ЦIийи йисан къаршидиз

ЦIийи йис гъвечIи чIавалай кIани ва вирида хушвилелди гуьзетзавай сувар я. Гьар сада ЦIийи йисак гьялиз тахьай месэлаяр, рикIе амай мурадар кьилиз акъудунин умудар кутазва. Елкадихъ, Аяз Бубадихъ га­лаз гзафбурув савкьатарни агакьзава эхир. Ингье  Цин КIвалин Къуьрен (кроликдин) йис атана варарихъ акъвазнава. ХкIамайди варар ахъаюн я —  ЦIийи йис чи кIвалериз, уьмуьрдиз мугьман жеда. Ам гьикI къаршиламишун, къейд авун лазим я? Гзафбуру чпин вилик ихьтин суа­лар эцигзава. Чун астрологрин куь­мекдалди и суалриз жавабар гуз алахъда.

Малум тирвал, къуьр хизан ви­не кьазвай гьайван я. Гьавиляй ЦIийи йисни хизандихъ, мукьвабурухъ, рикI алай дустарихъ галаз къейд авун хъсан я. Адаз гзаф ван-сес алай межлисар, мярекатар кIандайди туш. Суварин суфрайрихъ чара ксар, ерли чин тийидайбурни хьун къуьрез хуш жедач.  Виридалайни хъсанди анжах жуванбур — бубаяр, дидеяр, стхаяр, вахар, балаяр галаз къаршиламиша ЦIийи йис. Яргъара авай мукьвабурални кьил чIугуртIа, абурни тебрик авуртIа, жеда.

Къуьрез гзаф катун-калтугун, челек-фелек кIандайди туш. Гьавиляй алатзавай йисан вири крар ЦIийи йис алукьдалди куьтягьна кIан­да. Галай-галайвал кIвал хъсан­диз къакъажун, михьун герек я. Багърийриз пишкешдай савкьатрин къайгъу­ни вахтунда авуна кIан­да. Са гафуналди, ЦIийи йис вири патарихъай гьазур хьана къаршиламишдайвал.

Са рахунни алач, чна гьар сада ЦIийи йис аламатдин, суьгьуьрдин, гьейранвилин вахт, кар хьиз кьабулзава. Адак чна еке умударни кутазва. Ада чаз цIийи къуватарни гузва. Адан эсер, куьмек, метлеб гьакъи­къиди хьун патал, астрологри лугьузвайвал, ЦIийи йисуз тавуна кIанзавай крар, гьерекатарни ава. Абурук акатзава. Къакъаж, михь тавунвай, чиркин кIвале, дараматда ЦIийи йис къаршиламиш тавун. ГьикI лагьайтIа, къуьр михьивал, къулайвал кIандай гьайван я.

Къешенг, иер  елка галачиз йис къаршиламишна виже къведач. Эгер хъуьтуьл памбаг хьтин пешер алай елка эцигдай мумкинвал авачтIа, адан еринда муьтквердин (ель) хел ишлемишайтIани жеда.

31-декабрдиз кIвал къакъажун герек авач. Идан гьакъиндай виликамаз фикирна кIанда.

ЦIийи йисан юкъуз жигет, гуьлуьт хрун, парталдал седефар ку­кIурун меслятзавач.

Гуьгьуьл серин, чIуру яз суваррин суфра къурмишнани виже къведач. Анжах шаддаказ, разивилелди. ЦIийи йис гьикI къаршила­мишайтIа, ам гьакI кьилени фида лугьузва кьван.

Теклифзавайвал, ЦIийи йисан суфрадал гьикьван гзаф емишар, майваяр, вечрен, балугъдин хуьрекар хьайитIа, гьакьван хъсан я. Ягълу гзаф квай хуьрекар гьазурун виже къведач. Винел къацу, та­за хъчар эцигнавай салатар алай суфра кутугайди жеда. Са рахунни­ алач, къуьрен якIукай ва адакай гьазурнавай хуьрекрикай яргъа хьана кIанда. И юкъуз абур герек авач. Къуьр бейкеф тахьун патал суварин хуьрекрик кутуна кIандач: серг, истивут квай ва яру рангунин тIуьнар, емишар квачиз, кьурурнавай як, бифштексар, дулдурмаяр.

Ширин тIуьнрикай рахайтIа, кIвале гьазурнавай тортуни, иер къапара аваз эцигнавай печенийри, къенфетри, жуьреба-жуьре пирож­нийри суфрадал абур гъида.

