Чаз гьар юкъуз Вичин регьимдикай гузвай Аллагьдиз чна датIана шукур авун лазим я. Мугьаммад Пайгъмабар (Аллагьдин салават ва салам хьуй вичиз) регьим гваз атай пайгъамбар я. Аллагьди чаз лагьанвайвал (мана), эгер чна Ислам дин гьакъикъидаказ кьиле тухуз хьайитIа, чун виридалай хъсан уьммет жеда. Аллагьди гьакIни Къуръанда лугьузва (3-сура, 110-аят, мана):
«Куьн (эй Мугьаммад пайгъамбардин уьммет) виридалайни хъсан уьммет хьана (жемят язва) инсанар патал акъуднавай: куьне дуьз (хъсан) кар авун эмирзава ва пис (айиблу) кар авун къадагъа ийизва, (куьн) Аллагьдихъ агъанва. Эгер Ктаб-эгьлийри (Мугьаммад пайгъамбардихъ ва ада гваз атанвай Къуръандихъ) иман гъанайтIа, ам абуруз хийирлу тир. Ава абурун арада иман гъанвайбурни ва абурун чIехи пай фасикьар (Аллагьдиз итIаатсузбур) я».
Чун къе халкьдиз герек тирди гьар са мусурмандиз чир хьун лазим я. Вуч патал чун герек я? Са бязибуруз чизва а кIвалах, са бязибуруз чизвач. Чун Аллагьдин дин абурал агакьарун патал герек я. Чаз Аллагьди дин кьисмет авунва, а дин масабурални агакьарун чи хиве буржи яз гьатзава. Чаз Мугьаммад Пайгъамбар (Аллагьдин салават ва салам хьурай вичиз) виридалай хъсан тир чешне яз ракъурнава, инсан гьадаз ухшар жез алахъдайвал. Виче инсандиз герек тир вири авай Къуръан ракъурнава, чаз Къуръанда вуч аватIа хабар гузвай Сунна ракъурнава.
Аллагьди Къуръанда лугьузва (17-сура, 9-аят, мана):
«Гьакъикъатда, и Къуръанди къалурзава виридалайни дуьз тир рехъ (Исламдин рехъ) ва шад хабар (муштулух) гузва чпи диндар амал ийизвай муъминриз — гьакъикъатда, абуруз еке суваб жедайди».
И аятда лугьузвайвал, гьакъикъатда виридалай хъсан рехъ Къуръанди къалурзава, амма инсан гьикьван авам хьана кIанда и рехъ туна, маса рекьихъ къекъвезватIа?! Аллагьди Къуръанда мадни лугьузва (25-сура, 1-аят, мана):
«Лап Берекатлу я (Аллагь) — Вичи бендедиз Вичин (Мугь́аммадаз) «Фаркь ийидайди» (Гьахъ ва таб чара ийидай Ктаб — Къуръан) (авудна) ракъурай — ам (Мугь́аммад) алемриз игьтиятвал авунин хабардар хьун патал (Аллагьдин азабдикай)…».
21-сурадин 107-аятда Аллагьди лугьузва (мана):
«Ва Чна вун (эй, Пайгъамбар) — анжах (чIехи) регьим яз ракъурнава алемар (инсанар) патал!»
Аллагьди чун халкь авунва ва Адаз чинни ийизва чун патал вуч хъсан ва вуч пис ятIа. Чи динда гзаф гуьрчегвал, камаллувал, къуватлувал ава. Мусурманри абурукай менфят къачузвачтIа, ам диндин ваъ, мусурманрин тахсир я.
Исламдилай гъейри, мусурмандиз мад санайни зурбавал жагъидач, гьатта ам, вичин дин кваз такьуна, маса чкайрай зурбавал жагъуриз алахъайтIани. Аллагьди Къуръанда лугьузва (7-сура, 3-аят, мана):
«Табий хьухь (куьн) (эй инсанар) квез куь Раббидин патай (авудна) ракъурнавай шейэриз (Къуръандиз ва Суннатдиз) ва Адалай гъейри (маса) архайриз (агъайриз, гъуцариз) табий жемир (куьн). (Ва гьикьван) тIимил рикIел гъизва (ибрет къачузва куьне)!»
Аллагьди инсандиз адаз бес кьадар шей ракъурнава, бес вучиз вун агалкьунар хьун патал адалай гъейри маса шейинихъ къекъвезва?
Са бязи вахтара пис гьалдиз аватайтIани, ада Аллагьди вичиз ганвай Ислам и дуьньядал виридалайни зурба шей тирди рикIелай алудна виже къведач. И чилел виридалайни еке бахт гьам я.
Аллагьди Къуръанда лугьузва (3-сура, 139-аят, мана):
«Ва зайиф жемир куьн (эй мусурманар), пашман жемир, (виридалайни) виневайбур (ва я: гъалибвал хьана вине жедайбур) куьн я, эгер куьн (халис) муъминар ятIа!»
