Дагъустанда туризм чкадин агьалийри виридалайни гзаф  веревирдзавай месэладиз элкъвенва. Бязибуру гьисабзавайвал, туризмди мугьманри фикир гузвай чкайра — гьуьлуьн къерехда, дагълара, къадим заманайрин­ памятникар авай чкайра къайда, михьивал тваз башламишунал гъана. Махачкъала туриствилин шегьердиз элкъуьникай чкадин жемятди вуч фикирзаватIа чирун патал за инсанривай хабарар кьуна. Дагъустанда туризмди цуьк акъудуниз куьн гьикI килигзава, и кардин хъсан ва чIуру терефар гьихьтинбур я? И суалдиз гьар жуьре жавабар гузва: “Эгер иниз къвезвай инсанар чпиз вуч кIан­датIани ийида лагьай­ фикирдал алачтIа, — хъсан”. “Туризм лап хъсан кар я, ада чи республикадиз виликди физ ва и хиле бизнесдал машгъул жедай рекьер ачухиз куьмек гузва”. 

ЧIуру терефрикай яз, агьалийри туристрин рикI алай чкайра къиметар хкаж хьун къейдзава. Туристрин кьадар садлагьана гзаф хьун себеб яз яргъал вахтуналди кIвал кирида кьаз жезвач, —  вирида чпин квартираяр багьа къиметрай суткайралди вугуниз майилзава.

Инсанар,  дугъриданни,  гьахълу я. Бязибур чпин кIвалерай экъечIиз, мукьва-кьилийрин патарив физва, чпин квартираяр суткайралди туристрин ихтиярда вугузва. Паталай къвезвай ял ядайбурувай еке пулар къачун патал абуру чкадинбурув кирида вугуникай кьил къакъудзава. Санлай къачурла, вири и гьалари амай шейэрин къиметарни хкаж хьунал гъизва. Мад са суал гана за инсанриз — куь фикир­далди, туристри чеб къвезвай чкадин культура, адетар чирун ва абурал амал авун лазим яни?  Асул гьисабдай жегьилри гьисабзавайвал, туристри чпи ял язавай чкадин культурадал са рахунни алачиз амал авун, чеб дуьздаказ тухун лазим я.

“Адетрал амал авун чарасуз я — чкадин агьалийрихъ галаз къал-къиж арадал къвен тийидайвал”. “Дагъустандиз мугьманар кIан­да, анжах абуру чеб лайихлу жуьреда тухуз хьайитIа”, — къейдзава инсанри.

Абурун фикирдалди, рикIиз хуш тежедай гьаларикай кьил къакъудун ва кьве терефдизни къулай шартIар хьун патал чкадин агьа­лийри кьабулнавай адетрал гьикI хьайи­тIани амал авуна кIанда. Дагъустан мугьманперес, чими республика я. Ина паталай къвезвай ксар гьамиша  хушдаказ кьабулда.

Санлай къачурла, чна хабарар кьурбурун­  чIехи паюни республикада туриствилин бизнес виликди фин хъсан кар яз гьисабзава.  10 процент ксари  чпиз и месэлади сакIани таъсир тийизвайди къейдна. Бязибуру чеб ак­си туш, амма адетрал амал авуна кIанза­вай­дини рикIелай ракъурна кIандач лагьана. Анжах 4 процентдиз  республика туриствилин макандиз элкъуьн хуш туш.

Самур Азимов, ДГУ-дин студент