Вахтуни, вичин ериш акъвазар тавуна, виликди еримишзава. Йисар­ни са-сад алатзава, дуьньяда, уьл­кведа, республикада, хизанда арадал къвезвай вакъиаярни тарихдиз физва. Садбур фад рикIелай алатзава, масадбур яргъалди инсанрин рикIел аламукьзава. Чавай алатзавай Къацу Иландин йисакайни­ гьакI лугьуз жеда. Алемда гьам хъсан ва гьам пис гзаф вакъиаяр, агьвалатар, гьерекатар кьиле фена. Гила майдандиз Яру ЦIун БалкIан экъечIзава. Яраб ам инсаният патал гьихьтинди жедатIа?

РагъэкъечIдай патан календардихъ инанмишвал авуртIа, са кардик­ кьил кутадай, вичин хивез жавабдарвал къачудай, вичин хиялар гьамиша кьилиз акъудиз гьазур инсанар патал йис хъсан патахъ дегишвилеринди, виле акьадай агалкьунринди, мадни кукIушриз хкаж жедай мумкинвилеринди жедалда. Анжах датIана дикъет­лувал, мукъаятвал хуьн меслятзава. ГьикI лагьайтIа, бал­кIандиз азадвал кIанда, кьенерар бушарайтIа, ам вичиз кIани патахъни фин мумкин я.

РагъэкъечIдай патан культурада балкIан лап активный, дурумлу лишан яз гьисабзава. Ам уьмуьрдиз къуват гузвай, жуьрэтлувал, кIе­вивал къалурзавай яржни я. Гьа и лишандик ханвай инсанар аслу туширвилихъ, азадвилихъ ялзавайбур­, четинвилер алудиз алакьдайбур, дамах гвайбур, хсуси ва туьнт кьетIенвал гвайбур жедалда.

Гьакъикъи балкIандикай вичикай­ рахайтIа, инсаниятдин тарихда ада кьетIен чка кьунва. Адакай инсанри­ дя­вейрани, хуьруьн майи­шатдани,­ алишверишдани, гьакI адетдин­ уьмуьр­­­дани менфят къачу­на.­ Бал­кIан­­­­дин куьмекдалди Китай­дин ЧIе­хи­ цал эцигна, Ипекдин ЧIехи рехъ ку­туна ва гзаф маса крар авуна­. Рагъ­экъечIдай патан уьлквейра, гьакI Китайдани, Дагъустандани бал­кIан­див кIанивилелди эгечIза­вайди я. Китайдин мифологияда бал­кIан цава­­рилай инсандиз куьмек­ гун патал атанвайдакай риваятни ава. БалкIан­­ сагъ-са­ламатвилин, агьваллувилин, пакадин йикъахъ инанмишвилин ярж­ни ялда.

Вуж патал кутугайди жеда?

Китайдин гороскопди тайинарзавайвал, БалкIандин йис Пеленгдин, Къуьрен, КицIин, ВакIан ва ЦIегьрен йисара хайибур патал агалкьунринди, Гьамбардин кьифрен, Аждагьандин, Жунгавдин, КIекрен, Маймундин ва Иландин йисара дуьньядиз атайбур патал къати, зарб, фикирдиз гъиз тежедай гьерекатрин ва гзаф манийвилер ацалтзавайди жеда. Эгер къалмакъалрик экечI тавуртIа, къана­жагълувилелди, акьуллувилел­ди алахъунар авуртIа, йис хъсандини хьун мумкин я.

БалкIандин йисуз хайибур патал йис регьятди жедач. Жуьреба-жуьре имтигьанрай экъечIуниз мажбурда. РикIелни алачир дегишвилера гьатда. Татугайвилери гуьзетда. Герек авачир гьерекатрик акатда.

Йис гьихьтинди жеда?

Гороскопри къалурзавайвал, Бал­­­кIандин йис гьам хъсан ва гьам татугай дегишвилерихъ галаз ала­къа­лу хьун мумкин я. Тайинарзавайвал, и йисуз зурба вакъиаяр, илимда цIийивилер арадал къведа. Абуру са шумуд несилрин кьисметриз таъсирда ва хейлин хилерай виликди еримишдай мумкинвилер гуда.

Эгер чна алатай йисар рикIел хкайтIа, абуру гороскопдин лугьунар тестикьарзава. ИкI, БалкIандин йисара арадал атай зурба вакъиаяр, агьвалатар, бедбахтвилер:

1906-йис — Сан-Францискода 7,9 баллдин залзала хьана ва 3000 кас телеф хьана. 1918-йис — Испаниядин­ гриппдин тIугъалдик дуьньяда 100 млн кас рагьметдиз фена. 1939-йис — США-да ва Европада бейкаррин кьадар лугьуз тежедай кьадарда гзаф хьана. 1942-йис — Сталинграддин женгини Дуьньядин кьвед лагьай дяведин гьерекат маса патахъ элкъуьр­на. 1954-йис — сад лагьай компьютер акъудна. 1966-йис — Китайда «культурадин инкъилаб» кьиле фена, гзаф кьадар инсанар дус­тагъра туна. 1978-йис — репродуктив­ный ме­ди­цинадин асирдиз рехъ ачухна­. 1990-йис — РСФСР-дин аслу­ тушир государстводин гьакъиндай Дек­ла­рация кьабулна ва СССР чкIидай чкадал гъана. 2002-йис Москвада Дубровкадин театрда теракт авуна, гзаф инсанар кьена. 2014-йис — Крым Россиядик экечI хъувуна.

