23-августдиз Урусатдин Президент Владимир Путина “Армия-2021” — “Армиядин международный къугъунар-2021” лишандик кваз кьиле фейи военно-технический форум ачухна. “Лезги газетдиз” РД-дин Кьилин пресс-къуллугъди хабар гайивал, мярекатда Дагъустандин Кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Сергей Меликова, республикадин Гьукуматдин Председателдин Сад лагьай заместитель Батыр Эмеева, промышленностдин ва алишверишдин министр Низам Халилова иштиракна.

Къейд ийин хьи, форумдин иштиракчийрин арада Дагъустандин са шумуд карханадин векиларни авай, абур иниз чпин продукция гваз атанвай.

Сергей Меликов форумдин сергьятра аваз кардик кутунвай выставкайрин павильонриз мугьман хьана. Кьилди къа­­­чур­тIа, ам Къизлярдин электроме­ха­ни­кадин заводди (“КЭМЗ”) акъудзавай продукциядиз килигна. Карханади форумдиз, ПВО (противовоздушная обо­ро­на), кьураматдин кьушунар, цин винелай ва кIаникай фи­дай гимияр патал акъуд­завай яракьар гьазурдайла, менфят къачузвай электрогидравликадин къурулу­шар­ гъанвай. Заводдикай гаф кватайла, ла­гьана кIанда, ина дяведин шартIа­ра ­чи­­лелай гуьзчивал тухудай комплексар гьа­зурзава, цавай лув гудай аппаратрин ди­агностика ийизва ва халкьди менфят къачудай жуьреба-жуьре метягьар акъуд­­­­­зава.

Форумда иштиракай Дагъустандин карханайрин арада “Дагдизель” завод, “ДОФ” ООО, “БОФФ” ООО авай.

Форумдикай вичин фикирар лугьудайла, Сергей Меликова къейдна: “Мярекатдин майданра чи карханайри акъудзавай продукциядиз итиж ийидайбур пайда жедайдак за умуд кутазва. Чна Военно-промышленный компаниядин, “Урал” кон­церн­дин векилрихъ галаз гуьруьшар кьиле тухвана. Кьилди къачуртIа, чаз абур гражданвилин производстводин хиле квел машгъул жезватIа, гьам итижлу хьана. Чаз республикада эцигунрин комплекс вилик тухуз, экологиядин цIийи карханаяр­ эцигиз кIанзава. И ва са жерге маса ме­сэлаяр гьялун патал чна къецепатан ре­гионрин карханайрихъ галаз амадагвилин алакъаяр хуьдайвал я”.

“КЭМЗ”-ди акъуднавай кьезил, кьуд кас гьакьдай “МАИ-411” маркадин самолетдикай Сергей Меликов кьилди рахана. Къейд ийин хьи, и проект мукьвара Жуковскийда кьиле фейи международный авиационно-космический форумдизни гъанвай. “Дагъустандин карханади акъуднавай самолетдин гьакъиндай рахунар кьиле физва. Ам маса къачудайбур пайда жедайдак чна умудар кутазва, гьикI ла­гьайтIа, гъвечIи авиация вилик тухун неинки са Дагъустан, гьакI маса регионар па­тални важиблу я. Санитариядин авиациядани и самолетдикай гегьеншдиз менфят къачуз жеда. Мисал яз, — коронавирусдин вилик пад кьун патал тешкилзавай­ мярекатар кьиле тухудайла. Яргъал тир районрив вакцина, дагълух хуьрерай четин гьалда авай азарлуяр духтурханайрив агакьарунин крара, духтурар санай-ма­саниз тухун патал”, — алава хъувуна Дагъустандин Кьили.

Сергей Меликован гафаралди, республикада “МАИ-411” маркадин самолетар акъудунин кIвалах вилик тухунин гьакъиндай Урусатдин промышленностдин ва алишверишдин министерстводихъ галаз рахунар кьиле физва.

РикIел хкин, апрелдин вацра С.Меликов РФ-дин промышленностдин ва алишверишдин министр Денис Мантуровахъ галаз гуьруьшмиш хьанай ва абуру винидихъ тIвар кьур самолетриз талукь проект кьилиз акъудун веревирднай. А чIавуз министрди, проектдин важиблувал къейд авуналди, адан тереф хвенай.

Къейд ийин хьи, виликдай “МАИ-411” мар­кадин самолетрикай туристар республикадин дагълух са райондиз тухунин кар­да менфят къачудай фикирарни авай. Ихтилат Шамил райондикай физва. И фи­кир кьилиз акъудун патал Къизлярда ва Ша­мил районда самолетри лув гудай ва ацукьдай махсус пуд майданни туькIуьр­най.

Сифте яз “МАИ-411” маркадин самолетди 2019-йисуз “МАКС-2019”-дин (Международный авиакосмический салон) сергьятра аваз цава лув ганай. Ам Къизлярдин заводда Москвадин авиациядин институтдихъ галаз санал кIватIна. Самолетдихъ кьве двигатель ава. Адавай 1 250 кг заланвал авай багаж аваз 3 агъзур метрдин кьакьанда 1,5 агъзур километр мензилдиз лув гуз жезва.

“Армия-2021” форум 28-августдалди давам жеда. Адан сергьятра аваз мярекатар Урусатдин Яракьлу Къуватрин женгининни ватанпересвилин “Ватанперес” тIвар алай паркуна, “Кубинка” аэродромдал, “Алабино” полигонда, уьлкведин военный вири округра ва Кеферпатан флотда кьиле физва.

Уьлкведин яракьлу къуватар патал еке метлеб авай и форумда Урусатдин жуьреба-жуьре регионрин военно-промышленный продукция акъудзавай карха­найри иштиракзава. И мярекатди чи уьлкведин армия гьикьван къуватлуди ятIа къа­лурзава. Форумдиз гъанвай дуьнья­дал­ мад са уьлкведихъни авачир женгинин бязи техникади Урусатдин армия гьихь­тин камаралди вилик физватIа къалурна.

Агьмед  Магьмудов