Дагъустанда намуслувилелди зегьмет чIугвазвай, чпин веледар дуьз тербия гана, обществодиз, хуьруьз-кIвализ вафалубур яз чIехи ийизвай, гьар гьина аваз хьайитIани, Дагъус­тан­дин тIвар виниз хкажзавай, ахлакьдин ва алакьунрин жигьетдай чпелай чешне къачуниз лайихлу хи­занар тIимил авач. Къенин зи суьгьбетни гьа ихьтин хизандин векил тир Россиядин МВД-дин Краснодардин университетда  5-курсуна лап хъсан къи­­ме­тар аваз кIелзавай студентка   Фа­ри­да   Жалаловна   Исаевадикай  я.

Ам 1996-йисуз Махачкъала шегьерда РФ-дин РД-да авай МВД-дин информационный отделдин начальниквиле кIвалахай, вичин ери-бине Кьурагьрин хуьряй тир рагьметлу Жалал Султанагьмедович Исаеван ва РСРЦ-да (республиканский социально-реабилитационный центр) отделдин заведующийвиле кIвалах­завай Атикат Тажудиновнадин хизанда дидедиз хьана. Абуру 3 велед (2 рушни са гада) инсанперес, ватан­перес инсанар яз тербияламишна. Гьайиф хьи, буба Жалал вичин веледар уьмуьрдин шегьредал акъудиз агакьнач. Ам 45-йисан яшда аваз инфаркт азардик рагьметдиз фена. КIвалин, аялрин вири къайгъуяр дидедин назик къуьнерал аватна. Амма Атикат руьгьдай аватнач, ажузвал авунач. Четинвилериз, магьрумвилериз таб гана, инсанвал, ягь-намус, ди­девилин пак тIвар вине кьуна, вичин веледриз дидевални, бубавални ийиз­ва. Ада вичин аялриз кьилин ва юкьван образование къачудай мумкинвал гана. Руш Асията Махачкъала шегьерда медицинадин колледж куьтягьна, реабилитациядин “Жамси” центрада кIвалахзава. Хва Султа­нагь­­меда 18-нумрадин школада 9-классда кIелзава.

ГъвечIи чIавалай кIелунрал, чирвилер къачунал рикI алай руша сифте 51-нумрадин, гуьгъуьнлай 2013-йисуз пешекарвилин 9-нумрадин лицей яру диплом ва ЭВМ-дин операторвилин пеше къачуналди куьтягьна. Хъсан къиметар аваз кIелза­вай рушан шикил гьамиша Гьуьрметдин доскада хьана. Ада республикадин дережада са шумуд предметдай кьиле физвай олимпиадайра иштиракна ва лайихлу чкаярни кьуна. “Школада кIелдай йисара виридалайни зи рикI алай тарс ингилис чIал тир. 9-нумрадин лицейда кIелдайла, заз а чIал тамамвилелди чирдай мумкинвал хьана”, — лугьузва Фаридади.

2013-йисуз государстводин сад тир экзаменар агалкьунралди вахкай руша вичин документар уьлкведин вад вуздиз вугана. Гьукуматдин вад идарадайни адаз кIелиз атун теклифна. Фаридади РФ-дин МВД-дин Краснодардин университет хкяна. ПIу­заррал гьеле дидедин некIедин гел аламай, 16 йиса авай гуьзел руш Краснодардиз акъатна. Жегьил ру­шан­ уьмуьрда цIийи девир башламиш хьана. Ада вичин вилик,  университет анжах хъсан къиметар аваз кIелунин къаст эцигна ва кьилизни акъудна. Вири предметрай вадар аваз кIелза­вай рушан шикил инани Гьуьрметдин доскада хьана.

— Гьелбетда, — лугьузва Фаридади, — таниш тушир шегьерда, гьарнай атанвай студентрин арада яраб гьи чка кьаз жедатIа лугьуз, зи рикIик къалабулухни акатнай. Муаллимрин инсанвили, гьевеслувили, абурун студентрихъ галаз авай рафтарвили чун руьгьламишуни зи шаклувилер квадарнай. Чи виридан мурад, жезмай кьван дерин  чирвилер къачуна, хъсан пешекарар хьун тир.

Фаридадилай неинки хъсандиз кIелиз, гьакI университетдин муаллимрин патай аферин, баркалла, студентрин арада гьуьрметни къазанмишиз, вафалу дустарни кьаз алакьна. Ам университетдин отличникрин советдин членни я. Абурун везифайрик яшлубуруз, етимханайра авай аялриз куьмекар гун акатзава.

Диде Атикатаз университетдин ректордин патай Фарида хьтин акьул­лу, камаллу руш тербияламишунай чух­са­гъулдин чарар хтун дуьшуьшдин кар туш. Факультетдин начальник, РФ-дин МВД-дин полковник Игорь Ста­ниславович Бойкоди вичин сту­дент­кадикай ингье вуч лугьуз­ва­тIа: “Фарида, лап жегьил ятIани, къени къилихрин, акьуллу, намуслу, кIе­лун­рал, зегьметдал рикI алай, вахтунихъ галаз вилик фидай бажарагълу руш я. Ам гьар са кардив жавабдарвилелди, пешекарвилелди эгечI­зава…”

Алай вахтунда Фарида Махач­къа­ла шегьердин Ленинский           РОВД-дин силисдин отделда практикада  ава. За адан вилик са шумуд суал эцигна.

• Назик руш яз, вуна дишегьлийриз хас тушир пеше хкягъун са куьхъ галаз ятIани алакъалу я жеди, тушни?