ЦIийи йис гьикI къаршиламишда?

БалкIандиз хуш рангар гьибур я лагьайтIа, — къацу ва хъипи рангар. Яру рангунихъ мадни кьетIен лишан ава. Ада агалкьунрихъ тухузва­ ва пис, чIуру иблисрикай, чинеррикай хуьзва. ЦIийи йис къаршиламишзавай вахтунда винидихъ тIвар кьунвай рангарин парталар алукIун теклифзава. Вили ва лацу рангарин парталар герек авач. Абурукай инсанриз хийир хкатдач. БалкIандин йисакай менфят хьун патал Китайда парталрал балкIанрин  шикилар, суьретар чIугунвай безекар алкIурзава. КIвалера балкIанрин шикилар, статуэткаяр эцигзава.

Суфрадал эцигдай хуьрекар

Дуьньяда балкIандин як ишлемишзавай уьлквейрикай Китайди сад лагьай чка кьазватIани, БалкIандин йисуз адаз гьуьрмет авун яз, и гьайвандин якIукай хуьрекар гьазурун хъсан кар яз гьисабзавач. Сифте чкадал  балугъдин хуьрекар хьун герек я. РагъэкъечIдай патан культурада балугъ агьваллувилин, хизанда гьалар пайгарвилин, кутугайвилин лишан я. Вечрен якIун хуьрекарни суфрадал хьун чарасуз я. Яргъи, шуькIуь кинийрин хуьрекдини суфрадал абур гъида. Суфрадал гьакI рганвай какаяр, уьрдег, креветкаяр хьайитIа хъсан я, ЦIийи йисан суфра якIун пичIекар, майваяр, дуьгуьдин хуьрекар, хъипи емишар (мандаринар, апельсинар, грейпфрутар) алачизни фикирдиз гъиз жедач. Вири и суьрсетар чи базаррани туьквенра бул я.

Гьелбетда, ЦIийи йисуз пишкешар гунин адетни авайди я. Пешекарри гьисабзавайвал, мукьвабуруз, дустариз апельсинар, цуьквер, ширинлухар, парталар ва яру конвертда аваз пуларни багъишун хъсан кардай кьазва.

2026-йисан кьилин лишанар

БалкIандин йисаз йигинвал, гьерекат, виликди финин къаст хас я. ЦIийи проектриз, танишвилериз, кра­риз  рехъ ачух жеда. Йигиндаказ­ технологияр, инновацияр вилик­ фида. Инсанар яшамиш жез маса чкайриз фида. Бизнес ачухдайбуруз, къуллугърихъ калтугнавайбуруз, кIелунар давамарзавайбуруз багьа ва чIехи шейэр маса къачузвайбуруз кутугай вахт я, эгер гьар са кардив акьуллувилелди эгечIайтIа.

БалкIан ачухвилиз, рикIин михьивилиз къимет гузвай гьайван я. Гьавиляй тапарар авун герек туш. Гьар са кас вичин ва къваларив гвайбурун виликни намуслу, гьахълу хьун лазим я. Фикирда авай ва гъиле кьазвай крар бегьем хьун патал четинвилерихъай, жавабдарвилихъай кичIе хьана кIандач. ЦIийи проектар, обра­зование патал харжарни авун чарасуз я. Четин уламра гьат тавун патал къайдасузвилериз, алаш-бу­лаш­вилериз рехъ гун виже къведач.

БалкIандин йисуз хайи гзафбур дуьньяда машгьурбурун жергейра гьатзава. Абурун арада ава: совет­рин композитор, 15 симфониядин ав­тор Дмитрий Шостакович, КПСС-дин ЦК-дин генеральный секретарь (1966-1982-йисан) хьайи Леонид Брежнев, философ, писатель Даниил Андреев, Италиядин театрдин ва кинодин режиссер Лукино Висконти, Америкадин боксер Майк Тайсон,  Россиядин актер Иван Охлобыстин, бизнесмен миллиардер Роман Абрамович, Франциядин эстрададин манидар Патрисия Каас…

ЦIийи йис алукьзава. Виридаз мубаракрай! Къуй ам гьа БалкIан хьтин ислягьди хьурай! Къуй и йис инсаният патал сагъламди, виридаз­ бахтар, асайишвал гудайди, мурад­рихъ тухудайди, дяведин махсус серенжем фад ва гъалибвилелди куьтягь жедайди хьурай!

Нариман  Ибрагьимов