Рекьера жезвай аварияр чи республикада инсанар пуч хьунин кьилин себебрикай сад я.
Рекьин гьерекатдин жегьил иштиракчийриз (тежриба авачир шоферар, яхдиз физвай ксар, велосипедрал алаз физвайбур ва пассажирар) бедендин хасаратвилер хьунал ва кьиникьал гъизвай кьилин себебар рекьин гьерекатдин къайдайрал (ПДД) амал тавунихъ галаз алакъалу я. Абурук, сифте нубатда, акатзава: пиян яз машиндин рулдихъ ацукьун, машин тайинарнавайдалай артух йигинвал аваз гьалун, хатасузвилин чIуларикай менфят къачун тавун, тайинарнавачир чкадилай рекьелай элячIун ва икI мад.
Алай йисан алатнавай варцара Махачкъалада 410 авария арадал атана, абурун нетижада 35 кас телеф ва 571 касдални хирер-кьацIар хьана. Алатай йисан талукь вахтунив гекъигайла, цIи ДТП-яр 28 % артух хьанва.
Махачкъала шегьерда рекьин гьерекатдин хатасузвал таъминарунин месэладай аялар аварийрик гзаф акатунихъ галаз алакъалу гьалди чак иллаки еке къалабулух кутазва. Чи аялри, чIехибурулай чешне къачуна, рекьин са патай муькуь патаз экъечIун патал къайдаяр чIурзава. ЦIи Дагъустанда ихьтин 74 авария арадал атана, абурун нетижада 4 аялди чан гана, 75 (алатай йисан талукь девирда 40 дуьшуьш хьанай) аялдал хирер-кьацIар хьана.
Рекьера аварияр хьунал гьалтайла виридалайни мукьвал-мукьвал арадал къвезвай дуьшуьш рекьелай элячIзавай кас машиндик акатун я. ИкI, тежрибади къалурзавайвал, бедбахтвилерин чIехи пай рекье авай ксари рекьин гьерекатдин къайдайрал амал тавунихъ галаз алакъалу я. Кьилди къачуртIа, яхдиз физвайбурукай рахайтIа, иник тайинарнавачир чкадилай рекьелай ва светофорди яру экв кузвайла элячIун, гьакIни акъвазарнавай улакьрин далдадихъай садлагьана машинрин гьерекатдин рекьел акъатун ва масабур акатзава.
Аялар аварийрик акатунин дуьшуьшар ахтармишуни къалурзавайвал, гзафни-гзаф ихьтин дуьшуьшар гатун каникулрин вахтунда арадал къвезва. И чIавуз школада кIелзавай аялрин саки чIехи пай чIехибурун гуьзчивиликай хкатзава ва абурун кьадар чи шегьердин рекьера садлагьана артух жезва.
Чпин нубатдай яз, шоферрини хатасуз къайда хкягъиз, яваш гьалунал элячIиз тади къачузвач, гьатта бязи вахтара абуру рекьин гьерекатдин къайдайрал ерли амалзавач, иллаки рекьин са патай муькуь патаз элячIун патал тайинарнавай чкайрилай фидайла.
ЧIуру нетижайрал гъизвай ДТП-яр гьамиша еке бедбахтвал, амма, еке хер-кьацI хьанвачтIани, машиндик аялар акатун им мадни зурба мусибат я. Ихьтин дуьшуьшар тахьун неинки са ГИБДД-дин къуллугъчийрин, гьакIни рекьин гьерекатдин гьар са иштиракчидин везифа я.
Квез виридаз малум я, аялри чалай — чIехибурулай чешне къачузва. Сифте вахтара аялар рекьерилай чпин диде-бубайрихъ галаз элячIзава. Гьабурувай абуру рекьин гьерекатдин хатасузвилин сифтегьан вердишвилерни къачузва. Амма гзаф вахтара ихьтин шикилар аквада: чIехибур аяларни галаз тайинар тавунвай чкадилай элячIиз ва я чIехибурун гуьзчивиликай хкатай аялар чпиз кIандайвал рекьин са патай муькуь патаз катиз, чебни пара хаталу чкайрилай.
Аялрихъ галаз алакъалу тир аварияр — ибур гьамиша ихьтин себебрин нетижа я: диде-бубаяр хъсандиз килигнач, тербиячийри ва муаллимри аялриз рекьин къайдайрал амал авун чирнач, ГИБДД-дин къуллугъчийри бегьем кIвалахнач, шоферри хатасузвал хуьнин серенжемрал амалнач, патав гваз хьайи инсанри рекьин къерехда къугъвазвай аялриз туьнбуьгьнач. Амма вирида къуватар сад авуналди ихьтин чIуру дуьшуьшрикай хуьз жеда, чна и кардиз квез эвер гузва.
Рекьин гьерекатдин иштиракчийри сада-садаз гьуьрмет авун — им рекьера хатасузвал хуьнин еке замин я. Чна и кар рикIелай ракъур тийин!
Лиана Наврузбегова,
полициядин старший лейтенант, РД-да авай МВД-дин
ГИБДД-дин ДПС-дин пропаганда авунин рекьяй полкунин инспектор
