Шииратдин чIал аламатдинди, суьгьуьрдинди я. Ам фикир-фагьум дуьзгуьн къайдада дигмиш хьанвай инсанрин мецел жеда. Шиирдин гьар са гафунихъ, цIарцIихъ неинки дерин мана, гьакI кIелзавайдан гуьгьуьлдик лувар кутадай, пашманди шадардай, четин суалдиз жаваб жагъуриз куьмекдай къуват ава.
Гьайиф хьи, Аллагьди ахьтин гьуьндуьр виридаз гузвач, амма и аламатдин чIалан гьайбатрикай лезет хкуддай мумкинвал гьар са инсандиз ганва.
Шаирриз халкьдин арада вири девирра гьуьрмет хьайиди я, гилани ава. Ихтилат шиирар туькIуьриз алахънавайбурукай физвач, рикIин гьиссер мецел чеб чпелай къвезвайбурукай я. Гьахьтинбурукай сад шаир Абдул Ашурагъаев я лагьайтIа, чун гъалатI жедач. Лезги чIалан лап хъсан муаллим хьиз, шииратдани ада халкьдин дуланажагъ хъсанарун, акьалтзавай несилдиз дуьз рехъ къалурун патал, Данкоди хьиз, вичин рикIяй къвезвай эсерралди кьуд патаз экв чукIурзава.
Вич Хив райондик акатзавай Фригърин хуьряй ятIани, ада СтIал Сулейманан районда кьиле тухузвай саки вири мярекатра иштиракзава, милли культура, литература вилик фин, дидедин чIал хуьн патал еке зегьмет чIугвазва.
Шаирдиз тIебиатдин гуьзелвал, инсанрин пис-хъсан, чиновникрин уюнар, аялрин мурадар — вири, гуьзгуьдай хьиз, аквазва. Гьавиляй ада вичин эсеррин кьилин метлебни, вилер аваз, виликай физвай деве таквавзвайбурун бейни ишигълаван авун, абурув вилер ахъайиз туна, гьакъикъатдиз тамамвилин дережеда килигиз тун яз гьисабзава.
Абдул Ашурагъаев хайи чIалан зурба устад я:
Лезги гафар, манада вирт авайбур,
Зи кьисметда рахух иер, гьинва куьн?
Шаирдин рикI инсанрин тIебятда арадал къвезвай хасаратвилери кузва. Им адан “Авач захъ” шиирдин цIарарайни аквазва:
Хатур-гьуьрмет чи арайра саф хьана,
Къе ахквазмач — пиводални каф хьана.
ХъхьанайтIа гьахъ чIехидан гаф хьана,
Гъам-хажалат, маса дердер авач захъ.
Мус ятIани чи уьлкве тир гуьлуьшан,
Кьасаб хьанвай чуьллер я къе перишан…
Кардал машгъул хъхьанайтIа гьар инсан,
Гъам-хажалат, маса дердер авач захъ.
“Гьунар ва гьуьндуьр” поэмада, Украинада кьиле физвай махсус серенжемдин иштиракчи, Россиядин Игит Энвер Набиеван гьунар къалурунихъ галаз санал, шаирди ам хьтин рухваяр тербияламишзавай лезгийрин къадимлу тарихдин дувуларни къалурзава.
Баркалла ваз, чи хва Энвер Набиев!
На тарихдин майдандин рак ахъайна.
Гьич са шакни алачиз, чаз чир хьана
Гьунарлувал жедайди вун авайна.
Гьар са инсандихъ хьиз, шаирдихъни муьгьуьббатдин гьавадал къугъвазвай вичин чинебан гьиссерни ава. Амма абур чинебанбур яз амукьзавач, а гьиссерин гужлувили абур манийриз элкъуьрзава:
Шаксуз, гвайла вун зи патав, уьмуьрлух,
Буржлу я чун декьикьайриз алатай.
Гила рагъ я, гъед тиртIа вун а чIавуз,
Цавар кьатIна, зи кьисметдиз аватай?
Фейи йисан нетижайриз килигна, “Куьредин ярар” культурадин центрадин экспертрин комиссияди Абдул Ашурагъаев “2022-йисан лап хъсан шаир” дережадиз лайихлу яз малумарна. Икьван чIавалди чапнавай ктабрин кьилел акъатнавай “Гьунар ва гьуьндуьр” тIвар ганвай цIийи ктабда гьатнавай шиирри ва поэмади шаир мадни чIехи тIварариз лайихлу тирди къалурзава. Къуй шаирдихъ яратмишунин рекье мадни зурба агалкьунар хьурай!
А. Агьмедпашаев
