ЦIийи ктаб 

Дяведин йисарин аялар. Бубаяр, вагьши душман кукIвариз, Ватан хуьз, фронтдиз фенваз, абурун веледар фад бегьем, чIехи, фа­гьум­лу, акьуллу хьана, уьмуьрдин че­тин шартIари лигимарна. ГъвечIи чIа­валай зегьмет чIугуни абур фад тапта­гъарна. Чи гьуьрметлу дуст  Казим  Мегьамедше­рифович  Кази­мовни  гьа ихьтинбурукай сад я.

“Коммунист” газетдай макъалаяр кIелиз, заз ам са кьадар чиз­вайтIани, сифте яз зун адахъ галаз­ Пушкинан куьчеда редакциядин вилик 1981-йисан гатуз, зун кIвала-хиз школайрин НИИ-диз хтанвайла, таниш хьанай. А девирда гьам радиодай, гьам ме­дениятдин идарайра концертар гудайла, рикI алаз тамамарзавай “Ша, Имирбег, ша!” манидин цIа­рарин автор гьа и кас я лагьайла, заз генани хве­ши хьанай. Са кьуд йисалай зунни кьисметди чи милли газетдин редакциядиз акъудна ва са шу-муд цIуд йисуз Казим стхадихъ галаз санал  кIва­лах­на. Адан маналу макъалайри, гъиликай хкат­завай маса шейэри, мецелай датIана алахьзавай камаллу келимайри, мезелийри, дерин манадин риваятри, кьисайри, суьгьбетри къалурзавай хьи, Казим Казимов неинки бажарагълу журналист, гьакI уьмуьр акунвай чIехи агъсакъал-насигьатчи, илгьамдикай пай ганвай писатель, шаирни я.

Иллаки Етим Эминан, СтIал Сулейманан, Хуьруьг Тагьиран жавагьиррал, яратмишунрал ялахъви жа­вандин рикI гьеле мектебда ­кIел­­завай йисарилай алай. Вичини къелем ахтармишзавай. ИкI, ви­чи суьгьбет авурвал, 1952-йисуз 9-клас­сда кIел­завайла, яргъал Урусатдай чи дагълариз атана, урус чIаланни литературадин тарсар гузвай муаллим Клавдия Васильевнадиз бахшна, сад лагьай шиир кхьенай. Ам Шагь-Эмир Мурадоваз бегенмиш хьанай ва литературадин альманахда чапни авунай.

Юкьван школа куьтягьай дагъви гадади сифте хуьруьн культурадин хиле, ахпа Советдин предсе­дателвиле, ДГУ-дин филфакда чирвилер къачуна­, му­аллимвиле, мектебдин директорвиле зегьмет чIу­гуна. Гьа са вахтунда яратмишунрин кIва­лахни ви­ликди физвай. И карди ам 1979-йисан зулухъай рес­публикадин “Коммунист” газетдин редакциядизни желбна. Казим Мегьамедшерифовича вичи лу­гьуз­вайвал, газетди “…зи рикIин деринра­ ргаз хьайи гьиссерал цIийи кьи­лелай чан хкана, зи руьгьда цIийи ишигъди экв гана, ада зи уьмуьрдин­ рехъ къе­нин­ юкъузни ишигълаван ийизва”. Редакцияда адан гьам журналиствилин, гьам писателви­лин ба­жа­­рагъ, алакьунар тамамвилелди ачух хьа­­на. Жур­на­лист, публицист, газетдин культурадин отделдин редактор К.Казимован гъиликай яр­гъал йисара милли медениятдиз, искусстводиз, халкьдин обра­зованидиз, районрин, хуьрерин аваданлувилиз, месэлайриз талукьарнавай метлеблу­ макъалаяр гзаф хкатна, чи алимриз, муаллимриз, тер­биядин месэлайриз, бажарагълу устадриз, илимдиз, машгъур ва­танэгь­лийриз талукьарнавай итижлу шейэр чапна.­

КIелзавайбуруз Казим Казимов “Хважамжамдин къужахда”, “Девирдин къван”, “Дидедин аманат”, “Имамали бег” ктабрин, “Дяведин аялар”, “Октябрдин гъетер”, “Гьулдандин варар”, “Кеферпатан нур”, “Изумрудар” очеркрин, литературадин критикадин жуьредин “Хуьруьг Тагьир”, “Етим Эминакай риваятар”, “Самурдин сирлу авазар” кIва­лах­рин автор яз чида.