И дуьньяда динсузри кеф чIугвазвайла, уьмуьрдикай лезет хкудзавайла, мусурман руьгьдай аватна, сефил хьана кIандач. И чIавуз инсанди дуьньядин кIвалахрикай (лезетрикай) ваъ, имандикай фикирна кIанда, имандин къайгъуда хьана кIанда. Жува жув агъада авай инсан яз кьамир…
Гьакъикъи мусурманди вичиз иман авайвиляй вич бахтлу яз гьиссзава. Эгер Аллагьди адаз ризкьи артух авуртIа, ам шад жезва ва а ризкьи генани Аллагьдиз мукьва хьун патал ишлемишзава. Мисал яз, адаз Аллагьди девлет, ризкьи гузва, адани ам Аллагьдин рекье харж ийизва, Аллагьди адаз къуват гузва, и къуватни ада Аллагьдин рекье харж ийизва, адаз Аллагьди чирвал гузва, и чирвални ада Аллагьдин рекье харж ийизва. И кардал ам разини я, шадни я ва вичиз Аллагьди ганвай затIар, няметар Эхират патал ишлемишзава. Эгер винидихъ раханвай затIар ганвачиз хьайитIа, ам вичихъ авайдал рази я, вучиз лагьайтIа виридалай зурба тир шей адав гва, яни Аллагьди адаз иман ганва. Адаз чизва: иманди ам Эхиратда Женнетдиз тухуда. Кафирдикай рахайтIа, ам бахтсуз кас я — и дуьньядани, Эхиратдани. И дуьньяда ам гьикI бахтсуз я? Гьакъикъи бахт чин тийизвайвиляй, ам бахтсуз я, а авамдиз лагьайтIа, вич бахтлуди хьиз я. «АтIа дуьньядай хтай вуж ава?» лугьудайбур исятда шад я, вучиз лагьайтIа адаз, и дуьньядилай гъейри, мад муькуь уьмуьр, Эхират авачирди хьиз я. Адаз акI ава хьи, инсандихъ хьана кIандай затIар адахъ авайди хьиз, гьавиляй ам шад я. Адаз вич бахтлуди хьиз я, гьакъикъатда ам бахтсузди я, вучиз лагьайтIа гьакъикъи бахтуникай адаз хабар авайди туш, кафир яз тухудай уьмуьрди вичин кьилел Эхиратда вуч гъидатIа, адаз хабар авач.
Вучиз мусурмандиз кафирдиз ухшар жедай ихтияр авач? Пайгъамбарди (Аллагьдин салават ва салам хьуй вичиз) лагьана (мана): «Маса халкьдиз ухшар жезвай кас, ам гьабурукай я». (Агьмад, Абу Дауд).
Квелди ухшар хьана кIандач? Абурун адетралди, абуруз талукь тир алукIунралди, винел патан акунралди, абурун суварар кьиле тухуналди. Инсан, адет яз, масад вичелай хъсан яз гьисабайла, ам вичелай вине кьурла, адаз ухшар жез алахъда.
Чеб мусурманар я лугьузвайбуру бязи вахтара маса динра авай затIар къачузва. Мисал яз, хашпарайри ишлемишзавай иконаяр. Гила мусурманарни абуруз ухшар авай суьретар ишлемишиз эгечIзава. Маса динра Аллагьдинни инсанрин юкьва гьи къайда арачияр твазватIа, мусурманарни Аллагьдинни чпин арада арачияр тваз эгечIзава ва идалди хашпарайриз ухшар жезва. ГьакI хийир-шийир хьайилани, чи халкьди Ислам диндихъ галаз ерли алакъа авачир крар ийизва. ЦIалай хкадарунихъ вуч алакъа ава мусурман диндихъ галаз?! Мехъеррал свас гъидайла, лампа кьунихъ галаз вуч алакъа ава чи диндин? Свас кIвализ гъайила, адан кIвачерик къаб кутунихъ галаз вуч алакъа ава чи диндин? И жигьетдай мисалар мадни гъиз жеда…
Мусурманди вичиз Аллагьди гайи багьа, къиметлу шей туна, Аллагьди негьнавай шей кьазва. Гьа и кIвалахра я чаз Аллагьди ва Пайгъамбарди (Аллагьдин салават ва салам хьуй вичиз) кафирриз ухшар жемир лугьузвайди. Амма чаз кафирривай къачудай ихтияр авай затIарни ава. Мисал яз, илимдай, дуьньядин чирвилерай, медицинадай, техникадин гьакъиндай кафирривай чирвал къачуз жедатIа, буюр, чира, менфят къачу. Вучиз лагьайтIа Аллагьди чаз вири регьятвилер халкьнава. Аллагьди ихтияр ганвай затIар чаз къадагъа ийидай садни авайди туш. Амма диндин ва абурун адетрин крара мусурманриз абуруз ухшар жедай ихтияр авач.
Чаз и чилел халкьнавай вири хъсанвилер, няметар Аллагьди чун паталди халкьнавайди я. Аллагьди Къуръанда лугьузва (7-сура, 32-аят, мана):
«Лагь (вуна, эй Пайгъамбар а авам мушрикьриз): «Ни гьарамнава Аллагьдин (патай тир) зинетар (безетмишдай затIар: иер парталар…) Вичин бендеяр патал авунвай (халкьнавай) ва хуш (гьалал) ризкьиярни?!» Лагь: «Абур (а зинетар, хуш тIуьнар) — иман гъанвайбур патал я и дуьньядин уьмуьрда (ва кафирри а карда иштиракзаватIани) ва кьетIендиз (анжах) гьабуруз — Къияматдин юкъуз». Гьа икI — Чна делилар баян гуз ачухарзава чирвал авай ксар патал!»
Гьайиф хьи, бязи вахтара мусурманар кагьулбур хьана, гьакъикъи илимдивай яргъа жезвайвиляй, а кIвалахрикай масабуру менфят къачузва. Чаз тарихдай мусурманрин арадай илимдин (медицина, математика, экономика…) рекьяй еке агалкьунар къазанмишайбур малум я ва абурун зегьметрикай къени инсаниятди менфят къачузва.
Къуй Аллагьди чун и дуьньядани, Эхиратдани Вичин регьимдик кутурай! Амин!
(Гьасамудин Сефибегован «Жуьмя йикъан вязер»
ктабда гьатнавай са худбадин бинедаллаз гьазурнавай макъала)