— Эхь, гьеле аял вахтарилай зун гьейран тир милициядин партал алай рушарал. Идалайни гъейри, заз ри­кIин сидкьидай зи бубадин кар давамариз кIанзавай.

• Ваз бубадин гьихьтин ерияр виридалайни гзаф бегенмиш тир?

— Зи буба акьуллу, камаллу, вичин пешедиз вафалу, масадан дердиникай хабар кьадай, гьар гьихьтин хьайитIани къал квай месэлаяр гьялиз алакьдай, хуьре-кIвале, кIвалах­дин юлдашрин арада гьуьрмет авай инсан тир. Аллагьди бубадин къилихрикай пай ганайтIа, за жув бахтлу кас яз гьисабдай…

• Университетдик экечIиз четин хьанани? Конкурс екеди тирни?

— Гьелбетда, экечIиз четин тир. ЕГЭ-дин баллар вини дережадинбур тиртIани,  ана мад обществознанидай ва  физический жигьетдай гьазурлухвиляйни экзаменар вахкана кIанза­вай. Залай абур лап хъсан къиметар аваз вахкуз алакьна. Конкурс, эхь, екеди тир, ятIани зун регьятдиз кьабулнай.

• КIелзавайла, четинвилер гзаф ацалтнани?

— Сифте курсара авайла, кIелунар четинзавай. Муаллимрин истемишунар гзаф кIевибур тир. ЧIехи курсариз акъатайла, акьван четинвал амукьнач.

• Вун общежитида авани, та­хьайтIа, кIвал кирида кьунвани?

— Сад лагьай курсуна авайла, зун казармада яшамиш хьана. Ана авайди анжах къаткидай чкаяр тир. ТIуьн гьазурдай, пек-партал чуьхуьдай шар­тIар авачирвиляй, гуьгъуьнлай  кIвал кирида кьуна.

• Вахъ галаз мад рушари кIел­завани?

— Ава, амма — лап тIимил. Школа куь­тягьайла, адет яз, рушари муал­лим­вилин ва я духтурвилин пешеяр хкяда. Абуру МВД-дин органра кIва­ла­­хунин пеше гадайриз хас яз гьисабзава.

• Университет куьтягьайла кIва­лахдай чкадиз направление гузвани, тахьайтIа, кIвалах куьне квез жагъурун лазим яни?

— Месела, зун Дагъустандай кIе­лиз фенва. Дагъустандин МВД-диз направление гузва ва зун ина кIвалах­далди таъминарун лазим я.

• Агъур тахсиркарвилер ийизвайбурун кьадар артух хьанвай шартIа­ра, жегьил-жаван дишегьли яз, къайда-къанун хуьдай органра кIвалаху­никай игьтият авачни?

— Чна тахсиркарвилерин кьадар тIимил хьун, абурухъ галаз женг чIу­гун патал кIелзава.

• Ктабар кIелдай вахт амукьзавани?

— Азад вахтунда зи рикI детективар кIелунал иллаки гзаф ала.

• Алай аямдин жегьилриз вавай гьихьтин меслятар гуз жеда?

— Жегьилар вахтунихъ галаз кам къачуна вилик фидайбур, хъсандиз кIелна, пеше къачуна, а пешедиз вафалу хьа­на, жув яшамиш жезвай обществодиз хийир гудайбур хьун лазим я.

• Практика акьалтIзава. Ви фи­кир­далди, ада ваз вуч гана?

— За ина алава чирвилер ва зи пешедин рекьяй тайин тежриба къачуна. Отделда­ заз гзаф крар чирна. Гьавиляй за анин работникриз чухсагъул лугьузва.

Чна Фаридадихъ галаз суьгьбетзавай вахтунда кабинетдиз гьахьай Ленинский райондин РОВД-дин си­лис­дин отделдин са къуллугъчиди  Фа­­ридадикай ихьтин гафар лагьана: “Фарида чи отделда практикада аваз кьуд варз я. И девирда ада вичел тап­шурмишай гьар гьи кIвалах  хьайи­­тIани намуслувилелди кьилиз акъудна. Ам вичин пешедал рикI алай, адан сирерай кьил акъудиз алахъзавай, герек тир чирвилер авай, гьар са кардив жа­вабдарвилелди эгечI­дай викIегь руш я. Геле­жег­да адакай МВД-дин органра хъсандиз кIвалах­дай къуллугъчи жедайдахъ зун инанмиш я.

• Ваз Краснодар шегьерни акунва, чи Махачкъалани. Краснодардин гьихьтин хъсан терефрилай чи меркездивай  чешне  къачуз  же­да?

— Краснодар гзаф михьи ва къацу, аваданламишнавай шегьер я. Махачкъалада хьтин къайдасуздаказ эцигунар ана авач. Агьалиярни гзаф регьимлу, медени, рикIиз чимибур я.

• КIелунар давам жезва. Хизан кутунин фикир авачни?

— Университет куьтягьайдалай гуьгъуьниз кьисмет гьикI ятIа, гьакI жеда.

• Фарида чан, къуй а кьисмет бахтлуди хьурай! Вун рикIе авай ви­ри мурадрихъ агакьрай.

Метлеблу суьгьбет авунай чухса­гъул. Чаз чи гуьзел, камаллу, ви­кIегь рушахъ чандин сагъвал, уьмуьрда хуш­бахтлувал, хкянавай пешедин рекьяй еке агалкьунар хьана кIанзава.

Надият Велиева