Тарихдин месэлайрал машгъул хьайи ва жезвай кас гьар камуна дикъетлу жеда. Вилериз акур са бицIи затIунизни, лап зурба шей жагъай хьиз, фикир гуда, и пад, а пад элкъуьриз, лугьудайвал, кьилелай кIвачелди килигда. Са ара алатайла, санал эцигай гьа затI мад гъиле кьада, ахтармишда. Гьа и арада, шак алачиз, кьатIунрин хцивални артух жез башламишда, а затIунин гъавурда гьатизни регьят жезвайди кьатIуда. И сеферда зазни гьакI хьана.
Мектебда старший пионервожатый яз кIвалахдай йисара за, куьлуь-шуьлуьйризни кваз дикъет гуз, абурукай дафтаррани альбомра жуван кхьинар ийиз, шикиларни ягъиз, герек чкайрал алкIуриз, ахпа абурухъ галаз гьар са отрядда, звенода, пионерар танишариз, гьабурузни чириз хьайиди я. Муаллимриз, иллаки тарихчийриз, географриз, литераторризни итиж жедай. Абурукай чпин тарсарани менфят къачудай. РикIел хъсандиз алама, са арада а затIар Юсуфов Рамазаназни, вичин нубатдин ктаб гьазурдайла, герек атанай. Гьелбетда, жувакай масадаз куьмек хьайила, дуьнья ацIай кьван шад жедай кар я.
И сеферда жуван архивдай жагъай Шихрагьимов Пирмамед муаллимдикай кхьенвай рикIел хкунри зи фикир чпел желбна. За а куьгьне кхьинар, рагьметлу Шайда бубадин рикIел хкунрай малум хьайивал, саки 52 йис идалай вилик авунвайбур яз хьана. Ана кьилин ихтилатни Пирмамед муаллимдикай, адан кIвалахдикай, хизандикай, рагьметдиз фейила, ам кучукай фикирдани авачир хьтин тегьердикай тир. И гафар кIелайла, зи дикъетни артух хьана, мад вуч аватIа лугьуз, и чар, а чар гъилелай авуна, кьилиз атайбур вири санал кIватIна.
Заз малум делилрай аквазвайвал, Пирмамед муаллим, хуьре сифте нубатда савадсузвал тIимиларун, мектеб ачухун, аниз аялар, жегьилар, рушар желбун патал Хивдай тир Тимирханахъ, хуьре сифте муаллимар хьайи Зейдулагьахъ, Мегьамедахъ, Абдулакимахъ, Абумуслимахъ галаз санал гзаф алахъай, чалишмиш хьайи, хуьруьнбур чIалал гъиз алахъай кас хьана. Нетижада 1916-йисуз хуьре сифтегьан мектеб эцигиз ва сифтегьан классарни ачухиз алахъна. Ада вичин чирвилерни артухариз хьана. Зейдулагьахъ галаз санал ада хуьруьн вини магьледин мискIиндани аялриз араб гьарфар, гафар, абур ван алаз лугьуз, кхьиз чирнай. Пирмамед чирвилер авай, лезги чIални, адетарни чидай муаллим тир.
Ада Хъукьва, ЧIилихъа ва КIварчагъани кIвалахнай. Ахпа яшлу муаллимдиз вичи куьмекар авуна кардик акатай хуьруьн мектебда чка хьана. Ина ада са шумуд йисуз кIвалахна. Я патал, я хуьре ада садрани кIвалах акIадарначир, виридаз ам чешнени, куьмекчини хьана. Адан чалишмишвилери хъсан нетижани гана. Шихрагьимов Пирмамедан зегьмет гьукуматди Зегьметдин Яру Пайдахдин орден гуналди лишанламишна. Яшлу муаллимдихъ мектеб патал хъсан фикирар авай. Гьайиф хьи, ам агакьнач. ЧкIай, зайиф хьанвай чкаяр кIвачел акьалдариз къизгъин хьанвай 1951-йисуз Пирмамед Шихрагьимов рагьметдиз фена. Халкьдин ихтилатриз яб гайила чир жезвайвал, ам сурарал пионеррин горнайринни далдамрин сесералди тухванай, кучукни гьа тегьерда авунай. Гарданра яру галстукар авай пионерри чеб чIехи несилдин крариз гьамиша вафалу жедайди хордалди лагьанай. Имни Пирмамед муаллимдиз хуьруьнбурун патай авай еке гьуьрметдин, хуьруьн тарихдани сифте яз авур, рикIел аламукьдай кар хьанай. Гаф кватай чкадал чIехи яшарин инсанри и кар рикIел хкизва.
Пирмамед Шихрагьимов еке хизандин иесини тир. Уьмуьрдин юлдаш Къизлерахъ галаз санал ада 3 гадани 5 руш чIехи авуна. ЧIехи гада Шихрагьим, Ватандин ЧIехи дяве башламиш хьайила, университетдай армиядиз тухванай. Элкъвена диде-бубадин патав хтун адаз кьисмет хьанач, игитвилелди телеф хьана. Муькуь гада Фахрудина вичин дахди кIвалахай мектебда старший пионервожатый, гуьгъуьнлай сифтегьан классрин муаллим яз кIвалахна. Ада 46 йисуз зегьмет чIугуна. Адан уьмуьрдин юлдаш Хатужат хуьруьнбурун рикIел лап хъсан колхозчи, ахпа совхозда кIвенкIвечи рабочий хьайидини хъсандиз алама. Ам амайбуруз гьар са карда чешне тир.
Къизлер хала хуьруьнбуруз гамар, халичаяр, гибеяр, гьебеяр, тапракар, кIвачериз ядай шалар храдай лап хъсан устIар хьайидини чида. Ван хьайибуру адакай анжах разивилин ихтилатар ийизва. Гамарин устIарвал ада вичин рушариз, сусазни чирнай. Храй затIарикай бязибурун кIвалера гамар, гибеяр, гьебеяр исятдани ама. Абурни рушарикай Нинехалуман, Гьуьруьятан, Секинатан, свас Хатужатан гъилерин гьунарар тирди чир жезва.
Райсудин Набиев, зегьметдин ветеран
