ОКТЯБРДИН ИНКЪИЛАБДИН — 100 йис
Йикъари гьафтеяр, гьафтейри варцар эвез ийиз, вахтуни виликди еримишзава. Са куьнизни килиг тийиз виликди физвай вахтуни обществода дегишвилер твазва, цIийивилериз рехъ ачухзава. Алатай асирдин кьилин вакъиа тир ЧIехи Октябрдин социалистический инкъилаб гъалиб хьайидалай инихъ 100 йис алатнава. Инсаниятдин тарихдиз вил вегьейла, аквазва хьи, дуьньяда общество виликди фин икI дибдай дегишарай мад масса вакъиа авач.
Инкъилаб гъалиб хьуни вири уьлквейрин зегьметчи инсанрин бейнидиз, акьул-камалдиз, кьатIунриз лап еке таъсир авуна, миллет азад авунин, колониячивилиз, инсанди инсан истисмаруниз, гьахъсузвилериз акси рабочий гьерекат цIийи дережадиз акъудна. Октябрдин кIвенкIвечи идеяйрин рекье аваз фейи 74 йисан девирди, тарихди керчекдаказ, ачухдаказ къалурна хьи, обществодиз регьбервал гунн, уьлкведин, Анин агьалийрин кьисметрин патахъай жавабдарвал вичин хивез къачур халкьдилай зурба крар кьилиз акъудиз алакьна.
Къенин йикъара Октябрдин инкъилабдин къазанмишунар агъузариз алахънавай къуватарни майдандиз акъатнава, ада арадал гъайи къудратлу уьлквени чукIурнава, социализмдин лагерни тергнава. ЯтIани агъзурралди инсанри Октябрдин инкъилаб, адан къазанмишунар рикIелай ракъурзавач.
2017-йисан 7-ноябрь. Кьасумхуьр. Пакаман сятдин 9 жедалди «Сулейман-Стальский район» муниципальный райондин администрациядин дараматдин вилик ЧIехи Октябрдин инкъилабдин I00 йис тамам хьунин мярекатдиз атанвай партиядин ва зегьметдин ветеранар, общественный тешкилатрин ва райадминистрациядин управленийринни отделрин руководителар, хуьрерин посеоенийрин администрацийрин кьилер, анра кардик квай Советрин председателар кIватI хьанва. Сятдин 9 тамам жедайла абур, кьиле муниципальный райондин Кьил Нариман Шамсудинович Абдулмуталибов аваз, майдандал В. И. Лениназ эцигнавай памятник галайвал рекье гьатна. Райондин гьакимар, партиядин ветеранар школьникри цуькверин кIунчIар вугуналди къаршиламишна. Н. Ш. Абдулмуталибова, райондин депутатрин Собранидин председатель Ш. Гь. Мегьамедханова, Общественный палатадин председатель А. А. Мейланова ва жавабдар масса юлдашри цуьквер майдандал революционерриз эцигнавай памятникрал, В. И. Ленинан памятникдал эцигна. Адалай гуьгъуьниз Н. Ш. Абдулмуталибов кьиле аваз жавабдар работникар, партиядин ветерана рва гзаф кьадар масса инсанар Кьасумхуьруьн кьилихъ, Кьурагьиз физвай рекьин къерехда Россиядин социал-демократвилин рабочий партиядин ва Бакудин Советдин член, Октябрдин инкъилабдилай гуьгъуьниз Дербентдин Советдин председатель хьайи Къазимегьамед Агъасиеваз эцигнавай памятникдал фена. Жавабдар ксар анални Кьасумхуьруьн 2-нумрадин юкьван школадин аялри (абур памятникдал гьуьрметдин къаравулда акъвазнавай) цуьквер вугуналди къаршиламишна.
Лагьана кIанда, Къ. Агъасиеван памятник райондин райондин администрацияди цIийи хъувунва, чин пад рекьихъ элкъуьрнава, анна инкъилабчидин шикил тунва, адан кIанихъай «Агасиев Казимагомед – пламенный революционер. Расстрелян здесь буржуазными националистами в октябре 1918г.» гафар кхьенва.
Къ. Агъасиеван памятникдал Октябрдин инкъилабдикай Мамед Велиева метлеблу рахунар авуна, школьникри шиирар кIелна.
ЧIехи Октябрдин социалистический инкъилабдин 100 йис тамам хьуниз талукьарнавай асул мярекат районда кардик квай Россиядин халкьарин адетрин культурадин Центрадин чIехи залда давам хьана. Зал сиви-сивди инсанрив ацIанвай, абурун арада жегьилар, школьникарни гзаф авай. Ида къалурзава хьи, Октябрдин инкъилабди инсаниятдин уьмуьрда, обществода, тарихда гьихьтин роль кугъвазватIа жегьилриз, школьникриз хъсандиз чизва.
Шадвилин мярекат, ЧIехи Октябрдин инкъилабдин къазанмишунрикай, ам гъалиб хьайидалай гуьгъуьниз экономикадин, илимдин, техникадин ва масса рекьерай уьлкве вилик финикай, республикада ва кьилди Куьре округда кьиле фейи дегишвилерикай лугьуналди, муниципальный райондин Кьил Нариман Шамсудинович Абдулмуталибова ачухна.
