Инсанрин къилихар хьиз, абуру хкязавай пешеярни жуьреба-жуьре я. Уьмуьрда виридалайни кьилинди, инсанар, общество патал гзаф герекди, важиблуди гьи пеше я лагьай суалдиз гьарда са жуьре жаваб гуда. Са кардихъ галаз, заз чиз, вири рази жеда: сагъламвал дуьньядин вири няметрикай виридалайни багьади, важиблуди я. 2019-йисан эхирра виринриз чкIай, акьван чIавалди вичикай хабар авачир, садакай масадак акатдай азарди чав дуьньядиз маса вилерай килигиз туна. ТIугъвалдин залан девирда медицинадин хиле зегьмет чIугвазвай гьар са касди — духтурри, медсестрайри, санитаркайри, санлай вири уьлкведа хьиз, чи республикадани чпин везифаяр кьегьалвилелди кьилиз акъудна…
Зи фикирдалди, духтурвилин пеше гзаф жавабдарди, дерин чирвилер аваз, гьакъисагъвилелди вичин везифаяр кьилиз акъудунилай гъейри, инсанрихъ галаз хуш рафтарвал, датIана эдебдин къайдаяр хуьн, куьмек герекзавайбуруз сабурлувилелди къуллугъун истемишзавай пеше я. Къенин ихтилат винидихъ къейднавай вири ерияр вичиз хас тежрибалу духтур Шабанова Диана Магьмудовнадикай я. Ич тарцивай яргъаз аватдач, лугьузва бубайрин мисалда. Малум хьайивал, адан дидени духтур я. Диана 1980-йисуз Махачкъалада къуллугъчийрин хизанда дидедиз хьана. Адан бубадин — Эфендиев Магьмуд Мегьамедсалигьовичан — ери-бине Кьурагь райондин Штулрин хуьряй я. Астрахандин милициядин школа акьалтIарайла, ДГУ-да кIелунарни давамариз, ада МВД-дин къурулушда яргъал йисара кIвалахна. Чернобылдин АЭС-да хьайи мусибатдин авариядин нетижаяр арадай акъудуникни вичин пай кутуна. Лезги литературадал рикI алайбурув адан “Умудрин гъед” тIвар алаз ктабни агакьна. 2013-йисуз ам чи арадай акъатна (Аллагьди рагьметар гурай).
Диде Эфендиева Лейла Агъамедовнадин ери-бине Ахцегьай я. 1973-йисуз ДГМИ (гилан ДГМА), гуьгъуьнлай интернатура акьалтIарна, 1975-йисалай инихъ ада ДЦМК (“Дагестанский центр медицины катастроф”) ГБУ-да “Тади куьмекдин” духтур яз зегьмет чIугвазва. Ам чухсагъулдин гзаф кьадар чарарин, грамотайрин, гьа гьисабдай яз Дагъустандиз виликдай регьбервал гайи В.Васильеван къул алай грамотадин сагьиб, Дагъустандин здравоохраненидин отличник, кьилин категориядин духтур я.
Шегьердин юкьван мектеб куьтягьай Диана ДГМА-дин сагъардай (лечебное дело) факультетдик экечIна. Гьеле вузда кIелзамаз, ада ДЦМК ГБУ-да “Тади куьмекдин” фельдшер яз кIвалахдин рехъ башламишна. 2002 -йисуз ДГМА акьалтIарна, гуьгъуьнлайни Махачкъаладин 2-нумрадин больницадин терапиядин отделенида интернатурада кIелна. А вахтунилай къенин йикъалди, саки 20 йисуз, ада вичин дидедин баркаллу рехъ рикI алаз давамарзава. Амни чухсагъулдин гзаф кьадар чарарин, грамотайрин сагьиб я.
— ГъвечIи чIавалай зи мурад, дидедикай хьиз, жувакайни духтур хьун тир. Авайвал хиве кьуртIа, са вахтунда бубадин рехъ давамардай — милициядин къурулушда кIвалахдай — ниятни авай, амма духтурвилин пеше зи къилихдихъ галаз кьунвайди гьиссна за. Белки, мадни, лугьурвал, ам зи ивидик квайвиляй, дидедин некIедихъ галаз зи беденди кужумнавайвиляй и мураддиз экуь дуьнья акуна. Са кар заз генани хъсандиз чизвай: я дидедин, я бубадин рекьерикай садни регьятди тушир, — суьгьбетзава Диана Магьмудовнади.
— “Тади куьмекдин” кIвалахдикай санлай рахайтIа, духтуррал четинвилер пара ацалтзава. ГьикI хьи, гзаф дуьшуьшра участокдин духтурдин патав вахтунда фена, регьятдаказ алудиз жедай азарни четиндаз элкъуьруьнин чIуру хесет чи гзаф ватанэгьлийриз хас я. Азарлудан патав фейила, абуруз “Тади куьмекдин” бригадади медицинадин тамам куьмек гана кIан жеда. Гзафбуру, чпин азардикай хабар аваз, лазим ахтармишунар кьиле тухун тийиз, йикъар, варцар, гьатта йисарни ракъурда. Ахпа садлагьана гьал пис хьайила, вири са шумуд декьикьада туькIуьриз жедай кар туширди аннамишдач.
Республика 2020-йисан мартдилай (коронавирусди вичикай идалай са тIимил вилик хабар ганвайтIани) таквадай душмандихъ — коронавирусдихъ галаз женгиниз экъечIайла, четинвилер мадни гзаф хьана. Югъ-йиф талгьана, кIвалахзавай духтурри. Ахпа абурун чIехи пайни азарлу хъхьайла, гьалар къайдадикай хкатуникайни кичIе хьанай. Амма духтурри залум азардин вилик ажузвалнач. Меркезда гьатта суткада 1000 -1200 вызов атайлани, абуру чпин кенефдин кьил квадарначир. Баркалла чпиз виридаз! Абурун жергедай яз — Диана Магьмудовнадизни! Вири и вахтунда ам ковиддикди азарлу ксарин сагъламвилин къаравулда хьана.
— Алай вахтунда чун яваш-яваш коронавирусдин тIугъвал акъатдалди авай гьалдиз хквезва. “Омикрон” штамм са акьван четинди туширвилиз килигна, гзафбуру азар регьятдиз алудна. Четин вахтара куьмекар гайи ксариз: студентриз-медикриз, блогерриз, волонтёрриз чнани сагърай лугьузва. За фикирзава хьи, анжах садвили чаз а завалдин вилик ажузвал къалур тийидай къуватар гана. Кьулухъди вил вегьейла, мадни аннамишзава, дугъриданни, инсаният еке завалдикай хкатна. РикIивай умудлу жез кIанзава хьи, адан мад цIийи лепеяр ахкъатдач, залан имтигьандай чун кьегьалвилелди экъечIна, -къейдзава духтурди.
Диана Магьмудовна хъсан пешекар, къайгъудар руш, диде, кIвалин кайвани хьиз, рикIиз чими инсанни я. Адан къенивили, рахунрин тегьерди, хуш акунри инсандин фикир гьасятда желбда. Азарлуйрихъ галаз авай хуш рафтарвилихъни еке важиблувал авайди инкариз жедач. Вичин кIвалахдикайни ада, кардин гъавурда аваз, еке гьевесдивди, итижлудаказ суьгьбетарда. Къуй чи гуьзел таватдихъ кIвалахда инлай кьулухъни еке агалкьунар, хизанда хушбахтлувал мадни артух, дуьньяда азарарни дявеяр терг хьурай!
Рагнеда Рамалданова
