Гьакъикъи лежбер Кьасумаз ирид велед авай — 4 хвани 3 руш. Пачагьдин девирда, чилер, мулкар, зурба хсусият, гьукумдин идараярни ханарин, беглерин, чиновникрин ихтиярда авайла, чIехи хизан хуьн регьят кар тушир. Кьасума и муракаб везифа кьилиз акъудуниз вичин вири вахтар, мумкинвилер, зегьметар пучзавай. Дагъларив, Куьре округдивни инкъилабдин гьуьрс агакьайла, гзаф кесибри, лежберри хьиз, Кьасумани шадвалнай. Веледрин уьмуьр хъсанди жедайдак умудар кутунай ада. ГьакI хьунни авуна.
Кьасумхуьрел школаяр, культурадин идараяр ачухна. Аялар чирвилер къачун патал школадиз желб авуна. Ирид лагьай классар куьтягьайла, Кьасуман рухваяр Серажудина муаллимвилин кеспи хкяна, Зияудин Орджоникидзедиз фена, ана военный училищедик экечIна.
Гитлер кьиле авай фашистри дяведик цIай кутурла, мотострелковый училищеда кIелзавайбур, гьа гьисабдай яз Жабраилов Зияудинни фронтдиз, уьлкведин меркез хуьз рекье туна. Гьалар лап муракаббур тир. Душманди са шумуд терефдихъай СССР-дин шегьеррал, хуьрерал гьужумзавай. Яру Армия кьулухъ чIугуниз мажбур жезвай. Гьа икI, фашистар Москвадизни мукьва хьана. Кьилин меркез хуьз гъиле яракь кьаз жедай вири къарагъна. Зияудин Жабраиловани фашистрин танкар терг авунин женгера иштиракна. 1941-йисан ноябрдин вацра ам къати женгера телеф хьана.
Ихьтин туькьуьл хабар хтай Жабраиловрин хизан гъамуник акатна. Амма хуьре муаллимвиле тунвай Серажудина вич фронтдиз рекье тунин гьакъиндай арза кхьена. 1942-йисан январдиз жегьил итим багърийри дяведиз вилерал накъвар алаз рекье туна. Ам Украинадин фронтдиз, гвардиядин лишанчийрин 152-полкуниз акъатна. Ада Днепр вацIун патарив, Днепропетровск, Синельниково, ахпа Донецк шегьерар душмандин гьужумрикай хуьдай женгера иштиракна.
1943-йисуз миномет идара ийизвай командир Жабраилова гвардиядин лишанчийрин 50-полкуна къуллугъзавай. Фашистар, абурун техника терг авунин карда кьасумхуьруьнвиди ахьтин дирибашвал, зиреквал къалурзавай хьи, адаз Баркалладин I ва II дережадин орденар гана.
Яру Армиядин кьушунар РагъэкъечIдай патан Пруссиядиз гьахьайла, женгер мадни ивияр экъичдайбур, телефвилер гзаф арадал гъидайбур хьана. Гитлеран “са камни кьулухъ чIугвамир, советрин кьушунриз эхир нефес амай кьван гагьда аксивал ая” лугьудай приказар кьилиз акъудзавай немсерин аскерри хъилевди, ажугъдивди, пехъивилелди гьужумар алудзавай, гагь-гагь чи кьушунрин сенгеррални гьужумар тешкилзавай. И муракаб макъамда кьегьалвилер, душмандиз ягъунар кьунин карда викIегьвал, жуьрэтлувал къалурунай гвардиядин младший сержант Жабраиловаз Сталинан къул алай чухсагъулдин чар ганай.
Одер вацIун къерехрив ахьтин къизгъин женгер кьиле фенай хьи, Серажудин ва адан юлдашар немсерихъ галаз са шумуд сеферда акахьай дяведик экечIнай. Нубатдин гьа ихьтин кукIунра хурудал алай Баркалладин са орденни квахьнай. Бедендал хер хьанай. Санитаррал, медсестрайрал вил алаз акъваздай вахт тушир. Юлдашрин куьмекдалди хер кутIунна, ада мад вичин миномет кардик кутунай.
Эхиримжи женгерай Жабраилован кьегьалвилер Ватандин дяведин ордендалди, “Германиядал гъалиб хьунай” медалдалди къейд хъувунай.
Дяведилай гуьгъуьнин йисара Серажудин Жабраилов патариз акъатна. Ада Орджоникидзе шегьерда школадин директорвал авуна, Ленинграддин областда, Къизляр райондин Сарсар хуьруьн школайра муаллимвална. 1974-йисуз ам хайи макандиз хтана. Ада Кьасумхуьруьн 1-нумрадин юкьван школада акьалтзавай несилдиз математикадин тарсар ва тербия гана.
Хийир Эмиров