— Гьуьрметлу юлдашар, партиядин ва зегьметдин ветеранар! – лагьана Н. Ш. Абдулмуталибова. – Дугъриданни, вири уьлкведа хьиз, къе чнани ЧIехи Октябрдин инкъилабдин 100 йис тамам хьун къйедзава. Инкъилабдиз, тарихдиз масса къимет гузвайбурни ава. Амма инкъилаб хклаь пата леке вакъиа хьайиди я. Къе чна республикадин кьиле акъвазай Нажмудин Самурский, уьлкведин образованидин министр хьайи Михаил Лезгинцев, ялавлу инкъилабчияр хьайи Юсуф Герейханов, Къазимегьамед Агъасиев ва азадвал, гьахъвал патал чпин чанар къурбанд авур масса ксар рикIел хкизва. Инкъилаб себеб яз уьлкведа еке дегишвилер кьиле фена. Чи район къачуртIани, инкъилаб гъалиб хьайи сифтегьан йисара Кьасумхуьрел консервиярдай завод эцигна, колхозар, советрин масса къурулушар тешкилна. Инкъилаб, халкьарин садвал хьаначиртIа чи халкьдивай Ватандин ЧIехи дяведани гъалибвал къачуз жедачир. Дугъри я, гьи девир къачуртIани, нукьсанар жедайди я. ЯтIани чна тарихдиз гьуьрметзава. Инкъилабдин юбилей мубарак авуналди, заз райондихъ гьар са рекьяй агалкьунар, куь хзанра бахт-берекат хьана кIанзава.
Райондин Кьилин рахунрилай гуьгъуьниз райондин музыкальный школадин аялрин хорди (солистка Бесханум Абдулазизова) урус чIалалди «женг мад давам жезва» мани тамамарна.
РФ-дин коммунистрин партиядин Сулейман-Стальский райондин комитетдин 1-секретарь Рамазан Абдулазизован, райондин Общественный палатадин председатель Алимет Мейланован рахунри залда авай гьар са касдиз еке таъсир авуна. Абуру Октябрдин инкъилабди инсанриз гайи азадвилерикай, кьезилвилерикай, Урусатдин кьулухъ галамай гъвечIи халкьариз вири рекьерай виликди еримишдай мумкинвилер гайидакай, тайин месэлар гъиз, гегьеншдиз суьгьбетна. Абуру, гьакIни анал рахай партиядин ветеран, зегьметдин Яру Пайдахдин ордендин сагьиб Велимет Керимова, шаир ва журналист Шагьабудин Шабатова вири халкьарин баркаллу азад зегьметди, абуру санал кIвалахунин нетижада арадал атай зурба ва къудратлу уьлкве – Советрин Союз – чукIурунин гьайиф чIугуна, и кар патал чпин чIуру ниятар кьилиз акъудай «регьбер» негьна.
Суварин мярекатдал инкъилабдин къазанмишунрикай, Советрин девирда хъсан крарикайни кIвалахрикай, кьилди къачуртIа, СIал Сулейманан райондихъ хьайи агалкьунрикай гегьенш рахунар гьакIни СССР-дин Верховный Советдин депутат хьайи ЦIийи Макьарин хуьруьн поселенидин администрациядин кьилин пешекар Абидат Рагьимхановади, Райондин образованидин управленидин начальник Къачабег Аминова вам аса юлдашрини авуна.
Гьар са касдин гуьгъуьниз райондин Культурадин Дворецдин гьевескарар тир Расул Абдукибедова, Керим Камилова, Салимат Гьажиевади, Ярагьмед Ярагьмедова, Майла Яхьяевади,Мурвет Милагьимова, ДР-дин лайихлу артист Омар Меликова, Къурбан Алимирзоева манияр лагьана, «Кьасумхуьруьн далдамчияр» халкьдин коллективди лезги авазар тамамарна, «Куьре» группади кьулер авуна, кьиле Мусинат Наримова авай Цмуррин культурадинни ял ягъунин Центрадин дестеди «Дяведин йисар лезги хзандин кьисметда» сегьне къалурна, мярекатдиз мадни гурлувал, тамашачийриз шад гьисер гана.
Гьихьтин шадвилин, юбилейдин мярекат хьурай пишкешар, наградаяр галачир?
Мярекатда муниципальный райондин Кьил Н.Ш.Абдулмуталибова партиядин ва зегьметдин ветеранар тир Алимет Мейлановав, Даир Османовав, Абидат Рагьимхановадив, Рейсудин Набиевав райондин администрациядин Гьуьрметдин грамотаяр, Чухсагъулдин чарар, Рамазан Абдулазизова райондин Кьил Нариман Абдулмуталибовава, партиядин ветеранар тир Мирземет Наджафовав, Наби Фатаховав, Валентин Ханбалаевав, Велимет Керимовав, Шагьабудин Шабатовав Октябрдин инкъилабдин I00-йисан юбилейдин знакар, РУО-дин начальник Къачабег Аминова инкъилабдин юбилейдиз талукь яз районда тухвай конкурсар гъалиб хьайи школадин командайрив ва кьилдин ученикрив Гьуьрметдин грамотаяр вахкана.
Текст кхьейди ва шикилар ягъайди Хазран Кьасумов я.
