И мукьвара чав Интернетдай рикIик шадвал кутадай хабар агакьна. Ана ХХ асирда Туьркияда яшамиш хьайи лезги писатель, шаир, литературовед Али Нихат Тарланакай суьгьбетзава.
Ам 1898-йисуз Стамбулда лезги мугьажир Мехметан хизанда дидедиз хьана. Мехмет Назиф-бей армиядин къуллугъчи тир.
Алиди чирвилер Манастыр, Селаник ва Стамбул шегьеррин мектебра, Стамбулдин университетдин француз ва фарс чIаларин отделенида къачуна. Инаг ада 1919-йисуз акьалтIарна. Гьана, литературадин факультетда, ада “Исламдин литературада “Лейли ва Межнун” месниви” темадай докторвилин диссертация хвена.
1919 -1933-йисара Стамбулдин университетда туьрк ва француз чIаларай студентриз тарсар гана. 1941-йисуз адакай тIвар кьунвай университетдин профессор хьана. 1953-йисалай дегь девиррин туьркверин литературадин кафедрадиз регьбервал гана.
Туьркверин литературадихъ галаз санал ада Ирандин ва Пакистандин литератураярни ахтармишна. Туьрк чIалаз Ирандин ва Пакистандин авторрин эсерар таржума авуна. Абурун жергеда Низами Генжевидин, Мугьаммад Икбаладин ва масабурун эсерар ава.
Ихьтин кIвалахдай Ирандин гьукуматди — 1947-йисуз, Пакистандин гьукуматди 1961-йисуз Али Нихат Тарланаз гьуьрметдин грамота ва премия гана.
Алимдин макъалаяр ва эсерар “Илимрин девлет” журналда, “Литературный газетда”, “Юкъуз”, “Жегьилвал” ва маса журналра чапнава. Али Нихат Тарлан 1978-йисуз, 80 йисан яшда аваз, рагьметдиз фена. Ам Стамбулда кучукнава.
Али Нихат Тарланан шииратдин “Ракъинин пеш” (1953); “Дурнаяр” (1970-йис); илимдин ва литературоведческий кIвалахар: “Литературадин яратмишунар” (1934, 1964); “Шейхи” диван ахтармишун” (1934); “Хаялы-бей” диван ахтармишун” (1936), “Ирандин литература” (1944); “Агьмед-паша” диван” (1966); “Физулидин дивандиз баянар” (1986) ва маса ктабар акъатнава.
Шаирдикай делилар 2017-йисуз чапдай акъатнавай ДГПУ-дин “Общественный ва гуманитарный илимрин хабарар” журналда, “Дагъустандилай къецепата литературадин процессдин кьетIенвилер” лишандик кваз (Э.Н.Гьажиев, А.М.Мегьамеддадаев), гьакIни “Дагъустандилай къецепатан писателар: библиографиядин справочник” (Махачкъала, ИД, “Эпоха”, 2006. А.М.Муртазалиев) ктабда гьатнава.
Мердали Жалилов
