пул гунин мажбурнама цIийиз эцигнавай кIвалин иесидин хи­вез 4 йисни 11 вацралай къвезва. Абурувай исятда кIватI­­з­авай пулар куьгьне кIвалер ремонт авуниз харжзава. ЦIийи кIвалер куьгьне хьайила лагьайтIа,  масабурувай кIватIай­бур гьабуруз харжда. Санлай къачурла, региондин программа 2040-йисалай кьулухъни датIана давамардайвал я.

Чи мухбир