Гьажибег Гьажибегован — 120 йис
8-декабрдиз Махачкъалада, Р.Гьамзатован тIварцIихъ галай милли ктабханада, лезгийрин тIвар-ван авай алим, “Лезги газетдин” сад лагьай кьилин редактор, чи чIал, эдебият вилик тухуник, абур халкьдин арада машгьур авуник зурба пай кутур Гьажибег Агьмедханович Гьажибегов дидедиз хьайидалай инихъ 120 йис тамам хьуниз талукьарнавай мярекат кьиле фена.
Алкьвадар Гьасанан тIварцIихъ галай медениятдинни марифатдин центради тешкилай мярекатда алимри, депутатри, писателри, шаирри, журналистри, жемиятдин деятелри, муаллимри, вузрани мектебра кIелзавайбуру ва шегьеррайни районрай атанвай хейлин мугьманри иштиракна.
Алимдиз талукь яз тешкилнавай выставкадихъ галаз танишарайдалай кьулухъ мярекат ктабханадин къуллугъчи Секинат Мусаевади ачухна ва ам кьиле тухун патал “Лезги газетдин” кьилин редактор, А.Гьасанан тIварцIихъ галай КПЦ-дин директор Мегьамед Ибрагьимоваз гаф гана.
Ада цIийиз арадал гъанвай А.Гьасанан тIварцIихъ галай центради кьиле тухузвай кIвалахрикай куьрелди лагьана. Кьилди къачуртIа, Гь.Гьажибегован 120 йисаз талукь яз Ахцегь райондин мектебрин чIехи классра кIелзавайбурун арада лезги публицистикадай сад лагьай конкурс тухвайдакай, тафаватлу хьайибуруз дипломар ва пулунин пишкешар гайидакай ихтилатна. Лезги чIалал акъатзавай газет-журнал кхьиниз эвер гана. Шаир Пакизат Фатуллаевади аялар патал акъуднавай “Лезги халкьдин махар”, “Лезги гьарфар” ва маса ктабар иштиракчияр патал пишкеш яз вичин патай ракъурнавай. Мегьамед Ибрагьимова малумарайвал, мукьвара Москвада “Пак Къуръан ва адан манайрин таржума лезги чIалал” ктаб пуд лагьай сеферда, 1000 экземплярдин тираждикай ибарат яз, чапдай акъатнава.
Ахпа ада Гьажибег Гьажибегован уьмуьрдинни яратмишунрин рекьикай гегьенш доклад авун патал “Лезги газетдин” литературадин отделдин редактор, шаир Мердали Жалиловаз гаф гана.
— Мекьивилиз, чIимелвилизни килиг тавуна, иниз атанвай вирибуруз за къенин мярекат, сувар хьтин вакъиа мубаракзава, — лагьана ада. — Гьажибег Гьажибегов хьтин рухваяр дуьньядиз акъатун, гьахьтинбурун тIвараралди халкь машгьур хьун дамахиз жедай кар я. Адаз талукьарай мярекатра за идалай виликни иштиракна, маса миллетрин векилрини адан крариз еке къимет гузва. Тарихда гьатнавайвал, Гь.Гьажибегова халкьдин вилер ачухна, рикIерив гьиссиз туна, чи сес виридаз ван жедайвал, чавай къелем гъиле кьаз жедайвал авуна, чаз гьарфар чирна. Адан алахъунар себеб яз, сифте яз лезги чIалал ктабар, газет-журнал акъатна. Ибур вич-вичелай арадал атай крар туш. Гзаф азабар, зулумар, магьрумвилер хьана. За жува кхьей “Гафунин майданар” ва “Лезги газетдин” 100 йисан юбилейдиз талукь “Асирдин рехъ” ктабра Гьажибег Гьажибегова еке чка кьунва. Сифте яз лезги алфавит гъайи, чаз газет багъишай касдин тIвар чи медениятдинни эдебиятдин вири мярекатрин вилик жергейра хьун лазим я.
Алимдин уьмуьрдин куьруь рехъ гурлудаказ башламиш хьанай, амма бедбахтвилелди акьалтIна. Нуфузлу маса рухвайрал хьиз, са тахсирни квачиз, Гь.Гьажибеговални нагьакьан тIамгъа алкIурна, гьа чIавуз адакай рахунни къадагъа тир. Амма 2002-йисуз алимдин 100 йисаз талукь яз кьиле фейи илимдин мярекатдал Дагъустандин алимри адан ирсинин хилерикай кьилди-кьилди рахунар авуна.
