Кьилин редактордин гаф
Алай вацра республикадин сиясатдин уьмуьрда лишанлу вакъиайрикай сад кьиле фин вилив хуьзва: Дагъустандин регьбер Сергей Меликова цIийи гьукумат тешкилун лазим я. РикIел хкин, исятда РД-дин гьукуматдик акатзавай вири министерствойринни ведомствойрин кьилери везифаяр вахтуналди тамамарзава.
И месэладин гьакъиндай гиламаз чпин фикирар лугьузвай экспертрин, сиясатчийрин, журналистрин кьадар тIимил туш. Абуру исполнительный гьукумдин органриз къимет гузва, чпин зендерин терездал вегьез, абурун лайихлувилерни кимивилер къейдзава, гьатта вуж къуллугъдикай магьрум жедатIа, ни кIвалах давамардатIа лугьузва… Гьелбетда, жемиятдин фикирни важиблу я, амма гьукумдин органриз къимет гун, сифте нубатда, пешекаррикай ибарат махсус комиссиядал ихтибарайтIа, дуьз жеда. Ихьтин комиссия арадал гъидайдакай мукьвара кьиле фейи са совещанидал Сергей Меликовани хабар гана.
Са шакни алачиз, республика яшайишдин жуьреба-жуьре хилерай еримлу хьун къуллугърал кар алакьдай, хъсандиз чпин везифайрин гъавурда авай, гъилел михьи, намуслу пешекарар хьунилай аслу я. Шукур Аллагьдиз, гьахьтинбур дагъустанвийрин арада тIимил авач. КIанзавайди гьахълудаказ “сафунай яна”, нукьсан квайбур къерехна, кар алакьдайбур хкягъун, къуллугъарни гьахьтинбурал ихтибарун я.
Сергей Меликоваз цIийиз арадал гъиз кIанзавай комиссиядикай чпин фикирар лагьайбурни хьана. Абурун арада жемиятдин деятель, публицист, чи ватанэгьли Алюсет Азизхановни ава. Дагъустандин кадрийрин сиясатдиз талукьарнавай макъала ада “Фейсбукда” авай вичин хсуси аккаунтда чапнава. Макъаладин асул темадивай къерех хьана, автор республикадин СМИ-рин хилекайни раханва. А.Азизханован фикирдалди, РД-дин информациядин ва печатдин министерство агалайтIани жезва. Макъаладин авторди гьисабзавайвал, СМИ-рин месэлайрал машгъул жедай кьилдин министерство кардик кутунин игьтияж авач ва ада и кIвалах милли сиясатдин ва динрин крарин рекьяй министерствода гъвечIи хьтин отдел арадал гъана, гьадан хиве тун теклифзава…
Чи фикирдалди, ихьтин кардиз эсиллагь рехъ гана кIандач. Алай вахтунда Дагъустанда государстводинбур яз гьисабзавай цIудралди газетарни журналар чапзава. Абурун арада милли чIаларал акъатзавай изданийри кьетIен чка кьазва. Лагьана кIанда, гьар са милли редакциядихъ гьялна кIанзавай месэлаяр гзаф ава. Абурукай чун идалай вилик са шумуд сеферда раханай, гьавиляй мад сеферда тикрар хъувунин лазимвал авач. И месэлаяр сагъ са министерстводивай гьялна акьалтIариз тежезвайла, маса министерстводин къаюмвилик кваз арадал гъидай “гъвечIи хьтин отделди” вуч ийида? Министерство герек амач, ам агалайтIа хъсан я лугьуз, меслятар къалурун регьят кар я, амма ихьтин дуьшуьшда кIвалахдикай магьрум жедай цIудралди инсанрикай ни фикирда? Абурухъ чпин кьил, хизан хуьдай маса рехъ авач эхир. И рехъни агал хъувуртIа, абурун кьисмет гьихьтинди жеда?
Милли чIаларал акъатзавай газетар, журналар я лугьуз, абур милли сиясатдин ва динрин крарин рекьяй министерстводин гуьзчивилик кутун дуьз туш. “Милли” гафуни хайи чIаларал акъатзавай изданиярни министерство сад-садаз мукьва ийизватIани, министерстводин асул кIвалах милли сиясатдиз, динрин месэлайриз талукь я. Рагьметлу Загьир Арухован девирда милли сиясатдин, информациядин ва къецепатан алакъайрин министерство авай. Яни СМИ-риз талукь месэлайрални и министерстводи гуьзчивалзавай. Амма чи йикъара информациядихъ, печатдихъ галаз алакъалу мажбурнамаяр адан хивяй акъуднава…
СМИ-рин кIвалахдал гуьзчивал тухудай отдел арадал гъуни республикадин изданийрин дережа (статус) авайдалайни агъузарда, милли чIаларал акъатзавай газетар лагьайтIа, михьиз квахьдай чкадал гъун мумкин я. Са шумуд йис идалай вилик республикадин милли газетрин учредителар Дагъустандин Халкьдин Собрание ва Гьукумат тир. Редакцийриз, анрин коллективриз дережадиз кутугай къиметни гузвай. Амма са шумуд йис идалай вилик учредителрикай сифте Халкьдин Собрание, гуьгъуьнлай Гьукуматни хкечIна. Нетижада азад хьайи чка министерстводи кьуна. Мадни башкъа, региондин кьиле Рамазан Абдулатипов авай девирда милли чIаларал акъатзавай газетрин чинрин кьадарни тIимиларна. И крари, са шакни алачиз, милли изданийрин кIвалах вилик финиз кьецI гана.
Чна винидихъ къейд авурвал, къенин юкъуз СМИ-рин хиле гьялна кIанзавай месэлаяр гзаф ава. Абур накьни къе арадал атанвайбур туш, абур аваз гзаф йисар я. Виридалайни важиблуди, кар алайди милли чIаларал акъатзавай газетрин редакцийра жегьил пешекарар кьит хьун я. И месэла гьялун патал, мисал яз, “Лезги газетдин” редакцияди мектебра, вузра кIелзавайбурун арада конкурсар, олимпиадаяр тухузва, районра гуьруьшар тешкилзава, хайи чIалал хъсандиз кхьиз, фасагьатдиз рахаз жезвай жегьилар, хайи чIалахъ рикI кузвай ватанпересар суракьзава. Амма абурун кьадар лап тIимил я, саки авач лагьайтIани жеда. И кардин кьилин себебни ам я хьи, мектебар акьалтIарзавайбуру чпиз хъсан къазанжи къведай пешеяр хкязава. Милли изданийрин журналистрин мажибар гъечIибур я лугьуз, анриз кIвалахиз саки касни къвезвач. Къвезвай сад-кьведни чпиз Аллагьди яратмишдай пай ганвай, и пешедал рикI алай, хайи чIалахъ рикI кузвайбур я.
Мегьамед Ибрагьимов
