Чахъ “Вахтар алатна” лугьудай хъсан мани авайди я. Ана ихьтин гафарни ава: “Руш хьайила, агь чIугвадай хизанди…”. Дугъриданни, иллаки Кавказдин, РагъэкъечIдай патан уьлквейрин халкьарин арада, гада хьайила, хизандиз, мукьва-кьилийриз гзаф шад жедай, вирида мубарак ийиз, пишкешар гъидай, жунгавар, гьерер тукIваз, еке межлисар къурмишдай. Руш хьайила, “ам жедалди са вили къван хьанайтIа, хъсан тир, ам цла тваз виже къведай” лугьудай. Амма, заз чиз, гьикьван алакьунар аваз хьайитIани, рикI тIардай гададилай диде-бубадин, халкьдин разивал къазанмишдай, вирида вичел дамахдай, вич чешне яз къалурдай руш хьун хъсан я.
Ингье гьа ихьтин баркаллу руша — Шагьсенем бадеди — ЦIийи Къурушрин хуьруьн мулкунал сифте къадам эцигна цIи 70 йис хьанва. И мукьвара зун, гьам Вини Къурушрин, гьамни ЦIийи Къурушрин уьмуьрда иштиракай, тарих рикIел аламай, хуьре виридалайни яшлуди тир дишегьли вуж ятIа чириз, суракьда хьана. Къекъвей кIвачиз цаз акьахда лугьудайвал, и гъилерани гьакI хьана — гьахьтин дишегьли жагъана. Амни Алискерова Шагьсенем Рагьимовна я.
— Шагьсенем баде, вун саки са асир акунвай кас я. Жечни гьа вахтарикай са гъвечIи суьгьбет авуртIа?
— Вучиз жедач кьван, чан муаллим, зи рикIел гьа Вини Къурушдал ва и ЦIийи Къурушдал хьайи вири крар, вакъиаяр лап хъсандиз алама. Чаз, и алай вахтунин аялриз хьиз, аялвал акурди туш, чун гьа кIвачи чил кьурдалай кьулухъ кIелеринни хиперин гуьгъуьна хьайибур я.
А йисара хуьре кьуд колхоз авай. Чи колхоз И.В.Сталинан тIварцIихъ галай. Сентябрдин варз алукьнамазди, вири кIватI хьана, чун Азербайжандин чилерал куьч жедай. Аниз куьч жезвайбурухъни гьардахъ вичин рекьер (маршрут) авай. Чи колхозни Тельманан колхоз гьа са рекьяй фидай. Чи колхозрин хипериз Азербайжандин Къазимегьамедан тIварцIихъ галай районда чкаяр къалурнавай.
Рекьер лап хаталубур тир, анрай гзаф мукъаятлувилелди фена кIандай. Са тIимил инихъ-анихъ хьайитIа, крар чIур жедай, гзаф хаталу рагарни къаяяр авай, аватунни мумкин тир. Гьахьтин дуьшуьшарни хьанай. Гатфар алукьайла, чун мад элкъвена Шагьдагъда авай яйлахриз хкведай. Гьа икI гьар йисуз, та иниз куьч жедалди.
Эхиримжи йисара Азербайжандин регьберри чаз чпин мулкарал хипер хуьдай ихтияр хганач. Чи хуьруьн колхоздин хипер хуьн патал Бабаюрт райондин Шава лугьудай чкадай чилер ганвай, анра магьсуларни цанвай.
Гьа икI, чи хизан шейэр дашмишдай вагонра аваз Куьрдемирдай гьа и цIийи чкадал кьван хтанай. Гьар са вагонда къад-къанни вад хизан жедай. Иниз хтайла, чун гьа Шавада авай чилерал, магьсулар гуьз, рекье тунай. Яшайишдин шартIар тарифлубур тушир. Чун нацIарикай туькIуьрнавай кумайрани чиликай атIанвай къазмайра яшамиш хьанай. Чал тапшурмишай вири кIвалахар чна намуслудаказ кьилиз акъудна, гад ахгуд хъувуна, ЦIийи Къурушрин макандал хтанай.
— ЦIийи майишат арадал гъизвай ЦIийи Къурушдал хтайла, куьн квел машгъул хьанай?
— Иниз хтайла, хуьре цIийиз кIвалер эцигиз эгечIнавай. Гзафбур чпиз чара авунвай участокрал чиликай атIанвай къазмайра яшамиш жезвай. Вири дишегьлияр анжах керпичар (лангатар — къурушрин нугъат) атIунал машгъул тир, бригадаяр тешкилнавай. Зани рагьметлу Мамедов Мегьамед стхадин бригадада керпичар атIузвай. УстIарри лагьайтIа, кIвалер эцигиз эгечIнавай. Чаз гьа кIвалахрай зегьметдин йикъар гузвай. Хуьре К.Марксан тIварцIихъ галай колхоз арадал гъанвай. Кьуд пата кIвалахар къизгъиндаказ ргазвай: фермайрал, уьзуьмлухра, никIера…
Зани сифте Рамазанов Сурхаян, гуьгъуьнлай Агъарзаев Аллагьвердидин ципицIлухра гектарник яз кIвалахна, бул бегьерар къачуна. Дуланажагъдин шартIарни йикъалай-къуз хъсан хьана. Алай аямдин са бязи жегьилриз акI я хьи, гуя шегьердиз ухшар авай и еке Къурушар вич вичелай арадал атана. Эгер абуруз инаг, и кьуд пад кIачIичIлухри кьунвай баябан чуьллер сифте акунвайтIа, мумкин я абурун фикирар дегишни жедай.
Ихьтин зегьметрай Шагьсенем бадени “Баркаллу зегьметдай”, “Кавказ хуьнай”, “Зегьметдин ветеран”, “Социализмдин акъажунрин зарбачи” медалрин, пулунин премийрин ва маса шабагьрин сагьиб хьана.
— Эгер сир туштIа, вуна ви уьмуьрдин юлдаш хьайи рагьметлу Абудер муаллимдикай са кьве гаф лагьана кIанзавай.
— Я чан муаллим, ина вуч сир ава кьван, Аллагьдин патай кьисметар я. Гьеле Ватандин ЧIехи дяве куьтягь хьайидалай кьулухъ хуьруьз фронтовикар хквез хьана. Чнани абур игитар хьиз къаршиламишдай. Абудера лагьайтIа, (ам дяве куьтягь хьайи са йисалай хтайди я), старший лейтенант яз, гьеле къуллугъзамай. Иниз куьч хьайи ругуд йисалай чи кьисметар сад хьана, чна, садан гаф садан туьтуьнилай физ, бахтлу уьмуьр кечирмишна.
— Исятда вун хва Борисахъ галаз яшамиш жезва. Заз аквазва, вун ви хтулринни птулрин арада ава. Рази яни вун абурулай?
— Эхь, чан хва, лап кьадар авачир кьван рази я. Абуруз зун эцигдай чка авач. Абурай заз са чIуру гафни, са чIуру карни акунвач, лугьудайвал, абуру зун “гъилерал кьуна” хуьзва. Сагърай чеб, чпиз ислягь, бахтлу, берекатлу уьмуьр кьисмет хьурай. Кьилел гьамиша михьи цав хьурай!
— Шагьсенем баде, ваз алукьзавай 8-Мартдин сувар мубаракрай! Къуй, дуьнья ислягь хьана, чаз ви виш йисан юбилейдин мярекатра иштиракдай шад йикъар акурай!
Гь.Къазиев
