Уьмуьрда вун гьич фикирдизни гъиз тежедай агьвалатрин иеси, шагьид, садрани такур, чин тийидай ксарикай ваз руьгьдиз мукьвабур, багьабур жеда. Зи уьмуьрдани гьахьтин са дуьшуьш хьана. Адан нетижаярни за ерли гуьзет тавурбур хьана.
Куьчедани, рекье-хуьлени, фейи чкайрани чал жуьреба-жуьре яшарин, къилихрин инсанар гьалтда. Садбур гьасятда рикIелай алатда, масадбур мадни ахкваз кIан жеда. Абуру чпихъ гьихьтин алакьунар, бажарагъ, хъсан ерияр аватIани, фурс къачудач, чеб виняй кьадач, масад агъузариз алахъдач. Инсанвал гьамиша вине кьада. Абуруз, жуван дидедиз, вахаз хьиз, ихтибар ийиз, сир ачухиз жеда. За фикирзавайвал, ахьтинбурун къанажагъ, хесетар уьмуьрдин шартIаривай, къулайвилеривай, пуларивай, къуллугъривай дегишариз жедач. Абур чпелай алакьдай хъсанвилер ийиз, вак руьгь кутаз алахъда.
Гьа ихьтинбурукай садахъ галаз таниш хьун, дуствилин гъил вугун кьисмет хьана зазни. Кьве йис вилик, хва республикадин аялрин азарханада къаткуриз, зун меркездиз фенвай. Начагъбур кьабулдай отделенида аялдив рахазвай вахтунда кьелечI якIарин, юкьван буйдин са дишегьлиди завай милайимвилелди “вун гьинай я, чан руш?” лагьана хабар кьуна.
За чун гьинай, вучиз атанвайбур ятIа лагьайла, ада вични и азарханада къатканвай са мукьва-кьилидан патав атанвайдакай лагьана. Ам ДаркIушрилай тир. Къайгъуяр куьтягь хьайила, ада, кIан ятIа, чпихъ галаз хтун теклифна, машинда чка авайди лагьана.
Рекье чун мукьувай таниш хьана. Дишегьлияр я кьван, суьгьбетрив эгечIна. Аял азарханада къаткурнавай, фикиррик квай зи рикIиз ада теселли гузвай: “Аялар начагъни жеда, сагъни хъжеда. Са кьадар йисар акъатда. Аквада хьи ваз абурукай итимар хьанва…”.
Гуьлжагьан бахди (жувалай чIехи тирвиляй зун гьакI лугьуз рахазвай) вичизни пуд хва авайди, абур эвлемиш хьанвайди, вич баде тирди лагьана. Адан гафарай заз абур яргъарай хтанвайди, са вацра Дагъустанда амукьдайди малум хьана.
“Яргъарай хтанвайди гьикьван михьидаказ, гьикьван милидаказ лезги чIалалди рахазватIа аку!” — гьейранвална за адан рахунрал ва зунни михьи чIалалди рахаз алахъна. Зи рикIе авайди чизвай ада, зи фикиррив мажал тагуз, зун машгъуларзавай. Суьгьбетри рехъ куьруь ийида. ИкI чун Дербентдилай алатна.
— Вуна шиирар кIелдайди яни? — жузуна Гуьлжагьан бахди завай.
— Шиирар кIелунал зи рикI алайди я, — жаваб гана за.
Ада зав, чантадай акъудна, кхьинарни авуна, кьве ктаб вугана. Заз жилдерилай «Гуьлжагьан Мисриханова» тIвар ва фамилия акуна. Зи къвалав ацукьнавай дишегьли шаир тирди чир хьайила, чи ихтилат гила шииратдикай фена.
Вахт хьайила, гагь-гагь сад-кьве бенд зани кхьизвайди я лагьайла, ада зун къужахламишна. “Чан Тамила, кIела ман са затI”, — гьавалат хьана Гуьлжагьан бах.
Сад-кьве бенд кIелна за. Ада вичин шиирарни кIелна. Дугъриданни, рехъ лап куьруь хьана. Абуру зун хуьруьз кьван агакьар хъувуна.
Идалди чи танишвал акьалтIнач. Сада-садан телефондин нумраяр къачуна. Са юкъуз Гуьлжагьан бахди заз зенг авуна ва яратмишдайбурун “Булах” кIватIалдин нубатдин альманах акъудзавайди, ана чап авун патал зи 5-10 шиир, шикил ва биография ракъурун тIалабна. Са тIимил вахт алатайла, ада заз ктаб акъатнавайдакай ва ана зи шиирарни авайдакай муштулух гана. Зи шадвилихъ кьадар авачир.
“Илгьамдин булахар” ктабдихъ галаз танишаруниз талукьарнавай мярекат ва и югъ зи уьмуьрда кьетIен вакъиадиз элкъвена. За жув шииратдин алемдиз акъатайди гьиссна. Сифте зун Гуьлжагьан Мисрихановади “Булах” тешкилатдин регьбер, 25 автордин эсерар кIватIна, альманах туькIуьрай Гуьзеля Гьасановадихъ галаз танишарна. Заз чи бажарагълу илгьамдарар аквадай ва абурухъ яб акалдай мумкинвал хьана: шииратдин агъсакъал Сажидин Саидгьасанов,тележурналист Мизамудин Магьмудов, писателар Нариман Ибрагьимов, Нажмудин Шихнабиев, шаирар Марьям Алискерова, Теране Оружева-Керимова, Ноябрь Бейбутов, Марьям Гьасанова… “Булах” кIватIалдин кьиле авай ксарин тешкилатчивал, къенивал, мердвал, фикиррин михьивал, жегьил авторрин патахъай къайгъударвал акуна заз. Сагърай чеб, хайи чIалан къадир авайбур, чIал хуьн патал женгина авайбур! Лугьун хьи, зи гьевесдин лувар я лезги чIал.
Зун а кардал шад я хьи, залай жуван аялризни дидед чIал рикIивай кIанариз алакьна. И кар авуниз за вири лезги дидейризни эвер гузва. КIантIа шегьерда хьуй, кIантIа — хуьре, акьалтзавай несилдиз дидед чIал, милли адетар, халкьдин тарих чирун гзаф важиблу я. За абуруз хейлин йисара ватандивай яргъа — Голландияда яшамиш жезвай, ана авай вичин хтулризни лезги чIал чирнавай зи цIийи таниш, чIехи ватанперес Гуьлжагьан Мисриханова чешне яз къалурзава.
Тамила Салманова