Сулейман-Стальский райондин агропромышленный комплексдик 2 СПОК, хуьруьн майишатдин 27 кархана, лежбервилинни фермервилин ва кьилдин карчийрин 47 майишат, 960 арендатор ва кьилдин ксарин куьмекчи 20942 майишатар ква. Районда хуьруьн майишатдин са шумуд хел — уьзуьмчивал, багъманчивал, магьсулдарвал, майвачивал, малдарвал вилик тухузва. И йикъара чун райондин хуьруьн майишатдин ва суьрсетдин управленидин начальник Мегьамедзагьид Бабаевахъ галаз гуьруьшмиш хьана, хуьруьн майишатдин асул хилерикай тир уьзуьмчивиликай ва багъманчивиликай суьгьбет авуна.
— Районда хуьруьн майишатдин кар алай хилер, гьабурукай яз уьзуьмчивал ва багъманчивал вилик тухунин яргъал вахтунин программа уьмуьрдиз кечирмишзава, — лугьузва М. Бабаева. — Республикадин ва федеральный бюджетрай гузвай пулдин такьатрилай гъейри, и кардиз кьилдин ксарин-инвесторрин пулдин такьатрини екедаказ куьмек гузва. Мисал яз, 2019-йисуз районда инвестицийрин 3 проект кьилиз акъудна. Абурукай 2 проект — “Стальские сады” ва “Восход” ООО-ра уьмуьрдиз кечирмишай проектар ичин ва шуьмягъдин къалиндиз цадай багълар кутунихъ галаз алакъалубур я.
2019-йисан гатфарихъай кутур 61,5 гектар ва зулухъай кутур 200 гектар жегьил багъларни кваз, алай вахтунда райондин хуьруьн майишатдин карханайрихъ, КФХ-рихъ ва кьилдин ксарин куьмекчи майишатрихъ 3457,3 гектар багълар ава, абурукай 2498 гектар — бегьердал атанвайбур, амайбур жегьил багълар я. 2015-2019-йисара кутунвай интенсивный багълари 143 гектар кьунва.
Алатай йисуз районда 19234 тонн емишар кIватI хъувуна. Им 2018-йисуз кIватI хъувурдалай гзаф я.
Районда цIийи багълар кутунин кIвалахар алай йисузни давамарда. И кар патал 220 гектардилай виниз чил гьазурнава, цадай къелемрин къайгъуни авунва.
Алатай йисуз цIийи багълар кутунай ва абурухъ гелкъуьнай акъатай харжар эвез хъувун яз, “Зардиян” ООО-ди 2100 агъзур ва “Шах-Абузар” СПК-ди 40 агъзур манат пул субсидиярни къачунва.
Районда уьзуьмчивални дурумлудаказ вилик физва, гьам уьзуьмлухрин, гьам кIватI хъийизвай ципицIрин кьадар йисалай-суз артух жезва. Хуьруьн майишат вилик тухунин муниципальный программадихъ галаз алакъалу яз, 2014-2020-йисара районда 578 гектарда цIийи уьзуьмлухар кутун лазим тир. 2014-2019-йисара лагьайтIа, 705 гектарда цIийи уьзуьмлухар кутуна, яни тапшуругъ артухни алаз кьилиз акъудна.
Алай вахтунда районда 1672 гектар уьзуьмлухар ава, абур мад кутаз жедай майданар амач лагьайтIани жеда. Гьавиляй шаз ина 11,1 гектарда цIийи уьзуьмлухар гуьне квай, яд насосрин куьмекдалди акъудна, стIал-стIал гудай къайдада участокда цана.
Алатай йисуз районда хуьруьн майишатдин карханайри, КФХ-ри ва ЛПХ-ри 12322 тонн ципицIар кIватI хъувуна, юкьван гьисабдалди, гектардин бегьерлувал 96,6 центнер хьана. Кьилдин карханайри ва майишатри гьар са гектардай 130-165 центнер ципицIар вахчуна.
Уьзуьмчивал вилик тухуник кьилдин ксарин пулдин такьатрихъ арадал гъайи карханайрин еке пай ква. Абурукай яз чавай “Агро-Дербент” ООО-дин (33I га), “Гуьлгери-вацI” ООО-дин (172,5 га), “Зардиян” ООО-дин (149,5 га), “ЧIереяр” ООО-дин (148 га), “Заря” СПК-дин (73,8 га), “Казиахмедов А. К.” КФХ-дин (70,5 га), “Яхияев Н. М.” КФХ-дин (21 га) тIварар кьаз жеда.
Шаз уьзуьмлухар кутунай ва абурухъ гелкъуьнай акъатай харжар эвез хъувун яз, 12 карханади 28218,6 агъзур манат субсидиярни къачуна.
Алай вахтунда райондин багъманчияр ва уьзуьмчияр 2020-йисан бегьердин бине кутунин, багъларани уьзуьмлухра агротехникадин серенжемар кьиле тухунин къайгъуйрик ква.
Райондин хуьруьн майишатдин ва суьрсетдин управленидин начальник М.Бабаева чаз лагьайвал, алай йисуз районда 19500 тонндив агакьна емишар ва 12500-далай тIимил тушиз ципицIар кIватI хъувун пландик кутунва.
Хазран Кьасумов
