ЦIийи йис чаз культурадин хилен хъсан хабаррилай башламишиз кIанзава. Абур, 2024-йисан нетижаяр кьуниз ва вилик квай цIийи планар раиж авуниз талукьарна, меркезда, «Дагъустан» РИА-дин майдандал, республикадин СМИ-рин векилрихъ галаз кьиле фейи гуьруьшдал Дагъустандин культурадин министр Зарема Бутаевади раижна. Кьилди къачуртIа, цIи Дагъустандин пешекарвилин культурадин бине эцигай пуд кас — Готфрид Гьасанов, Муэтдин Жемал ва Хасбулат Аскар-Сарыджа — дидедиз хьайидалай инихъ 125 йис тамам хьуниз талукьарнавай шад мярекатар кьиле фида. Алай йисалай Дагъустанда «Земский работник культуры» проект кьилиз акъудда. ЦIийи жуьредин (модельный) библиотекайрин кьадар артухарда. Дагъустандин Кьили проектдин тереф хуьналди Даггосфилармониядин дарамат цIийикIа туьхкIуьрда, гьакIни Каспийскдин культурадин кIвал капремонтда ва икI мад…
— Алатай йис Сергей Меликова Дагъустандин халкьдин шаир СтIал Сулейманан йис яз малумарнай. Чун республикада ва адалай къецени, шаирдин 155 йисан юбилейдиз талукьарна, гурлудаказ кьиле тухвай гзаф кьадар мярекатрин шагьидар хьана. ГьакIни «ГъвечIи Ватандин культура» проектни кьилиз акъудна. 2025-йисуз Дагъустандин пешекарвилин культурадин бине эцигай Готфрид Гьасанован (пешекарвилин музыкадин хилен), Муэтдин Жемалан (пешекарвилин изобразительный искусстводин хилен) ва Хасбулат Аскар-Сарыджадин (пешекарвилин скульптурадин хилен) юбилеяр къейд авуниз талукь мярекатар кьиле тухун пландик кутунва, — хабар гана министрди.
Алатнавай йисан нетижайрикай рахадайла, Зарема Бутаевади, са шумуд йисуз уьмуьрдиз кечирмишна, 2024-йисуз акьалтIай «Культура» милли проектдин сергьятра аваз, республикада хейлин серенжемар кьилиз акъудиз алакьайди къейдна. Кьилди къачуртIа, культурадин кIвалин 6 дарамат эцигна, 47 капитальнидаказ ремонтна, искусствойрин 8 школа цIийи хъувуна, культурадин хилен образованидин 19 идара музалатралди таъминарна ва икI мад. Алай йисалай милли «Хизан» цIийи проект уьмуьрдиз кечирмишунив эгечIда. «Культура» проектдин хьиз, адан макьсадни культурадин хилен объектар цIийи хъувуникай ибарат я.
Министр, цIийи йисан планрикай рахадайла, машгьур композитор, дирижёр, муаллим, профессор, общественный деятель Мурад Кажлаев дидедиз хьайидалай инихъ 95 йис тамам хьунихъ галаз алакъалу яз кьиле тухудай серенжемрални кьетIендаказ акъвазна. Малум хьайивал, юбилей 2026-йисуз къейдда, амма лишанлу вакъиадиз талукь са жерге серенжемар гьеле гиламаз кьилиз акъудунив эгечIнава. Кьилди къачуртIа, Дагъустандин Кьил С. Меликова юбилейдихъ галаз алакъалу яз кьарар акъуднава. Адал асаслу яз музыкадин хиле зегьмет чIугвазвайбур ва кIелзавайбур патал премия ва стипендия тайинарда. «Кажлаеван йикъар» кьиле тухуда.
З. Бутаева республикадин библиотекайрин кIвалахдикайни рахана. Са вахтара «ктабрин хараяр хуьзвай» идарайриз хьиз килигзавай библиотекайри къе цIийи къайдада кIвалахзава. Моделрин — цIийи къайдадин — библиотекайрин кIвалахдиз ада хъсан къимет гана.
— Республикада къенин юкъуз цIийи жуьредин 14 библиотека кардик ква. Абур жуьреба-жуьре яшарин инсанар патал алай аямдин чирвилерни информация къачудай хъсан майданриз элкъвенва. ЦIи моделдин 4 библиотека мадни ачухда, — раижна ада.
Чна винидихъ хабар ганвайвал, алай йисуз Т. Мурадован тIварунихъ галай госфилармониядин дарамат цIийи кьилелай туькIуьр хъийидайвал я. Идахъ галаз алакъалу яз, Зарема Бутаевади Дагъустандин Кьилин тIварцIихъ чими келимаяр лагьана. С. Меликова Халкьдин Собранидиз рекье тур Чарара са шумудра Даггосфилармония цIийи кьилелай туьхкIуьрунин кIвалахар кьиле тухун лазим тирдал фикир желб авурди къейдна.
— Сергей Алимович, за квез рикIин сидкьидай сагърай лугьузва. Алай са акьван регьятди тушир, дяведин махсус серенжем кьиле физвай, республикада школаяр, аялрин бахчаяр эцигун патал куьмек лазим вахтунда Куьне гайи гаф хвена. Алай йисуз чун республикадин культура патал еке важиблувал авай и макандин тарихдин кIалуб, акунар арадал хкунин кIвалахрив эгечIда, — лагьана ада.
Гаф кватай чкадал лугьун хьи, 2004-йисалай инихъ Даггосфилармониядин мярекатар, 1904-йисуз эцигнавай кьилин дарамат чкIидай гьалда хьуниз килигна, меркезда кардик квай Къумукьрин, Аваррин, Урусрин госмуздрамтеатрра ва СтIал Сулейманан багъда Гатун майдандал тухузва.
СВО-дикай ихтилат кватайла, Зарема Бутаевади министерстводик акатзавай вири идарайри ватандин итижар хуьзвай игитар патал Р. Гьамзатован тIварунихъ галай Милли библиотекада волонтерри датIана сеткаяр хразвайдакай, аялрин библиотекада окопра ишлемишдай чирагъар (свечи) гьазурунай мастер-классар тухузвайдакай лагьана. Алатай йисан эвелра «Лезгинкади» рехъ ачухуналди, адан гуьгъуьналлаз «Дагъустан», «Темир-Хан-Шура» ансамбларни, филармониядин солистарни Луганскдиз фейиди, военный къуллугъчияр патал концертар гайиди, абурун руьгь хкажайди рикIел хкана. ГьакIни тамашаяр ва концертар гуналди къазанмишай такьатрикай СВО-да авайбур патал куьмек яз ракъурайди, алукьнавай йисузни и кIвалах давамардайди раижна.
Зарема Бутаевади алукьнавай цIийи йисуз виридахъ чандин мягькем сагъвал, хизанра хушбахтлувал, кьилелни ислягь цав хьун алхишна.
Рагнеда Рамалданова