Сувариз чи инсанар мугьмандиз фида, сада-садаз рикIел аламукьдай шейэр пишкешда. И жигьет­дай­­ни меслятзава. Пишкешдин къи­метдиз артух фикир гун лазим туш. Кьилинди жуван багъридин, яр-дустунин кефи ачухарун, адаз дикъет гун, ам шадарун я. Савкьатар яз гуз жеда: картинаяр, сервизар, цуьквер, мес-яргъан, къенфетар авай кьватияр, йисан ярж къалурзавай, къуьрез ухшамишнавай ядигарар, ЦIийи йисан темадиз талукь шикилар, цамар…

Гьа са вахтунда Цин Къуьрен йисуз пишкеш тавуна кIанзавай шейэрни ава. Абурук сятерни акатзава. Лугьузвайвал, савкьат яз ганвай сятери абурун иесийривай менфятлу вахт къакъудзава ва гъиле кьунвай крар яргъал вегьезва. Гьавиляй и кардикай хабар авай касдин кефи чIур тавун патал маса пишкеш хкягъа.

Гуьзгуьярни герек авачир савкьат яз гьисабзава. Адахъни чIулав суьгьуьрдин къуват ава лугьуда. Инсанар а кардихъ инанмиш я хьи, гуьзгуьдихъ галаз кIвализ бедбахт­вал, бала атун мумкин я. Ихьтин фикирдал алай инсанриз гуьзгуьяр пишкешун герек авач.

Итимриз гуьлуьтар пишкешуникайни яргъа акъваз. Ида кIвале къал-макъал, хизан чара хьунин гьа­лар арадал гъун мумкин я лу­гьу­да.­

ЦIийи йисуз пул пишкешунни хъсан кар яз гьисабзавач.

КIвалин Цин Къуьрез (кролик) яша­йишда, карда, кIвале герек къве­дай менфят хкатдай пишкешар кIан жезвайди я, са куьнизни лазим тушир гьакIан гуьрчег шейэр, цицияр — ваъ.

Китайда адет хьанвайвал, Къуьрен йисуз кар-кIвалах туькIуьн, агал­кьунар хьун патал кIвалера къуьрен, кацин статуэткаяр эцигзава. Абуру гьисабзавайвал, эгер кIвале гимишдин ва къизилдин ранг алай къуьрен статуэткаяр  хьайитIа, кIвалинбурун уьмуьрда хъсанвилихъ дегишвилер жеда. Бейкардаз рикIиз хуш кIвалах гьатда, субайди эвленмиш жеда, начагъди сагъ хъжеда, бязи мурадарни кьилиз акъатда.

Къуьрен статуэтка пенжердин кIанел (подоконник) эцигнаваз ­хьайи­тIа, кIвале хъсан бахтлу гьал же­­да. Эгер кас газар гвай къуьрен гьа­кал­дин иеси ятIа, адан бизнесди цуьк акъудда, кIвализ хийир гзаф гъи­да. Хизанда гзаф вахтара гуь­гьуьл серин, чIуру кас аватIа, адаз кьулухъ га­лай кIвачерал ацукьнавай къуьрен суьрет, шикил (фигура) багъиша.

Мугьмандиз физвайбур фикирдаваз, астрологри теклифзава: къуь­резни, физвай кIвалин иесийризни хуш жедайвал, майвайрин са­лат твах. Пулунин гьакъиндай кIе­вера гьат тавун патал йисан яржариз ухшар рангарин пул твадай кисе къачу­.

ЦIийи йисуз къаб-къажах хамир. Им хъсан кар яз гьисабзавач. Къапарив мукъаятвилелди эгечI.

Масадан буржарни жувал аламукьдайвал ийимир. ЦIийи йисуз буржарикай азад яз камар къачуна кIанда. Ида пулар къведай рекьер артухарда.

ЦIийи йисуз къалмакъалдизни рехъ ачухмир. Эгер гьахьтин чкадал атайтIа, вири зарафатдиз элкъуьра. ТахьайтIа, йисан вири вахтунда нагьакьан, рикI тIардай крари, агьвалатри гуьзлемишда.

Астрологри, экспертри зодиакдин гьар са лишандин иесидиз Къуьрен йисуз алукIдай парталрин гьакъиндайни меслятзава.

Овен. Шурван пIинидин ва экуь-шуьтруь рангарин парталар.

Телец. Экуь, шуьтруь, мичIи рангаринбур.

Близнецы. Ракъинин ранг алайбурухъ галаз чIулав, мичIи-рагъул ва къумадин рангаринбур.

Рак. Лацувал, рагъулвал артух квай парталар.

Лев. Рагъул, шуьтруь рангаринбур.

Дева. Къуьрен йисахъ галаз кьазвай, секинвал артухардай рангаринбур.

Весы. Вили рангунин партал.

Скорпион. Къати рангаринбур герек авач.

Стрелец. Рагъул, вили, лацу рангар хъсан я.

Козерог. Аби, къацу, шуьтруь рангар.

Водолей. Вили рангарин парталар.

Рыбы. Къацу ва аби рангунинбур.

Итимрихъ галаз экуь-шуьтруь, лацу къумадин ранг алай  перемар, костюмар кьада.

Абад  Азадов