Байрам Салимован — 90 йис
И гафар Дагъустандин халкьдин шаир Байрам Салимован ирсинай къачунвайбур я. Абуру шаирдин вичин руьгьдинни яратмишунрин къамат артух лишанламишзава.
ЦIинин йис адан 90 йисанди тирдакай малуматар ва материаларни чна йисан сифте кьиляй гуз гатIуннай. (“ЛГ”-дин 2-нумра).
Ингье, майдин вацран 6-число Байрам Салимован юбилейдал ацалтзава. А югъ шаирдин ирсинал рикI алайбуру кьетIендиз къейдда.
ЧIалан устад халкьдин шаирар акьван гзаф гьалтдайди туш. Б.Салимовни гьакI я. Адан гьакъиндай кхьинар, рикIел хкунар тIимил хьанвач. Иллаки “Самур” журналда. Адан 1-нумра тамамвилелди шаирдин юбилейдиз бахшнава. Хъсанни хьанва.
Б.Салимован рикI жегьилрал гзаф алай, абурун эсеррив ам къайгъудар муаллим хьиз эгечIдай, руьгьламишдай гафар лугьудай. Вичини тикрардай: “Жегьилрин арада зунни хейлин жегьил хъжезва”.
Шаирар руьгьдин эмирар, цаварилай Халикьди ракъурнавай векилар я лугьузва.
Гьавиляй абурукай кхьинарни, рикIел хкунарни, юбилеяр вилив хуьн тавуна, газетрани журналра мадни гзаф чапдайдал шак алач…
Мердали Жалилов
___________________________________________________________________________
Серкер
Дагъдин синера акьунва ишигъ
Гьуьлуькай хкаж жезвай ракъинин.
Серкер, араба гваз ийиз чIигъ-чIигъ,
Рахазва ахъа хьанвай экуьнив.
Гьатзава са-сад хипер цIиргъина,
Хкаж жез яру хьанвай тепедал.
Кьве чубан ава суьруьда, ина
Серкер фикирдиз фенва бередал.
Ацадани нек къе, тахьайтIа къуй
КIелери кефрай лугьуз са юкъуз,
Аллагьдин вилик зун батIул тахьуй,
Зун я серкер и гьайванрин, лугьуз.
Дашлуда
Араба гваз Дашлуда ава Алибег,
Ракъини гъич са кIусни ийизвач инсаф.
Амма физва кьве яцни адан къвез-къвез бед,
Акъудзавач сагьибди сивяй гьич са гаф.
Ингъе абур агакьна къанавдив рагъул,
Чеб-чпелай акъвазна кьве яцни анал.
Алибегаз хабар тир а яцарин тIул,
Ахъайна хвал галайнихъ кьве яцни санал.
Сифте гьахьна яцар це ацукьна чпиз,
Чуьхвена чеб кIандайвал ихьтин чIавариз.
Ахпа абур эгечIна, ярмадин дад чиз,
Мез гуз вилик эцигай синид равариз.
Ахпа фена мад гьахьна абур къаналда,
На лугьуди гьамиша авайбур я икI.
Ахпа абуру чпин рехъ мадни давамда,
Куьз лагьайтIа, а яцар авайбур я рикI.
* * *
И дагъларин гуьзелвал гьикI лугьун за,
ГьикI кхьин зи шиирра а гуьзелвал.
Я къиямат Вили дагъдин акун са,
Гьалтнай миргер ахьтин дагъдин кьилел зал.
Зверай хаму яйлахрилай элячIиз,
Векье батмиш жез це жедай жуьреда…
Гагь живерив, гагь муркIарив эгечIиз,
Туна векъи ван секин и уьлкведа.
Зун акурла, живер цIраз алатна,
Хана муркIар кьунвай дагъда ятари.
Къайни, мекьни санлай вири акъатна,
Гъавурда дуьз акьуна зун Гъуцарин.
Лекь элкъвезвай, кьилелай заз килигиз,
Гьерекатдиз зи кIвачерин, гъилерин.
Зун ваъ, вич и чилин сагьиб хьайи хьиз,
Алахъунрал зи, лекьре хьиз, хъуьрериз.
Рагьиматан мани
Зун амай кьван ви манини амукьда
Зи япара, рикIе, ширин чанда зи.
Гилани ам зи япарихъ галукьда
Гьа сифте хьиз, гьахьна руьгьда ванда зи.
Ахпа къведа адан сес чи яйлахрай,
Гъиле чумахъ тIарамариз чубанрин.
Авахьдайвал шур-шуриз яд булахрин,
Хъвайидан кеф гьасятда хъсанриз.
Ви маниди гъида къуват гъилериз
Селибурда векь язавай жегьилрин.
Къалурда экв ам кIанидан вилериз,
Кьве жегьилдин рикIин дердер кьезилриз.
Заз акунач, Рагьимат, ви сесина
Хьана чIулав цифни тIурфан, серинар.
Ам галукьай аялни кваз кьепIинай
Килигда чаз ийиз дуьнья ширинар.
ТакIар
Туш санагни и такIариз ухшар,
Кьилел къванерин бармакар алай,
Нагьахъ ганвай туш иниз ихьтин тIвар,
Къуьнерихъ лацу кавалар галай.
Авахьзавай нек вацIарай, яд ваъ,
Хъвайила жедай нахушди сагълам.
Дарман я къайи кьуьд, чими гад ваъ,
Илгьамдин рехъ я инин гьар са кIам.
Гарар алудда вичин кьилелай
Къванерин гъилер юзуриз цава,
Гуьзчивал ийиз лекьер винелай
Элкъведа, михьи ийиз мад гьава.
Лиферни къветер жеда никIера,
Чилихъ галаз сир авуна мад сад.
И чилин шикил аваз вилера,
Гуьзлемиш ийиз, кьуьд алудна, гад.
Гьа чIавуз жегьил гъилер экъечIда,
Чанда рикI аваз, къуьне дергесар,
Тик къузаяр тваз абур эгечIда,
Я лугьуз чпин къени сербесар…
Лондондай атай мугьман
Мугьман хьана заз са шаир Лондондай,
Са юкъуз за ам шегьерда къекъуьрна,
Са пад вичин куьгьне Каспий гьуьлуьв гвай,
Са пад кьунвай секуь дагъдин элкъуьрна.
— Куьчеяр я чиркин, — ада лагьана.
За лагьана, — Са кьил дагъда акьазва,
Муькуь кьилни гьуьлуьз физва атана,
Абуру гьуьле чуьхуьзвай хьиз аквазва.
Мад рахана ам: — Папар куь зиллетдик
Кума гьеле, чина азад я вири.
— Туш, гвайбур я абур чIехи гьуьрметдив,
Къазанмишиз уьмуьрлухди аферин.
— Девлетлубур тIимил ава шегьерда,
Акунач заз садни авай вине кьил.
— Тухузва чеб абуру чи тегьерда,
Гьа вирида са жуьреда вугуз гъил.
— Жедач гьуьлел куь лепеяр алай каф,
А лепейрал сирнав ийиз луьтквеяр.
— Къе авачтIа, пака жеда, атIай гаф
Лугьун за ваз, им луьтквейрин уьлкве я.
Хьанач мугьман жуван завай чIалал гъиз,
ЗатIни тежез бегенмиш зи Ватанда.
АкI тир адаз вич Лондонда авай хьиз,
И дуьньяда гьар санилай хъсан тир.
Байрам Салимов, Дагъустандин халкьдин шаир
