Алай йисан 28-апрелдиз чавай 89 йисан яшда аваз машгьур алим, ДАССР-дин илимрин лайихлу деятель, РФ-дин высший школадин лайихлу работник, биологиядин илимрин доктор, профессор, Ватандин ЧIехи дяведин ветеран — далу патан зегьметчи Зияудин Абдулгъаниевич Шагьмарданов къакъатна.
З.А.Шагьмарданов Ахцегьрин хуьре дидедиз хьана. Адан буба Абдулгъани Шагьмардановича Бакуда нафтIадин мяденра кIвалахна, ана вичиз араб, иран чIалар чирна. Ам инкъилабдилай гуьгъуьнин Дагъустандин сифтегьан муаллимрикай сад я. Ада Рутул, Ахцегь районрин мектебра сифтегьан классра тарсар гана. Уьмуьрдин юлдаш Эминатахъ галаз санал хва гьахъ гвай, намуслу, жавабдар инсан яз чIехи авуна. И ерияр Зияудин Абдулгъаниевичан — сейли алимдин, педагогдин уьмуьрдинни илимдин рекьерин бинейра гьатна.
З.Шагьмарданова илимдин алемда четин рекьер атIана. ЦIуд йисалай гзаф девирда хуьруьн майишатдин академияда кIвалахна, хирургиядин ва патанатомиядин кафедрадин заведующийдин везифаяр тамамарна. 90-йисарин эхиррилай гатIунна, зегьметдин рехъ акьалтIдалди, алимди ДГПУ-да “Экология” курсунай тарсар тухвана.
Гьеле 1968-йисуз З.Шагьмарданова ДГУ-дин вири факультетра сифте яз тIебиат хуьниз талукьарнавай курсунай лекцияр кIелна, вуздин биологиядин факультетдин учебный планар, ругуд дисциплинадай программаяр къайдадик кутуна. Ада и факультетдин учебно-методический советдиз регьбервал гана, илимдинни ахтармишунрин кIвалахрин кьиле акъвазна. Хейлин йисара алим Дагъустандин тIебиат хуьнин рекьяй кардик квай обществодин кьиле хьана, агьалийриз тIебиат хуьнин рекьяй лекцияр кIелна, и месэлайрай газетриз макъалаяр акъудна, телевиденидин передачайра иштиракна, Урусатда ва адалай къецепата кьиле фейи илимдин мярекатрал рахана.
З.Шагьмарданов тIебиат хуьнай сифте яз республикадин премия гайи Дагъустандин ругуд экологдикай сад я. И рекье къазанмишнавай агалкьунар фикирда кьуна, РД-дин тIебиатдин министерстводи адаз “Экологиядин виридалайни хъсан проектдай” грамотаяр гана. РАЕН-дин президиумдин къарардалди профессор “Дагъустанда тIебиат хуьнай илимдин мектеб арадал гъанвайди” лагьай гьуьрметдин тIварцIиз лайихлу хьана. 2011-йисуз алимди Дагъустан Республикадин Кьилин Грант къачуна.
Зияудин Абдулгъаниевич неинки са чи республикадин, гьакIни вири Кавказдин кар алай экологрикай сад тир. Адан къелемдикай илимдин 320 кIвалах, 25 монография, учебный пособияр хкатнава.
Къе, гьуьрметлу алим чи арада амачир чIавуз, сифте нубатда чи рикIел адан илимдин кIвалахар, лайихлу хьайи тIварар, ктабрин кьадар ваъ, Зияудин Абдулгъаниевичан инсанвилин ерияр хквезва. Ам кьетIен инсан тир. Вич илимдин рекье еке кукIушрив агакьнавай чIехи алим тиртIани, ам гьар сад патал ачух, тIем акакьдай кас тир. Адахъ уьмуьрдин еке тежриба, камаллувал, сабурлувал авай. И ва хейлин маса ерийри адахъ галаз рахай гьар са инсан гьейранардай.
Зияудин Абдулгъаниевич начагъдиз гзаф вахт тир. Амма азардихъ галаз женг тухузвайлани, ада лап эхиримжи нефесдалди вич хъсан пешекар, къайгъудар буба, вафалу дуст, къени инсан тирди къалурна: аялрин агалкьунрикай, хтулрин кIелунрикай хабар кьазвай, мукьвабурухъ, дустарихъ галаз алакъада авай.
Аллагьди рагьметар гурай вичиз. Адан тIвар чи рикIерай садрани акъатдач.
Мукьва-кьилияр ва дустар