Ингье чи вилик гила писателдин нубатдин цIийи ктаб ква — “Аллагьдин суд”. 375 чиникай ибарат тир ам Дагъустандин ктабрин издательстводи 300 экземплярдин тираж аваз акъуднава. Сифте гафуна Мердали Жалилова къейднавайвал, чи “милли ли­тературада Казим Казимова вичин тайин гел тунва. ЦIийи ктабда виликрай кхьенвай эсеррин ирс, рехъ, художест­вен­ный кьетIен­ви­лер, хайи чIа­лаз вафалувал, адан девлетлувал ви­ри терефрихъай давамарзава”.

Ктаб ихьтин кьилер ганвай мате­риалрикай ибарат я: “Етим Эминакай риваятар”, “ЧIалан устаддикай чIалан устадри”, “Аллагьдин суд”, “Гьабиб муаллимдин дафтаррай”, “Гьабибан камаллу насигьатар”.

Казим Мегьамедшерифовичаз уьмуьр, инсанар, абурун къилихар, ацукьун-къарагъун, психология, иллаки жемятдин жуьреба-жуьре къатариз хас чIал лап хъсандиз чизва. И кар “Аллагьдин суд” роман­ кIел­дайла, суддал кьиле физвай жуьреба-жуьре ксарин итижлу рахунрай иллаки хъсандиз ашкара жезва.

Романдин гьар са кьилин вилик абурун асул мана къалурзавай, метлеб умумиламишзавай камаллу  кутугай ибараяр авторди устадвилелди хкянава. Месела, “Чиновникрин ягьсузвални са дерт я”, “Жуван ажугъдал вахтундамаз зарпанд акьалжа, тахьайтIа, ада вун русвагьда”, “Уьмуьр кьакьан дагъ хьиз я: адан кукIушриз яваш-яваш хкаж жеда, зарб кваз агъуз ахватда”, “Уьмуьр ламатI яз фейи, эй инсан! Бес ни авурай ви судни дуван?!” “Гьикьван хъсан тир, намусди тахсирлу ксар кудайтIа”, “Я нехирда дана кIанда, я туш канцелярияда — гада”,

“Пехил жемир къуватлудал, адлудал,

Эхир сад я: рагъ хкведач парудал.

Уьмуьр ганва ваз нефес кьван куьруь тир,

Кечирмиша пар тежервал далудал”.

(Омар  Хайям);

“Нехирбан гьихьтинди ятIа, нехирни гьахьтинди я”, “Ахлакь — им гьар са инсанди вичин суфат къалурзавай гуьзгуь я” ва икI мад.

Ктабдин 30 чина шиирарни ава. Вичи саки 35-40 йисуз гьакъисагъвилелди зегьмет чIугур милли газетдин 100 йисан юбилейдиз талукьарнавай бахшбендери, санал кIвалахай юлдашриз бахшнавай чими келимайри, цIарари ва маса шиирри къалурза­ва хьи, Казим стха редакциядин “вафалу тир дуьз ве­лед хьана”. Гьавиляй адан рикI къени гьана ава. Бес жечни —

Зи дустари ширин мецяй салам гузва заз,

Редакторди эверзава, рикIик тади кваз.

Газетдин кар давам жезва, руьгьдин сувар хьиз,

Гафар, цIарар хупI гуьрчег я, ракъин нурар хьиз!

— кхьена чи гьуьрметлу дустуни.

Ктабда гьатнавай са жерге шииррин цIарара абурун автор философдин хьтин дерин манадин фикиррал , веревирдерал, уьмуьрдиз анализ, къиметар гунал элячIнава:

“Зи рикIин сафунилай ийизва уьмуьр”… (352-чин).

“Дуьньядал дуьз гьахъни дуван  тахьайла”.. (359-чин).

“Уьмуьрдин женг секин тежер саваш я,

Зи рикI сефил, еришар къе яваш я…” (370-чин)

Гьуьрметлу Казим стха, гьар гьикI ятIани, уьмуьрдин женгина вун “зайиф аскер” туш, руьгьда илгьамдин рагъ куь­кIвенвай намуслу, сабурлу, уьтквем Аскер я.

Казим стха, хъсан ктаб акъу­дуни чун гзаф шадарнава. Мубаракрай, мадни агалкьунар хьурай! Ви хтулар, птулар еке дере­жайрив агакьрай. Къуй абурун агалкьунри Куьн шадаррай, уьмуьрдиз, руьгьдиз, илгьамдиз мадни  нур — экв гурай!

Ш.Шихмурадов