Дуьньядин винел виридалайни кьакьан тар гьина ава? Ам гьихьтинди я? Америкада, Кеферпатан Калифорнияда. Адаз гьамиша къацу секвойя лугьузва. Аламатдин и тарцин кьакьанвилел 115,61 метр ала, тандин яцIувилел — 7. Маса гафаралди лагьайтIа, адан кьакьанвал тахминан 45 мертебадикай ибарат кIвалерин кьакьанвилиз барабар я. Лагьана кIанда, и тарар экъечIзавай милли “Редвуд” тIвар алай парк надир набататралди гзаф девлетлу я.
Сифте яз и зурба тарар 18-асирдин юкьвара алай аямдин Сан-Францискодин мулкара сиягьатда авай чIавуз испанвийриз акуна. Австриядай тир ботаник С.Эндлихера и кьакьан тарциз индеецрин са тайифадин регьбер Джордж Гест Секвойядин гьуьрметдай “секвойя” тIвар гана. Америкада секвойя 1890-йисалай государстводин гуьзчивилик кутунва. И зурба тар Калифорниядин ярж яз гьисабзава.
Секвойя гьамиша къацу тар я. Адан заланвал 1000 тонндив агакьзава. Ихьтин тар санай масаниз тухун патал поезддин 60-дав агакьна вагонар герек жеда. Алимрин гьисабунралди, секвойя кьве агъзурни вад виш ва адалай гзаф йисара яшамиш жезва. Адаз са куьнихъайни кичIе туш: я къати гарарихъай, я гьашаратрихъай. Тарциз хас аламатдин са ери ава: секвойя цIа кузвач. Керчекдиз лагьайтIа, винел пад кана чIулав жезва, амма са кьадар вахт арадай фейила, виликан либас ахлукIзава. Мекьивал адан кьилин душман я. Ахтармишунри къалурзавайвал, гзаф мекьи, мишекъат шартIариз и тарцивай дурум гуз жезвач.
Къейд ийин хьи, секвойядикай эцигунра гегьеншдиз менфят къачузва. Адан кIарасдикай телеграфдин столбаяр, мебель, гимияр, челегар ва маса затIар гьазурзава.
Секвойя тIебии тушир шартIара Канадада, Мексикада, Великобританияда, Португалияда, Китайда, Юкьван Азияда, Крымда, гьатта Кеферпатан Кавказдани кваз экъечIзава. Амма тIебии тушир шартIара адан кьакьанвал Кеферпатан Америкадин тамара экъечIзавай секвойядин кьакьанвилив агакьзавач.
Гьазурайди — Агьмед Магьмудов