Лезги халкьдин бажарагълу рухвайрикай сад, писатель ва публицист, тешкилатчи ва тербиячи, дустарал рикI алаз хьайи дуст, хизандин кьил  Буба  Саидагьмедович  Гьажикъулиеван  и йикъара 85 йис тамам жез­ва. Ада чи халкьдиз тунвай ирс, иллаки хайи чIалан гуьзелвални девлетлувал раижзавай художественный эсеррин ктабар йисар алатунивай чаз мадни багьа ва артух кIан хьунин сир вуч ятIа!?

Писателдин руьгь, тIебиат, уьмуьрдал адан ашукьвал акун патал адан эсердай къачунвай са шикилдихъ галаз таниш хьунни бес жезва.

— Гзаф жигъирра, гьатта машинар физвай рекьерин къерехрани кваз дамардин пешер экъечIда.

Гзаф дурумлубур я. КIвачик акатайтIани, винелай залан чархар фейитIани, дамарар ачух хъувуна, вичин гуьрчег пе­шерал чан хкида. Яни вичи-вич сагъар хъийида. Белки, ам ада са вич паталди ваъ, гьакI чун паталдини ийизвай кар ятIа! Ам чаз, инсанризни, дарман я эхир. Гьавиляй адаз инсанри еке гьуьрметдалди “Дамардин пеш” лагьай тIварни ганва.

Дамардин пеш дурумлуди я. Амма икI я лагьана, адаз кIур гун виже къведач. Ам жува яд хъвазвай булах рагъуларай хьтин кар я. Къуй дамардин пе­шер, гьакI маса хийирлу векь-кьални бул хьурай!..

Аку садра гьикьван куьруьз, ам­ма гьикьван маналуз ва таъсирлуз кхьенватIа! Гуя писатель пе­шиникай, векьикай ваъ, чан алай инсандикай, дустуникай рахазва.

Ихьтин шикил акун ва чIугун патал адан автордихъ гьакьван хци кьатIунар, ачух рикIе чIехи муьгьуьббат хьунухь лазим я.

Ингье квез писателдин вичин къаматни, адан руьгьдин майиларни, ивидин женгни… са пешинин шикилди ачухарзава.

Ихьтин бажарагъ адаз тIе­би­атди вичи гана. Гьавиляй хсуси корреспондент (“Лезги газетда”), редактор (Лезги радиода), министрдин заместитель (РД-дин Гьу­куматда) тирлани, партиядин обкомда къуллугъдал алайлани ада са къатда чIалан эсерарни теснифиз хьана. Къе чи гъиле писателдин гуьзел ктабар — “Дус­тунин рикI”, “Къарид руш”, “Вили ви­лер”, “Хайи чилел”, “Заз эвера”­, “Цавун михекар”, “Самурдин авазар” ва маса ктабар, эсерар ама.

Хайи лезги чIал, заргарди хьиз, къашара тур адаз и кардай эбеди яз баркалла ва рагьмет къвезва. Зи рикIел ада вичин хсуси эсеррин чIалал кIвалах­дай тегьер алама. Яратмишзавай шикил инсандин бейнидив агакьдайди, рикIел аламукьдайди хьун патал лезги гафарин саки хараяр ада сафунай ядай хьиз тир. Месела, “лавгъавал” гаф ишлемишун патал ада мана­диз мукьва маса гафарни — “дамах къачун”, “фурс авун”, “кьил вине кьун”, “алачиз рахун” ва икI мадни гафар, предложенида тваз, ахтармишдай. Ахпа анжах, рикIиз таъсирдай мана хьайила, а гаф ишлемишдай.

