И мукьвара лезги халкьдин лайихлу векилрикай сад, Дагъустандин государстводин университетдин профессор Абутраб Александрович Аливердиева 50 лагьай сеферда хайи югъ къейдна.
Ери-бине Ахцегьай тир Аливердиеврин машгьур сихилдин векил 1971-йисан 5-июлдиз Махачкъалада дидедиз хьана. Гададал тIвар ата-бубадилай — вад стхадин — Абдулгьахъан, Агъавердидин, Аливердидин, Алидин ва Агъаларан, гьакIни вах Келиматан буба Абутраб Аливердиевичалай ирс яз атана.
ЧIехи буба — Абдулгьахъ Абутрабович (1910-1992) ветеринариядин илимрин доктор, профессор, Дагъустандин илимдин бине кутур ксарикай сад тир. Буба Александр Абдулгьахъович — физикадинни математикадин илимрин кандидат. 1993-йисуз Абутраб Александровича Даггосуниверситетдин физикадин факультет акьалтIарна. Пуд йисалай ам РАН-дин ДНЦ-дин Физикадин институтда инженердин къуллугъдал тайин хьана.
1998-йисуз — физикадинни математикадин илимрин кандидатвилин, 2010-йисуз докторвилин дережаяр къачун патал диссертацияр хвена. 2001-йисуз “В области разработки или создания методик, технологий и новой научно-технической продукции научного и прикладного значения” хиляй кьилди гьазурнавай са жерге макъалайрай жегьил алимдиз Дагъустанда сад лагьайди тир Россиядин илимрин академиядин медаль гана.
2002-йисуз, “Физика” номинациядай ам Европадин Академияди Россиядай тир жегьил алимриз гузвай премиядиз лайихлу хьана. Имни Дагъустандай тир алимди ихьтин премия къачур сад лагьай дуьшуьш тир. Пуд йисалай ам Италиядин Велосиметриядин ва ЧукIур тийидай диагностикадин ассоциациядик, 2006-йисуз — Европадин физикадин жемиятдик экечIна, гилани ам аник кума.
Са кьадар вахтунда Абутраб Александровича Даггосуниверситетдин физикадин факультетдин теоретический физикадин кафедрада кIвалахна. Ада адетдин ва квантовый механикадай тарсар тухуз, махсус курсар кIелиз хьана. Гуьгъуьнлай Миландин (Италия), Джадавпурдин (Индия) университетра, М.Сахадин тIварцIихъ галай Ядерный физикадин институтда (Калькутта, Индия), ENEA-да (Рим, Италия) лекцияр кIелна, семинарар тухвана.
Алай вахтунда Абутраб Аливердиев РАН-дин ОИВТ-дин геотермиядин месэлайрин ва гуьнгуьна хутаз жедай энергетикадин Институтдин илимдин кьилин къуллугъчи ва Дагъустандин государстводин университетдин кьве кафедрадин (математикадин ва физикадин факультетра авай) профессор я.
Ам гьакIни илимдин 100-далай гзаф макъалайрин (гьа жергедай яз, чапдиз акъатдалди вилик макъалайриз аслу тушир комиссияди рецензия гузвай журналра акъуднавай) автор я. Адахъ патент ва илимдинни технический хилен экспертрин Федеральный реестрда аккредитация ава. Алимди Россияда, Белоруссияда, Германияда, Индияда, Италияда, Испанияда, Непалда, Польшада, Португалияда, США-да, Украинада, Финляндияда, Францияда, Чехияда ва Японияда кьиле фейи 40-далай гзаф мярекатра жуьреба-жуьре докладар авуна.
Абутраб Александрович литературадай са жерге яратмишунрин авторни я. Ам 2006-йисуз Москвада кьиле фейи “Россиядин къизилдин къелем” милли премиядин конкурсда, “Экология” номинацияда гимишдин чкадиз лайихлу хьана. Гуьгъуьнлай вузрин арада кьиле тухузвай Татьянинский конкурсда чухсагъулдин чарчелди ва республикадин “Дагъустандин булахар” конкурсдин тарифдин грамотадалди къейдна. Россиядинни Япониядин Танка шииратдин ва международный “Парнас — премия Анджело Ла Веккья” (Италия) конкурсрин лауреат я. Россиядин ва Кеферпатан Кавказдин жегьил писателрин форумра гзаф сеферра иштиракна. Адан шиирар ва гьикаяяр Россиядин, Белоруссиядин, Болгариядин, Къазахстандин, Германиядин, Италиядин, Канададин, Новая Зеландиядин, Украинадин ва Франциядин урус чIалалди акъатзавай газетра ва журналра чапна. 2019-йисуз Дагъустандин ктабрин чапханада адан гьикаяйрин “Чертова дюжина” кIватIал акъатна.
Ветлугин Бейбалаев
