Дагъустандин гостехуниверситетди “Лезги газетдихъ” галаз датIана алакъа хуьзва. И вуздин векилар уьлкведин майданрал мукьвал-мукьвал тафаватлу жезва — олимпиадайрани форумра, конференцийрани выставкайра, элкъвей столра иштиракзава. Чаз малум тирвал, ДГТУ — им вичикай уьлкведа хабар, чи республикада виликан жергейра авай вуз я. Анаг акьалтIарнавай пешекарри гзаф уьлквейра зегьмет чIугвазва, илимдик, халкьдин майишатдик чпин пай кутазва.
Гьар са девирда инсанар чилин деринар ахтармишунал, тIебиатдин ресурсар хкудунал, абур гьялунал алахънава. Асирра и карда еке агалкьунар, цIийивилер хьана. Амма уьмуьр физва, цIийи технологияр, техника, мумкинвилер девирдихъ галаз кам-камуна аваз арадал къвезва. Гьамиша гьерекатда авай илимдин и рекье хъсан пешекарарни датIана герекзава. Иниз килигна, кар алай вузра и хилерай пешекарар гьазурун патал кьилдин институтар, факультетар арадал гъанва, агъзурралди муаллимри зегьмет чIугвазва. Дагъустан Республикадикай рахайтIа, нафтни газ хкудунин, чил ишлемишунин ва кадастрадин, техносферадин жигьетдай хатасузвилин, тIебиатдикай менфят къачунин ва яд ишлемишунин рекьяй пешекарар Даггостехуниверситетдин нафтIадин, газдин ва чил ишлемишуниз талукь месэлайрин факультетда гьазурзава.
Факультет акьалтIарайбур кадастрадин палатадин, газдихъ, нафтIадихъ галаз алакъа авай идарайрин, илимдинни ахтармишунрин центрайрин жавабдар къуллугъчияр, регьберар хьун патал факультетда 7 профессорди, илимрин докторди, илимдин 20-далай виниз кандидатри, 10 доцентди, 10 старший муаллимди чирвилер гузва.
ДГТУ-дин гьа и факультетдин декан, доцент, технический илимрин кандидат Милада Мегьамедовади къейдзавайвал, абурун гъилик чирвилер ва тежриба къачузвай жегьилар гьар са месэладихъ галаз мукьувай таниш жезва, вуздин ва республикадин общественный уьмуьрда иштиракзава, илимдин мярекатра сифтегьан чкаяр кьазва. Иниз килигна, абур республикадин ва Россиядин маса регионра ашкъидивди кIвалахал кьабулзава. “Чи факультет акьалтIарна, гележегдин хъсан пешекарар яз чпикай малумарайбур уьлкведин тIебиатдин девлетар ахтармишун, хкудун патал чарасуз герек я”.
МЗиК (тIебиатдикай менфят къачунин, яд, чил ишлемишунин ва кадастрадин) кафедрадин заведующий, техникадин илимрин кандидат Алихан Зербалиевахъ галаз авур суьгьбетрай малум хьайивал, технический вуз тир иник экечIзавайбуруз математика, физика хьтин дуьм-дуьз илимар хъсандиз чир хьана кIанзава. Амма гзаф дуьшуьшра лап чарасуз герек бязи чирвилерни авачиз, чи факультетдик экечIзавай жегьилрихъ галаз кIвалахун четин жезва.
— ИкI, 1-курсуна кIелзавайбуруз тарсар гузвай муаллимрин хиве залан пар гьатзава. Герек тир дережада аваз чирвилер къачуз тахьай студентар, гьа сифте семестрдин нетижайриз килигна, вуздай акъатзава. Им жегьилдин ва диде-бубадин рикIиз тIарвал я, — алава хъийизва кIвалахдин юлдашдин фикир техникадин илимрин кандидат Сократ Бабаханова.
— Гьаниз килигна, сифте нубатда, гьар сада вичин майилриз мукьва пеше хкягъун, диде-бубадини и карда аялдиз куьмекун лазим я. ИкI, мектебдани, вуздани хъсандиз кIелиз алахъай, рикIе авай мурад кьилиз акъудун патал чирвилер ва тежриба къачур пешекардихъ хъсан гележегни жеда. Шегьердиз ракъурзавай веледдал датIана диде-бубадин гуьзчивал хьун герек я, муаллимрихъ галазни алакъа хьана кIанда. Яни, шегьердиз атана, кирида кьунвай кIвале, общежитида яшамиш жезвай абурун фикир гьарнихъ чкIизвайди, и кардал гуьзчивал авун лазим тирди фикирда кьуна кIанда. Са тIимил вахт арадай фейила, шегьерда яшамиш хьунин ва вузда кIелунин шартIарив вердиш хьайила, жегьил вири крарин гъавурда гьатда, ада, алахъунар ийиз, кIелун давамарда, — къейдна факультетдин деканди.
Факультетда кIелунин процессдив ва илимдинни ахтармишунрин кIвалахдив кьазвай буругърин тренажёр-имитатор, компьютеррин классар ва герек вири программаяр, виртуальный лабораторияр ава. Аудиторияр проекторралди, килигдай пособийралди таъмин я. Муаллимрини студентри “Транзас” ОАО, “RU-ENERGY GROUP-дихъ”, “Дагнефтегаздихъ”, “Дагнефтдихъ”, “Геотермнефтегаздихъ”, “Газстройизысканидихъ”, РАН-дин ДНЦ-дин геологиядин, физикадин институтрихъ, геотермиядин месэлайрин институтдихъ, “Каспий-1” заводдихъ, Росреестрдин РД-да авай управленидихъ, Минмелиоводхоздихъ, “Даггражданкоммунводпроект” ПИ-дихъ ва са жерге министерствойрихъ галаз датIана алакъа хуьзва. Студентри анра тежриба къачузва, а идарайрин пешекарри студентрихъ галаз гуьруьшар тешкилзава ва икI мад.
Алай девирда вузра сифте бакалавриатда, ахпа магистратурада кIелна, кьилин образование гвай пешекарар гьазурунин къайда хьанва. Ина магистратурада нафтни газ хкудунин кIвалахдай, чил ишлемишуниз талукь месэлайрай ва кадастрайрай, тIебиат пайгардик кваз хуьнай ва яд ишлемишунай, аспирантурада лагьайтIа, анжах МЗиК кафедрада, Алихан муаллимдин гуьзчивилик кваз, “Чиликай илим” ва “Хуьруьн майишат” рекьерай кIелиз жезва.
И факультетдик экечIун патал гьар йисуз хейлин жегьилри чпин документар вугузва. Абуру математикадай (профильный), физикадай ва урус чIалай ЕГЭ-яр вахкун лазим я.
Эмираслан Шерифалиев
