Зи вилик “Лезги газетдин” са шумуд нумра ква. Анра чапнавай макъалайра Мердали Жалилов Президент В.Путинан Чарчел, уьлкведин экономика мягькемарунин рекьер къалурунин месэ­ладал акъвазнава.

Абурукай ихьтин мана хкатзава: уьлкве гуьнгуьниз хкун чара­суз­ я, амма четин я. А четинвиляй экъечI­­дай рекьер виридаз чизва, амма садбуруз и кар кIанзавач, садбур акакьзавач. Миллионар чуьнуьхна, уьлкведай катнавайдаз ам чкадал хтун кIан жедани? Фикирдизни гъиз жедай кар туш. Кьи­ле тефей демократияди уьлкведай пад акъудиз агакьайбур вагьшивилиз кьил янавай руьгьсузриз элкъуьрнава. Абуруз хизан, Ватан, диде-буба, намус, буржи вуч ятIа рикIелни хкиз кIанзамач. ГьикI кIан хьурай, вири  халкьдин эменни тир чил, тамар,нафт, газ, цIивин, ва­цIар, гьуьлер олигархрин гъиле гьатнавайла?! Исятда къара халкь чиновникрин гьалкъада ава, Ленинград блокадада гьатайвал. Санихъни юзаз жезмач. Къвезвай ван “Це!”, “Гъваш!” я. Гьинай, гьи­кьван? Са гафуналди, Мердали Жалилован “Чиновникар — роботар” ма­къа­лада авай “шаламар алайбурун” гьалдал атанва халкь. Месела, и цIара­рин автор 2011-йисуз РФ-дин Прези­дент­дин 100000 манатдин грантдин сагьиб хьа­натIани, къени а пул гун тавуни квекай лу­гьузва?! Зун хьтинбур, низ чи­да, мадни шумуд аватIа!

М.Жалилова винидихъ тIвар кьунвай макъалада кхьизва: “Аквар гьаларай, чиновникар, жуьреба-жуьре къуллугъарзавайбур роботралди эвезунин мах гьакъикъатдиз элкъуьрдай чкадал къведай хьиз я заз. Бес ихьтин техника гьазуриз жезвайбурувай инсан вич (чиновникар, къуллугъчияр, депутатар, администраторар ва икI мадни) инсан хьиз тербияламишиз жедайди тушни?”

Жаваб сад я: гьелелиг ваъ, вучиз ла­гьайтIа инсандихъ къанихвал ава, ро­ботдихъ — ваъ. Маса гафаралди лугьун хьайи­тIа, нефс квадарайтIа, — эхь. Ам­ма… Вири гьада алцумзава: ришветар, гьукуматдин къазанжи тушир пулар, вафасузвилер, чиркинвилер, эменни — ви­ри. СССР чукIун неинки халкьдин­, гьатта гьукуматдин бедбахтвал хьана, гьикI хьи адахъ галаз къени  гуьн­гуьна хутаз тахьай экономика са шумуд касдин эменнидиз, хсусиятдиз элкъвена.

Уьлкве чукIуни халкь, фикирар чукIунал, руьгьдин база чукIунал гъана. Килиг садра исятда инсандин къанажагъ гьикI чкIизватIа. Гьар цIуд лагьай агьали чина я уьлкведай катнава, я тIвар-ван авай ришветбаз я, я, вичин хам хуьз, чуьнуьх хьанва, я хъиткьинардайди, ИГИЛ-дин (чина къадагъа авунва) есир я. Гьавиляй абуруз Ватан, диде-буба, мукьва-кьили, яр-дуст, хайи чIал гадарун са куьнайни туш, яни тек са вичикай фикирзава, къанихвилихъ ялзава. Жанавуррин лужуна авай къанундиз ухшар къайда чиновникрин арадани гьатнавайди фадлай ашкара хьанва. Килиг садра, чи уьлкведин гьар са пипIе месерал алкIанвай набутар, аялрин таза чанар гьикI кана кармаш жезватIа. Ихьтин бедбахтвилер тIебиатдин гуьзлемиш та­вур вакъиаяр ва, чиновникринни жавабдар ксарин руьгьдин база кесиб хьунин нетижаяр я. Вахтунда гуьнгуьна туна кIан­за­вай, гележегда хатасузвилерни пучви­лер, рикIин тIалар, вилерин накъ­вар — бахтсузвилер арадал гъизвай нукьсанар арадай фад акъудна кIандай чкадал чиновникри, бизнесменри чпин къазанжияр артухардай чка жагъурзава. Ихьтин жавабдарсузвилери уьлкведин эко­но­микадиз миллионралди, миллиардралди зарар гузвай­дакай, яраб кьиле авай регьберрикай сада кьванни фикирзавач жал?! Зи фикирдалди, ваъ, вучиз ла­гьай­тIа, абуру я намусдин, я жазадин тав кьванни гьисс­завач. Вири ичIи я: дуьнья,­ руьгь, уьмуьр. Амма нефсер долларрай ацIан­ва. Ваъ, ацIан­вач, мадни кIанзама, вахтунин куьлег гъиле амай кьван чпихъ­ди шткизва абуру. Мердали Жали­лова лагьайвал я:

