РагъакIидай патан гъалатI
РФ-дин Президент Владимир Путина къейд авурвал, дуьньяда кесибвал артух ва недай-хъвадай суьрсетдин кьитвал хьунал РагъакIидай патан “гзаф йисарин гъалатIри”, инсанрин наразивилеризни килиг тавуна, малумарзавай санкцийри гъана. “Новости” РИА-ди хабар гузвайвал, ихьтин фикир уьлкведин регьберди, Петербургдин международный экономикадин ХХV форумдин мугьманрихъ элкъвена рахадайла, лагьана.
Алай девир муракабди ятIани, бязи къадагъайри вилик фидай цIийи рекьер ачухзава. Президентди инанмишвилелди къейд авурвал, 2020-йисар Россия патал экономикадин жигьетдай аслу туширвал мягькем хьайи муддат жеда. Хсуси инфраструктура ва технологиядин база еримлу авун, пешекарар гьазурунин ери хъсан дережадиз акъудун, гьакIни аслу тушир ва менфятлу финансрин система арадал гъун фикирдик ква.
Махсус серенжемдикай
РФ-дин оборонадин министерстводи хабар гузвайвал, эхиримжи суткада ДНР-динни ЛНР-дин, Харьковдин, Запорожьедин ва Херсондин областрин агьалийриз 642 тонн чарасуз герек тир затIар ва недай-хъвадай суьрсетар ракъурна. Йикъан муддатда Украинадин, ДНР-дин ва ЛНР-дин хаталу районрай 22 агъзурдалай гзаф ксар Россиядиз куьчарна.
“Новости” РИА-ди малумарайвал, Украинадин аскерри эхиримжи суткада ДНР-диз 67 сеферда цIай гана. Нетижада ислягь са агьали кьена. Мадни 34 кIвализ ва яшайишдин 11 объектдиз зарар хьана.
8-июндиз РФ-дин оборонадин министерстводи малумарай делилралди, махсус серенжем кьиле тухунив эгечIайдалай инихъ Россиядин Яракьлу Къуватри Украинадин 192 самолет ва 130 вертолет, зенитный ракетайрин 335 комплекс, пилот галачиз лув гудай 1150 аппарат, 3459 танк ва дяведин маса машинар, РСЗО-дин 489 установка, артиллериядин ва маса 1822 яракь, дяведин суьрсет, военный махсус 3488 автомобиль тергна.
Тереф хуьз гьазур я
Туьркиядин милли оборонадин министр Х.Акара РФ-дин оборонадин министр С.Шойгудихъ галаз телефондай рахай вахтунда Анкара Украинада ислягьвал арадал гъуник пай кутаз гьазур тирди малумарна. Идакай “Новости” РИА-ди хабар гузва.
Недай-хъвадай суьрсетрин барадай арадал атанвай четин гьаларихъ галаз алакъалу яз министрри хатасуздаказ техил, семечкаяр ва хуьруьн майишатдин маса суьрсетар агакьарун патал кьабулна кIани серенжемар веревирдна.
Маймунрин азар
Испанияда маймунрин азардин (цIегьерин) вирус акатайбурун кьадар 225-дав агакьнава. Испаниядин здравоохраненидин министерстводин делилрал асаслу яз, идакай “Новости” РИА-ди хабар гана.
Маймунрин цIегьер инсандик акатай сад лагьай дуьшуьш 1970-йисуз дуьздал акъуднай. Гуьгъуьнлай Африкада ихьтин диагноз са шумудра эцигнай. Духтурри тестикьарнавайвал, адет яз, вирус маймунрикай инсанрик акатзава.
Эхиримжи вахтара Европадин уьлквейра, Америкада ва Австралияда маймунрин вирус акатай дуьшуьшар цIудралди дуьздал акъудна. ГьакI ятIани, азар садакай масадак акатунин рекьерай гьелелиг пешекарривай кьил акъудиз хьанвач.
Маймунрин цIегьер лап тек-туьк дуьшуьшра пайда жедай вирусдин азар я, ам инсанрин арадани чкIизва. Адет яз, им кьезил начагъвал я, гзаф инсанар са шумуд гьафтедин къене тамамдиз сагъ хъжезва. Амма бязи дуьшуьшра и вирусди инсан бегьемдиз акIажарзава. Маймунрин цIегьерин эвелимжи лишанрик къиздирма ва кьилин, жукIумрин тIалар ва масабур акатзава. Инсандин чиник пенек-пенек тIехвер акатун мумкин я, гуьгъуьнлай абур бедендин маса чкайризни чкIида.
КIеве гьатзава
США-да кудай затIунин (топливо) къимет хкаж хьуни хуьруьн майишатдал машгъулбурун харжияр кьве сеферда артухарнава. Кьилди къачуртIа, ихтилат тумар цунин кIвалахрикай физва.
“Новости” РИА-дин делилралди, США-да кудай затIарин къиметар тарихда садрани тахьай жуьреда хкаж хьанва.
Халийрин хаталувал
Базаррани туьквенра сифте пайда жедай халияр тIуьникди инсан зегьерламиш хьун мумкин я. Идан гьакъиндай духтур-пегьризчи Н.Кругловади “Москва-24” телеканалдай малумарна.
Пешекарди къейд авурвал, сезон тушир вахтунда маса гузвай халияр тIямдиз хъсанбур тахьунилай гъейри, абуру инсандин сагъламвилиз зарар гунни мумкин я. Сифте пайда жезвай халияр са тIимил тIуьртIа, бедендивай токсинриз дурум гуз жеда ва сагъламвилин гьал пис хьунал гъидач. Тагькимарзавайвал, сезон тушир вахтунда пайда хьанвай халияр гзаф тIуьртIа, инсан зегьерламиш хьунин хаталувал ава. Адан гафаралди, тIуьрди иливардай системадиз пис патахъай таъсир авун, руфуна тIал гьатун, агъургъан акьалтун, рикI элкъуьн мумкин я.
Ихьтин халияр иллаки аялар патал хаталу яз гьисабзава. Пешекарди халияр августдин эхиррилай башламишна тIуьн теклифзава. Эгер сифте пайда жезвай халияр дадмишдай иштагь ачух хьайитIа, 100-150 граммдилай артух туьтIуьн меслят къалурзава.
«Лезги газет»
