Мукьвара чна лезги районра культурадин кIвалер авай гьалдикай, хуьрера культработникри кIвалахзавай шартIари­кай макъала кхьенай. Виридаз чизва, акьалтзавай несилдиз чирвилер гузвай идарайрин — школайрин, аялрин ясли-бахчайрин дараматрин гьални тарифдайди туш. Кьиблепатан Дагъустандин гьар са районда са шумуд школа тарифлубурни ава, абур цIийибур я. Амма, санлай къачурла, гьа культурадин кIва­лер хьиз, школайрин дараматарни виринра типовойбур туш, са девирра мелералди эцигнавай, туькIуьр хъувунвайбур я. Анра кIелзавай аялриз ва кIвалах­завай муаллимриз хуьруьн школа алай чка къалуриз регъуь жезвай вахтарни ава. Гьар гьикI ятIани, аялрин диде-бубайрин куьмекни галаз муаллимри гьа авайбур хьайитIани са бубат къайдада хуьзва. Аялрин ясли-бахчаярни — гьакI. Ихьтин гьалар аваз тIимил вахтар туш. Кхьинар-арзаяр ийиз, чпин пешедиз вафалу, къастунал кIеви бязи муаллимри, общественный деятелри са кьадар чалишмишвилер ийизвай. Амма къейд ийиз жедай хьтин нетижа жезвачир.

ЦIи РД-дин образованидин ва илимдин министр Уммупазиль Омаровади пресс-конференциядал Дагъустан Республикадин Кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай В.Васильеван меслятдалди арадал гъизвай “100 школа” программадикай лагьанай. Суаларни арадал атанай, министрди абуруз жавабарни ганай. Ингье а программа саки кардик акатнава лугьуз жеда.

Къейд.

Дагъустан Республикадин умуми образованидин къурулушда кардик квай 1461 школада 393,2 агъзур аялди кIел­зава. Абурукай умуми образованидин 496 идара (33,9%) типовой дараматра ава. Амайбур истемишунрив, алай аямдив кьун тавунвайбур я.

Республикада 133 школадин дараматар чкIидай гьалда ава. Анра 25 агъзур аялди кIелзава. 131 школадин дара­матар лап куьгьне хьанва, анриз 15847 аял къвезва. Идалайни гъейри, умуми образованидин идарайрикай 546 дараматдиз капитальный ремонт герекзава.

Гила “100 школа” проектдин сергьят­ра аваз Дагъустанда виш школа ремонт авун патал 2 млн манат субсидияр республикадин бюджетдай, санлай къачурла ийизвай харжийрин 5 процент  муниципальный тешкилатрин бюджетдай, 15 процентдилай тIимил тушиз такьатар карчийри (меценатри) гуда.

И проект уьмуьрдиз куьчуьрмишун ва конкурсдин къайдада 100 школа хкяна, анра хиве кьурвал ерилу ремонт авунин кIвалахрал гуьзчивал авун патал ко­миссия кардик кутунва.Конкурсдин махсус сайтда герек вири делилар, къайдаяр кхьенва. Конкурсда иштиракун патал документар туькIуьрдайла, районрин кьилери и ва я маса школа авай чкада яшамиш жезвай агьалийрин, анра аялрин, гьар йисуз шегьерра кIвал-югъ кутазвайбурун кьадарар фикирда кьуна, яни школадин чарасузвал къалурна кIан­зава.

Конкурсдиз документар 2018-йисан 16-июлдалди кьабулзавай.

Ингье и мукьвара конкурсдин нетижаяр малумарнава. Республикадин, чкадин бюджетрин ва меценатрин такьатрихъ ремонтдай 117 школадин сиягьда лезги районрин мектебарни гьатнава.

Разивилелди къейд ийиз жеда, Сулейман-Стальский райондин 5 мектеб “100 школа” проектдин сергьятра аваз ремонтзава — ДаркIуш-Къазмайрин, Агъа СтIалрин, Курхуьруьн 1-нумрадин, КIах­цугърин, Шихидхуьруьн. Агъа СтIал­рин ва Курхуьруьн школаяр типовойбур я. ДаркIуш-Къазмайрин школа ремонт авуник чпин пай “Завод минеральных вод “Рычал-су” ОАО-ди кутазва. Карханади ремонтриз герек такьатрин 50 процент чпи гуда лугьузва. Общественный деятель ва меценат Мамед Абасова Агъа СтIалрин школа ремонтун патал 2 млн ма­нат гун хиве кьунва. Курхуьруьнви кар­чи, “Санкт-Петербургдин лезгияр” РОО-дин председатель, “Коломяги-Ретро” ЗАО-дин гендиректор Зураб Шайдаева Курхуьруьн 1-нумрадин школадин дараматда ремонтар авун патал куьмекда. ВинистIалви меценат, РД-дин Халкьдин Собранидин депутат Марат Алиярова КIахцугърин школа ремонтиз куьмек гун хиве кьунва. Къейд ийин, М. Алияров Каспийск шегьердин 1-нумрадин школа ремонтунин кIвалахривни эгечIнава. Шихидхуьруьн школа ремонтуниз куьмек яз пулдин такьатар район вилик тухунин фондуни гудайвал я.

“100 школа” проектдин конкурсдин нетижайрай Ахцегь, Докъузпара, Кьурагь, Рутул, Дербент районра, Дагъус­тан­дин Огни шегьерда гьарна кьве, Таба­саран районда 1 школа ремонтдайвал я.

Ахцегьрин 1-нумрадин школа ремонтиз куьмек Абдуселим Палчаева гузва. Конкурсда карчи Феликс Байрамалиевани иштиракна. Ада вичи кIелай Къурукаларин школа ремонтуниз куьмекда.

Докъузпара райондин Къаракуьредин ва Къалажухрин, Кьурагь райондин Ашархуьруьн ва Хуьрехуьруьн, Рутул рай­ондин Кинадин ва Мишлешрин, Табасаран райондин Тинитрин, Дагъустандин Огни шегьердин 2 ва 4-нумрайрин, Дербент райондин Жалгъанрин ва Дюзляррин школаярни гьа и программадин сергьятра аваз ремонтзава.

“100 школа” проектдик кваз образованидин виридалайни гзаф идараяр Махачкъалада ремонтзава — 41 школа. Каспийск шегьерда — 7, Дербентда — 2.

Республикада ремонт авун, чпин еринда цIийибур эцигун герек школаяр гзаф ава. Алай вахтунда образованидин къурулушда къанун-къайдайрин истемишунриз республикада лап тIимил идарайри жаваб гузва. Гзаф школайра спортзалар, пищеблокар, актовый залар авач.

Умудлу я хьи, “100 школа” проектди кьил кутуналди идалай кьулухъни госу­дарстводин ва чи кьегьал рухвайринни рушарин куьмекдалди гележегдин несилди кутугай ясли-бахчайра, школайра чирвилер къачуда.

Эмираслан Шерифалиев