Буба Гьажикъулиева и кар цIийиз яратмишунрал машгъул жезвай вири писателривайни истемишдай. Ада хейлин йисара “Дуствал” альманахдин, “Литературадин Дагъустан” журналдин кьилин редакторвални авуна. Гьавиляй адан патав инсанарни гзаф къведай. Яратмишдай рекье адан куьмек ва месля­тар кIанибур. Дагъустандин халкь­дин писатель Къияс Межидовалай, писатель Межид Гьа­жи­евалай гуьгъуьниз, чи фикирдалди, алатай ХХ асирдин 70-80-йисара лезги проза лайих тир дережадиз хкажайбурукай сад Буба Гьажикъулиев хьайидал шак алач. Адан таъсирдик кваз лезги литературадиз бажарагълу хейлин жегьиларни атана. Нажмудин Шихнабиеван, Мегьамед Ведихован, Фейзудин На­гъиеван, Абдуселим Исмаилован, Мегьамед-Садикьан ва маса прозаикрин яратмишунра Буба Гьажикъулиеван, Къияс Межидован, Межид Гьажиеван, Гьаким Къурбанан, Абдулбари Магьмудован, Якьуб Яралиеван ва масабурун хъсан адетар къе бегьерлудаказ давам жезва.

Буба Гьажикъулиев Дагъустан Республикадин культурадин лайихлу работник, “Знак Почета”­ ордендин ва хейлин маса шабагьрин сагьибни тир. Ада чав ви­­чин къелемдин ацIай гад тунва­.

Буба Гьажикъулиеван къамат хейлин авторри чпин эсеррани тунва. Абурукайни сад лирик шаир Шихнесир Къафланов я. Шаирди кхьенвай “Дамардин пеш” шиирди гьикаятчи Буба Гьажикъулиеван руьгь рикIел гъизвайди кIелай гьар сада гьиссда:

 Дамард пешиниз пакаман кьиляй

Вучиз сефилдиз вун килигзава?

КичIе яни ваз акъатиз гъиляй,

Вучиз ам хурал на эцигзава?..

КIандатIа тахьун садрани вун

 перт,

КIандатIа атун гьар са югъ,

 хвеш хьиз,

Сагъ хьана хирер, алатна гъам,

 дерт,

Агуд зун хурув, дамардин

пеш хьиз…

(“ТIазва зи рикI”.

ДКИ, 2000, 11-чин)

Буба Гьажикъулиеван къаматдиз бахшнавай цIарар за кхьенвай “Хъваз тахьана амукьай бутылкадикай баллада” эсердани гьатнава:

 Серин багъда чал

Гьалтзава Буба,

Михекрин кIунчI гва

Вичивни зурба.

(Ихтилат Б.Гьажикъулиеван “Цавун михекар” романдикай физва)

 

— Валлагь,

Авай зун

Самурдин тама.

Мелгьем — гьава зи

Жигерда ама.

Зи Лезги чилин

А зурба девлет

ТехвейтIа,

Жеда

Са зурба къелет.

Ана гьакI къекъуьн

Чандиз я кфет.

Ана квахьда ви

Гьижранни хифет.

Ана тIуьр са шиш

Ресторанра виш

Виш тIапахъанди

Ийидач багъиш!

Ана романар

Кхьин я тIимил,

Ички галачиз,

Квахьда ви пахмил.

Ана инсанар

ГьакI жеда дири.

Бахтлуди я халкь,

Авай и ери!

Анай за повесть*

Хканва цIийи.

Зиян къачузни,

Авайла хийир…

(Ихтилат “Самурдин авазар” повестдикай физва. “ЦIийи махар” ктабдин 28-29-чинар.

“Мавел”. 2008-йис)

Эхь, писателдин ирс несилрин рикIелай алат тийирди я…

Адан рикIе мурадар гзаф авай. Адан вичин ва рикI алай дустаринни кIвалера вичивай куьтягьиз тахьай, ва я куьтягьна, чапдай акъудиз агакь тавур эсерар хейлин ама. Умудлу я, абурузни гележегда экуь дуьнья аквадай кьисмет жеда. И кар чи къвезмай несилрин хиве авайди рикIел хуьн кутугнава…

Мерд Али  Жалилов