Атанва гатфар!..
Къадим заманайрай атана, гилани вичел амалзавай суваррикай сад Яранди я. И гафунихъ авай кьван манаяр вуч я! Яр — яру ранг; яр — экуьнин, ва я нянин сегьер; яр — лезгийрин календарда (чIаварганда) гатфарин сифте 15 югъ (21-мартдилай гатIунна); Яр-яран сувар; яр — лашарал куьгьне пек-лек акьалжна, цIай-ялав кваз кузвай шемер (суварин ва я мехъерин); яр — кIаниди, ашукьди (руш ва я гада); яр — кIарасдин рикI, виридалайни кIеви чка…
Аквазвайвал, и гаф чи мецел гьамиша, гьи мана къачуртIани, экуьди, михьиди, хциди, кIаниди, гуьзелди, эвелди, мягькемди хьиз къвезва. Яран суварикни чи халкьди инал гъанвай хьтин манаяр вири кутазва. Ибурал генани алава хъжезва: бегьерлуди, берекатлуди, жанлуди, гьунарлуди, сагъламди, дириди ва икI мадни.
Дугъриданни, халкьдин махара, мифра, манийрани къейдзавайвал, яр гьар гатфариз цIийи хъжезвай сирлу къуват, цIун гъуц я. Ада чилел инсанриз анжах хъсан умудар, мумкинвилер, шартIар гъизва.
Лезгийрин майишатдин йисни яралай гатIунзава. Ашукьди гьавиляй мани лугьузвайди я:
Гатфар къвезва, гатфар къвезва,
Трактордин чархар къвезва!..
Ихьтин чIавуз вирибурук, уьмуьр цIийи хъийиз, цIийи хъсан крарал чан гъиз, куьгьневал, пелешвал, жуьреба-жуьре уьзуьрар, члаяр, балаяр алудиз, цанар цаз, хвалар акъашиз, тумар кутаз, багълар цIийи хъийиз…, гьерекат акатда. Анжах са темпелдиз ахвар атун мумкин я.
Яракай чи гзаф шаирри чIалар кхьенва. Драматургри суварин сегьнеяр эцигнава. Художникри шикилар чIугунва. Яран суварин кьуьлеринни манийрин музыка гьикьван девлетлуди, гьевеслуди, руьгьди кужумдайди ятIа лугьун четин я. А мярекатра иштиракун кутугнава. Яран кьуьлери кьуьзуь къужайрикни, къарийрикни гьевес кутада, чпин жегьилвилер рикIел хкиз тада…
ЦIийи девирда Яран суварик хейлин цIийи рангар, таварни ахкатнава. Майишатдин йисан нетижаяр кьада, кIвенкIвечияр тебрикда, жегьилри спортдин рекьяй, иллаки милли жуьрейрай (къван гадарун, цIил чIугун, путар хкажун, симинилай фин, гъилер кьун ва икI мадни) чпин алакьунар къалурда. Аялриз им генани шад къугъунрин, са-садан кIвалел илифиз, сувар мубаракиз, ширинлухар къачудай ва пайдай вахт я.
Хуьрера “Пешепай” къугъунин, майданрал цIаяр хъийиз, абурулай хкадарунар тешкилунин, цIапанар цавариз гадарунин адетрикай зун рахазвач. Гьа адетрикни чилел марфар гъунинни, куьгьне амукьайрикай михьи авунни, сагъламвал машгьурунинни метлебар квайдал шак алач. Гьелбетда, цIаяр кьунриз рехъ гана виже къведач.
Маса хъсанвал, и юкъуз куьгьне хъилер, наразивилер, душманвилер рикIелай алудунихъ, жегьилри яшлубурал кьил чIугунин, зайиф, начагъбурун гуьгьуьл кьунин адетрихъ галаз алакъалу я. Яра инсанрин рикIелай вири тIалар, хъутIалар алудун лазим я! МасакIа и сувар гьикI къейдда?..
Яра чи рикIел лап гзаф чи милли хуьрекар, тIуьнар, пек-парталрин жуьреяр, гъилин-тупIун сеняткарвилер (гам рушун, сар михьун, гъалар гьазурун, гуьлуьтар, чуьвекар, жигетар хрун ва икI мадни) ри-кIел хкизва. Хуьрера, кIвалера, рекьера, идарайра, майданрал михьивилер тунин мелер тешкилуни и суварин метлеб мадни хкажзава. Куьрелди, Яр чи кьетIен югъ, вахт, сувар я! Мубаракрай квез вирибуруз и югъ, азизбур!
Пепе — шепе тIимил хьуй,
НикIера бул техил хьуй,
ЦIаяр чна куькIуьрна,
Йиф чIагайди туькIуьрна,
Цифер, марфар — анихъди,
Ракъар, варцар — инихъди!..
Мерд Али