М.Жалилова къейд авурвал, чахъ Гьажибег Гьажибегов хьтин ксар хьайивиляй маса миллетрин векилрини лезги халкь бахтлуди, савадлуди яз гьисабзава. СтIал Сулейман хьтин шаир авайдакай дуьньядиз чирайдини Гь.Гьажибегов я. Лезги чIалан кхьинар арадал гъуник, алфавит туькIуьруник, сифте ктабар акъудуник кьил кутур алим гьамиша элдин рикIера жеда.
Дагъустандин халкьдин писатель, алим Гьаким Къурбана вичин рахунра къейд авурвал, Гь.Гьажибеговахъ галаз кIвалахай бязи ксарихъ галаз ам алатай асирдин 80-90-йисара таниш хьана. Ада алим вич хьтин савадлу ксар, жегьилар галаз хуьрера къекъвейдакай, абуру фольклор кIватIайдакай ихтилатна.
Филологиядин илимрин кандидат, Ахцегь райондин образованидин управленидин начальник Халидин Эльдарова Гьажибег Гьажибегован мярекатдиз атанвайбурув алимдин ватандин вири агьалийрин, райондин администрациядин патай чими саламар агакьарна.
“Заз и мярекат тешкил авур А.Гьасанан тIварцIихъ галай медениятдинни марифатдин центрадиз, адан кьиле акъвазнавай Мегьамед Ибрагьимоваз сагърай лугьуз кIанзава”, — лагьана ада.
Х.Эльдарова алава хъувурвал, лезги публицистикадай тарихда сифте яз тухвай конкурсда 35 аялди иштиракна.
М.Ибрагьимова “Лезги газетдин” редакцияди гьар йисуз хайи чIал, милли публицистика, эдебият вилик тухуник пай кутазвай алимриз, муаллимриз, писателриз Гь.Гьажибегован тIварцIихъ галай премия гузвайдакай рикIел хтана. ЦIи и премиядиз филологиядин илимрин кандидат, РАН-дин ДФИЦ-дин (Дагестанский федеральный исследовательский центр) илимдин кьилин къуллугъчи Саимат Юзбегова лайихлу хьанвайдакай малумарна ва ам шад гьалара алимдив вахкана. Малум тирвал, и мукьвара Б.Талибов, С.Юзбегова ва Н.Абдулмуталибов авторар тир “Лезги-урус гафарган” С.Юзбеговадин редакциядик кваз чапдай акъатнава.
Саимат Юзбеговади ихьтин мярекатар кьиле тухунин лазимвал авайдакай, Гьажибег Гьажибегов Дагъустанда илимдин дережа къачунвай сад лагьай кас тирдакай, ада чIалан, тарихдин, медениятдин, эдебиятдин рекьерай метлеблу ахтармишунар авурдакай, ам кьетIен алакьунар, зигьин авай алим хьайидакай ихтилатна.
Мярекатдин сергьятра аваз Дагъустандин халкьдин лайихлу духтур, гьикаятчи Азедин Эсетовав “Лезги газетдин” кьилин редактор М.Ибрагьимова газетдин 100 йисан юбилейдиз талукь медаль вахкана. А.Эсетова лезги публицистикадик, гьикаятдик еке пай кутунва, газетдихъ галаз бегьерлувилелди алакъа хуьз гзаф йисар я.
Мярекатдал Гь.Гьажибегован кIвалахрикай, уьмуьрдикай, хайи чIалан месэлайрикай, ам вилик тухунин рекьерикай хейлин ксари чпин фикирар лагьана: духтур Азедин Эсетова, алим Шайдабег Мирзоева, писатель Сардар Абила, А.Тахо-Годидин тIварцIихъ галай НИИ-дин илимдин къуллугъчи Жаклина Мейлановади, алим Навруз Фаталиева, шаир Фазил Асланова, общественный деятель Навои Бутаева. Каспийскдин, Махачкъаладин мектебра кIвалахзавай лезги муаллимри, кIелзавай аялри шиирар кIелна…
Эхь, лезги чIаланни эдебиятдин илимдин рехъ сифте яз ачухай алимдин, маарифчидин тIвар эбеди я. Зурба ирс тунва алимди.
Куругъли Ферзалиев