 

Гъилевайдал девирдин гам,

Ишлемиша, жедалди рам!

Белки, пака гьат техйин ам

 (“Девирдин къван”)

Ихьтин гьал авачиртIа, бес гьинай ата­на тарашчийри, уьлкведин кьасабчийри тек са Великобританиядиз Россиядай акъуднавай ва къе генпрокурор Ю.Чайка­ди элкъуьр хъувун тIалабзавай 500 миллиард манат?! Мердали Жалилова алай йисан “Лезги газетдин” 15-нумрада чапна­вай вичин макъалада кхьизва: “Къецепатаз акъуднавай къуватар, девлетар Президентди чи уьл­кведиз хкун теклифза­ва. 2012-йисалай инихъ абуруз менефисни малумарнава. Амма… Хтана, ма зи миллиардар лагьай­ кас садазни акунач, я акванни ийидач. Ахьтинбур минетривайни хъуьтуьлариз жедач. Ахьтинбуруз, къанундал асаслу яз, чпин чкаяр къалурна кIанда. Миллиардривай тухариз тежезвай кас чараривай тухар хъийиз жедани?”

Дугъриданни, чи уьлкведин са акьван тади квачиз хкаж жезвай экономикади чаз умуддин экв гузва, амма ам гьакъикъатдивай са кьадар яргъай ак-вазва. Гьелелиг адавай халкьдин яша­йиш­дин шартIарин майдан са акьван экуь ийиз жезвач. Ада неинки экв, гьакI чимивални гун патал сифтени-сифте несилдин руьгьдин къанунар — хатур-гьуьр­мет, намус-гъейрат, зегьметкешвал, ватандашвал, мугьманпересвал, жавабдарвал, сабурлувал, инсанпересвал, ва­фалувал — чкадал хкана кIанзава. Эгер инсандихъ икьван ерияр хъхьайтIа, гьукуматдин экономикани манийвал авачиз хкаж жеда. Руьгьдин гужлу база, къану­нар гьар са гьукуматдин гужлувал тир­ди рикIелай алуд тавун лазим я. Тарихдини тежрибади чаз гьакI лугьузва.

 

Гъурбатдини негьда хаин

 Руьгьсуз хьанва чи инсанар бязибур,

ИчIи хьанвай рикIерани хаф ава,

Гьалтзава чал гьатта бейни кайибур,

КIарабра кваз “девлет” лугьур гаф авай.

 

Ахьтинбуру маса гузва вижданни,

Гъурбатра чпин миллиардар чуьнуьхна.

Ватан тIуьна, нез гьазур я инсанни,

Гьалал хьана, рагъул цифер алцифна.

 

Квадарнава руьгьдин вири девлетар,

Пулуналди алцумзава ерияр.

Ахквазмач намус, гъейрат, гьуьрметар,

Фикирдаваз женнет, анин гьуьруьяр.

 

Халкь негьайди гьикьван эхда гъурбатди?

Эвел кьилиз ярашугъ я эхирни.

Шаксуз, тергда ам гьа чилин къуватди,

Хаиндикай тавуна гьич фикирни.

 Абдул Ашурагъаев