9-декабрдиз “Дагъустан” РИА-дин майдандал, “Ачух власть” проектдин сергьятра аваз, республикадин массовый информациядин такьатрин векилар РД-дин государстводин финансрал  гуьзчивал авунин къуллугъдин  регьбер Махач Ибрагьимовахъ галаз гуьруьшмиш хьана. Махач Садулаевича журналистриз  властдин къарарар кьилиз акъуддай органдин кIвалахдикай ва  эхиримжи кьве йисан вахтунда арадал атанвай нетижайрикай суьгьбетна.

РикIел хкин, цIийи къурулуш Дагъустан Республикадин Кьил Сергей Меликова 2020-йисуз тестикьарнай. Адан везифайрик государстводин къенепатан финансрал  гуьзчивалун ва Дагъус­тан Республикадин игьтияжар таъминарунин макьсаддалди метягь, къуллугъар (ус­­луги), кIва­лахар маса къачунин хи­ле Россиядин Федерациядин икьрардин системадин гьа­къиндай законрал амал авунал гуьзчивал авун акатзава. Ухшар тир везифаяр идалай вилик РФ-дин финансрин ­ми­нистерстводин гуьзчивал авунин ва ревизионный управлениди  тамамарзавай, амма 2005-йисуз и идара  чу­кIурна.  Алай вахтунда государстводи чара ийизвай  финансрал гуьзчивал асул гьисабдай пуд идаради — Госфинконтролдин къуллугъди, Федеральный казначействоди ва Счетный палатади кьи­лиз акъудзава.  И жигьетдай къейд ийин: Госфинконтролдин ва казна­чействодин къуллугъри — государстводин къенепатан финансрал, Счетный палатади къецепатан финансрал  гуьзчивалзава.

“Чи хиве государстводин кьве везифа ава: финансринни бюджетдин ва икьраррин системада  законодательстводи ийизвай истемишунрал амал авунал гуьзчивал авун. И везифаяр чна объектрал ахтармишунар, ревизияр авуналди кьилиз акъуд­зава. Эгер къайда чIурай ксариз талукь яз кьабулзавай серенжем­рикай рахайтIа, чаз бюджетдай къачунвай такьатар са рахунни алачиз  вахчудай, бюджетдин трансфертар тIимилардай ва я акъвазардай ихтияр ава”, — гъавурда туна Махач Ибрагьимова.

Малум хьайивал, кьве йисан вахтунда Госфинконтролдин къуллугъди государстводин закупкайрин хиле 2 миллиард манатдилай гзаф кьадарда аваз къайда чIурай дуьшуьшар винел акъуднава. “И 2 миллиарддин  сергьятра аваз,  чна 130 миллион манатдив агакьна къиметар хкажнавай  дуьшуьшар винел акъуд­на. Санлай къачурла, Госфинконтролдин къуллугъди 2 йисан вахтунда  республикадин бюджетдиз  тахминан 286 миллион ма­нат  элкъвена хкидайвал авунва. Къайда чIурзавай дуьшуьш­рин чIехи пай  закупкайрин хилел, пул тайин макьсаддалди харж, бюджетдин такьатар нетижалудаказ ва ихтияр авай рекьера иш­лемиш тавунал гьалтзава. Инсанри и ва я маса тендерра гъа­либ хьун патал къалп икьрарар туькIуьрзава. Ида лагьайтIа, базарда гьуьжетунин къайдаяр сергьятламишзава, яни тайинарнавай къайда чIурзава”, — лагьана М.Ибрагьимова.

Адан суьгьбетдай малум хьайивал, эхиримжи 2 йисан вахтунда Дагъустанда финансрихъ галаз алакъалу  тахсиркарвилер  асул гьисабдай эцигунрин ва здравоохраненидин хилера авунва. “Эцигунрин хиле  абур милли проектриз талукь тир. Месе­ла, гзаф кьадар тахсиркарвилер “Хатасуз ва ерилу рекьер” проектдин сергьятра аваз авунва. Здравоохраненидин хиле — асул гьисабдай дарманар ва недай суьрсет маса къачунин рекьерай. ИкI, и мукьвара  медицинадин 6-8  идарада  чна, санлай къачурла, 110 миллион манатдин тахсиркарвилер винел акъуднава”, — лагьана ада.  Малум хьайивал, алатай йисуз  идаради, санлай къачурла, 5 миллион манатдин кьадарда авай   уголовный — 12 ва административный  600 дело къарагъарна.

Финансар къанундалди къалурнавай къайдада ишлемиш тавунихъ галаз алакъалу луту-птувилин гьерекатар, тахсиркарвилер образованидин хилени хейлин гьалтзава.

“Мектебрин ва мектебриз фидалди тир образованидин  анжах­ 10 объект ахтармишунин нетижада чалай тайинарнавай штатдилай къерехдай яз тахминан 600 кас кIвалахал кьабулнавай дуьшуьшар винел акъудиз алакьна. Тек са директоррин 130 заместитель алава яз кьабулнава. Абуруз мажибар гьикI ва гьинай­ гузвай лагьайтIа, —  и ва маса къуллугъчийрин мажибрикай атIуз ва маса рекьерай. И хиле авай гьалдикай чна хабар гайила, гьукуматди образованидин хилен  амай объектарни ахтармишунин къарар кьабулнава”, — малумарна Махач Ибрагьимова.

Санлай къачурла, ада гьисабзавайвал,  ахтармишай хилера гзаф кьадар тахсиркарвилер ва я къайда чIурай дуьшуьшар пайда хьунин асул себебрик икьрар кутIунзавай ксарин пешекарвилин дережа агъузди хьун, чпин низам хуьн тавун, идаради вичи финансрин месэладал  зайифдаказ  гуьзчивал авун акатзава.

Жасмина Саидова