Дагъдин лекьре гьар акатай чкадал муг ийидач. Ада вичин рикI ацукьай раг хкяда, анани — бегенмиш хьайи цIар. Гьа цIаран кьилел ада вичин шарагар лекьериз кутугай къилихралди чIехини ийида. ЧIехи хьайилани, мукьвал-мукьвал хайи мукал хкведа. Ихьтин­ вахтара, белки, гьар са тербиячи лекьре вич дуьньядал виридалайни бахтлуди яз гьиссзава жеди. Амма са кар ашкара я: адан — тер­бия­чи­дин шадвилихъ сергьят жедач.  Зи фикирдалди, и жигьетдай инсанарни лекьериз ухшар я.

Гьеле мектебда амаз, за муаллимдин пеше хкяна. Вични — дидед чIалан. Вири пешейрилай ам за мукьвади яз гьиссна. Гьиссериз къуллугъ авур зун мураддив агакьна. Гьина кIвалахнатIани — Левашида, ЛукIварик, Фиригъдал — гьам халкьдин, гьам илимдин рекьяй тербиядиз вафалувал хвена. Пешедай кIвалах авур 31 йис заз лекьрен лувар, жуьрэт, шадвал — бахт гайибур хьана.

Эхиримжи 5 йисуз зун шаз 9-класс куьтягьай классдин руководитель яз хьана. Тербиядин ва аялриз дидед чIал чирунин кардиз за вири къуватар бахшна, яни аялар патал за рикI кана. Зун аялриз неинки тербиячи, муаллим яз хьана, мектебда за абуруз гьакIни диде-бубавал, вах-стхавал, мукьва-кьиливал авуна. И тегьерда за аялрин ва абурун диде-бубайрин патай ихтибар, гьуьрмет къазанмишна. ТуширтIа, чпин къуларни эцигна, рамкада туна, заз чухсагъулдин чар багъишдачир. Шад легьзеяр гьа идалди акьалтIнач, абур мад са йисалай давам хъхьана, амма — маса шикилда аваз.

Квез и шикилдай аквазвайбур шаз 9-класс куьтягьай рушар я: (чапла патахъай) Шабанова  Мадина,  Къайибханова  Фарида,  Юзбегова  Жавагьир  ва  Тагьирбегова  София. Мадина квачиз, амай пуд рушани, чпин уьмуьрдин пеше хкяна, уьл­кведин шегьерра медицинадин колледжра кIелзава: Фаридади — Москвада, Жавагьира — Санкт-Петербург­да, Софияди — Каспийскда. Каникулар хьайила­, абур зал кьил чIугваз атанвай. Абур акурла, заз чIе­хи бу­бадиз кьван шад хьана, гьикI хьи, за къазан­ми­шай их­тибарни кIанивал аялрин рикIера куькIвен­май­.

Ихтилатар, рикIел хкунар тIимил хьанач. Гьелбетда, зи суалрини абурун жавабри чи гуьруьш безетмишна, девлетлу авуна.

— Мадина, 9-класс куьтягьна, вун кIелиз масанихъ фенач эхир?

— Заз лезги чIалан муаллим жедай фикир ава. Вични — кьилин чирвилер къачунвай. ДГУ-дин филфакдик экечIун патал 11-класс куьтягьун чарасуз я.

Амай рушаризни гьардаз са суал гана.

 — Мектебда амаз квез фикир гана кIанда?

Жавагьир. — Чи аялри исятда мектебдин истемишунриз са акьван фикир гузвач. Гьавиляй ахьтинбурун чирвилер даязбур жезва. АкI тахьун патал муаллимдихъ яб ака­лун, жу­ва-жувал кIвалахун, тарсунин вахт бада ракъур тавун чарасуз я. Гьелбетда, об­щест­венный кIвалахра иштирак авунини виликди тухуда. Са гафуналди, жува-жуван винел да­тIана кIвалахна кIанда.

— Мектебдинни колледждин арада гьихьтин тафават ава?

София. — Мектебдани кIелна кIанзава, колледждани. Амма мектебда чирвилер гуз­ватIа, колледжда чирвилерихъ галаз пешени­ гузва. Мадни, мектеб лап зайиф аялни вилик­ди тухуз алахъзава, колледжди ахьтин ая­лар элкъуьрна мектебдиз ва я кIелдай маса идарайриз рахкурзава. Шаксуз, колледж мектебдилай са кIарцIин вине ава. И кIвалахни гьар са жегьилди вичи аннамишун лазим я.

— Шегьердин ва хуьруьн рушарин рафтарвилер, хесетар гьи дережада аваз акуна квез?

Фарида. — Инсанвилин дережадин рекьяй шегьердин жегьилар масанрай, иллаки хуьрерай фенвайбурулай са акьван чара яз акунач: хатур-гьуьрмет, салам-калам, алакьдай куьмек гун гьабурузни хас я, чазни. Са кар заз бегенмиш туш: Москвадин ва маса шегьеррай атанвай гзаф рушари пIапI­русар чIугвазва. Ихьтин крари гьам колледждин, гьамни преподавателрин кIвалах­диз рагъул ранг язава. Кеферпатан Кавказдин республикайрай атана, чи колледжда  кIел­завай жегьилар тIимил авач. ЧIехи курсара кIелза­вайбур чаз, «землячкаяр» лугьуз, куьмекар гуз, меслятар къалуриз чалишмиш жезва. Сагърай чеб.

Жува тарс гайи балайрихъ галаз суьгьбетар авуни зак мадни гзаф руьгь кутуна. Аквазвайвал, накь мектебдай экъечIай жаванри уьмуьр дадмишиз башламишнава: чпин фикирар, веревирдер пайда жезва. Фейи чкайрани хъсандиз кIелунилай гъейри, абуру хайи мектеб, муаллимар, алатай йисарин агалкьунрани татугайвилера санал хьайи классдин руководитель рикIелай ракъурнавач. Им мектебдин, диде- бубайрин, хуьруьн жемятдин тербиядин агалкьун я — абуру жегьил несил патал ахлакьдин тереф зайифарнач. Са гафуналди, мектебда, кIвале, куьчеда гьар сада вичин рикI жегьил несилдин къанажагъ патал кана кIанда.

Абдул Ашурагъаев