Ингье 31 йис алатнава Советрин аскерар Афгъанистандай ахкъудай 1989-йисан 15-февралдилай инихъ. 10 йисуз (1979-1989) СССР-ди Афгъанистандин халкьдиз куьмекна. Международный терроризмдихъ галаз женг чIугуна. Дяведин нетижаяр хъсанбур хьанач: 15 агъзурни 31 кас телеф, 57 753 аскердал хирер хьана, бязибур гел галачиз квахьна.
Ахцегь райондин Цуругърин хуьряй тир Севзихан Мирзехановани Афгъандин дяведа иштиракна. 1982-йисуз хуьруьн школа куьтягьай жегьилдиз 1983-йисан 21-апрелдиз Советрин Армиядин жергейриз эверна. Ам Афгъанистандин сергьятдин мукьув гвай Теджен шегьердиз акъатна. Танкунин водитель-механиквилин пеше къачунвай ам отделенидин командирвиле тайинарна. 30-октябрдиз дяведин вири техникани гваз Афгъанистандин Кандагар шегьердиз тухвана.
С.Мирзеханова гьеле школада кIелзавай йисарилай танкист хьуникай, Германияда къуллугъуникай ва гьана акъвазуникай фикирзавай, гьикI хьи, адан чIехи вад стхадини маса уьлквейра армияда чешнелудаказ къуллугъна, абурукай пуда — ГСВГ-да. ГъвечIи Севзиханаз абурун суьгьбетрай аскервилин уьмуьр-къуллугъ саки чизвай ва къаст, гьабуру хьиз, ватанпересвилин буржи лайихлудаказ тамамарун тир. Амма кьисметди Севзихан Афгъандин дяведин къизгъин женгериз акъудна.
— Гьелбетда, дяведа гьар жуьредин дуьшуьшар гзаф хьана, — рикIел хкизва С.Мирзеханова. — 1984-йисан мартдиз, дагълух хуьрер душманрикай михьзавай операцияда зунни Мухуров Камал (чна санал къуллугъна, 2018-йисан 24-апрелдиз ам, гьайиф хьи, кечмиш хьана) недай-хъвадай суьрсет, ГСМ, техника авай машинрин колонна хуьн патал ракъурнавай дестедик квай. Дагъдин рекьин къекъуьндал чи танк фугасдин минадал хъиткьинна, зи кьилин мефтI къарсана (гьа чIавалай зун 3-группадин инвалид я), Камал саламатдиз къа-къатна. Мягькем бронядин къеневай танкистар яз, чаз пара хасаратвилер жезвачир. Амма гранатомётчикринни миномётчикрин кар хаталуди тир. Пияда аскерар пара телеф жезвай, иллаки — сифте вахтунда. Ахпа чаз “Вун ягъ тавунмаз, ямир!” лагьай эмирни ганвай. 1984-йисуз Кандагардиз Америкадинни Англиядин инструкторри гьазурнавай 2000 боевик атайла, гьалар мадни къизгъин хьана. Нагагь Гуржистанда гьазурна рекье тур 500 кас спецназдин батальондин куьмек хьаначиртIа, чи гьалар мадни пис жедай. Дяведин махсус яракьар-тадаракар (месела, 200 метрдин мензилда кIвачин ван къведай, мичIи вахтунда аквадай алатар ва икI мад) гвай абуру асул гьисабдай махсус операцияр йифен вахтунда кьиле тухудай. Нетижада чи бригададилай 6 йисуз алакь тавур хьтин крар — абуру са йисан къене кьилиз акъудна, чи телефвилерни акъвазна, дяведин халис пешекаррихъ галаз чунни руьгьламиш хъхьана.
Ваз гьукуматдин патай гьихьтин кьезилвилер ава? — хабар кьазва чна 1997-йисалай Цуругърин хуьруьн клубдин музыкант, художественный руководитель (ам халкьдин милли музалатрин устад я), 2011-йисалай СДК-дин заведующийвиле кIвалахзавай Севзихан стхадивай.
— Эменни-малдин налогдикай азад авунилай гъейри, мад са кьезилвални авач,- жаваб гузва касди.
— Ватандин ЧIехи дяведин ветеранар саки амач. Жегьил-жаванриз ватанпересвилин тербия гунин важиблу кIвалах гила куь хиве гьатнава, тушни?
— Эхь, гьелбетда. И кIвалах за школада, хуьруьн Советдин идарада, библиотекада (гьайиф хьи, хуьре лап хаталу гьалдиз атанвай клубди кIвалах тийиз пара йисар я) жегьилрихъ галаз датIана кьиле тухузва. Аялар “Зарница”, “Орлёнок” къугъунриз гьазурзава, ватанпересвилин темадай ачух тарсар, диспутар ва гуьруьшар тешкилзава. 23-февралдин, 9-майдин суварриз талукь райондин мярекатра иштиракзава ва икI мад.
Дашдемир Шерифалиев
