Агъамакьави Рамазанов Мурадагъа писатель Зияудин Эфендиеван, Ватандин ЧIехи дяведин къагьриман Мустафа Набиеван хайи мирес я. Ам гьихьтин гьахъ гвай, дирибаш итим тиртIа, писатель Абдулбари Магьмудова вичин “Залзала” ктабда кхьенва, адан къамат ачухдиз ганва. ЧIехи хизан галай ам Дербент райондин К.Марксан тIварунихъ галай совхоздиз хизанарни галаз фенай. 1956-йисан 12-февралдиз адан хизанда гада хьана — Мухтар. И совхозда агрономвиле кIвалахзавай хуьруьнви, Социализмдин Зегьметдин Игит Ферзалиев Насруллагьа лагьаналдай: “Ич таралай яргъал аватдач, халис бубадин хва жедайди я. Макьарин тIвар хкаж хъийидай мад са кьегьал хьунал гьикI дамахдач”.
Вахтар фена. Гележегда абур хайи хуьруьз хтана. Мухтара 1971-йисуз ЦIийи Макьарин юкьван школа куьтягьна. Гуьгъуьнин йисуз вичин кIелунар Каспийск шегьердин ПТУ-да давамарна, токарвилин пеше къачуна, “Дагдизель” заводда кIвалахиз башламишна. Советрин Армиядин жергейриз эвер гайи ада Германияда кьве йисуз къуллугъна. Старший сержантвилин чин аваз ам “Дагдизель” заводдиз хтана. Ина ам лап хъсан токаррин жергеда гьатна. “Зардиянский” совхоздин руководстводин теклифдалди Мухтар хуьруьз хтана. Токарвални ийиз, ада тракториствилин курсарни куьтягьна. Ам цIийиз хканвай Т-150 “К” маркадин залан трактордихъ ацукьна. Чешнелу механизатордин шикил райондин Гьуьрметдин доскадай кими хьанач. Адаз райкомдай премияр гуз хьана, ам КПСС-дин жергейризни кьабулна.
Апрелдин варз. Мухтар кIвалахдилай гуьгъуьниз, адет тирвал, кимерал акъвазнач, кIвализ хъфена. Диде Периздадиз ва уьмуьрдин юлдаш Хамусаз вичиз повестка атанвайдакай ва пака рекье гьатун лазим тирдакай лагьана. Махачкъалада адаз Чернобылдин АЭС-дин хъиткьиннавай блок ремонт ийиз тухузвайдакай хабар гана.
Чернобыль. Икьван чIавалди вичикай гзафбуруз гьич хабарни авачир Украинадин шегьер. Анин АЭС- агъзурралди инсанрин рикIерал сагъ тежер хер авур имарат. 1986-йисан апрелдин вацра АЭС-дин кьуд лагьай блок хъиткьиннай. Украинадин, гьакIни къунши республикайрин шегьерарни хуьрер, чан алай алем, тIебиатни хаталувилик акатнавай. Махачкъаладай Мухтар Майкопдиз, анай Белоцерковдиз, ахпани Чернобыль шегьердиз акъатна. Кьуд патахъай аквазвайбур аскеррин палаткаяр, автомашинар тир. Чернобылдин АЭС шегьердивай 75 километрдин яргъа авай. Са шумуд юкъуз абуруз чпи вуч авун лазим ятIа, радиациядикай гьикI хвена кIанзаватIа чирна. 14 кас, махсус парталар алукIна, командирди чкадал тухузва. Станциядин еке дарамат, кьуд патаз зегьер чукIурзавай кьуд лагьай блок. 50 метрдин кьакьанвал авай еке имарат. Мухтарни адан юлдашар къавал акьахзава. Ина гьар са секунд гьисабзава. Мухтара вичиз тайинарнавай чкадал кьуркьушумдин са акьван залан тушир пластинкаяр, сад-садан патав игисиз, эцигзава. И кIвалах Мухтара 2 декьикьада кьиле тухун лазим я.
— КIвалах акъвазарна, тадиз эвичI, — гьарайзава гуьзчивалзавай пунктунай. Вири тадиз, лифтиниз акьахиз, чилел эвичIзава. Кьил гижи хьайиди гьиссзава. Командирди абур станциядилай яргъа авай дараматдиз тухузва, ина абурал алай махсус парталар хутIунзава, духтурри сагъламвал ахтармишзава, дозиметрдалди гьарда гьикьван микрорентген къачунватIа, медкарточкада кхьизва. Ахпа -гьамамдиз. Гьа икI, — гьар сеферда. Мухтар хаталу зонада 52 юкъуз хьана. Гьар сеферда 2 декьикьада кьван къавал хьайила, ада 40 декьикьадилай артух радиация кьабулна.
Мухтара вич бубадин хва тирди, ГДР-да (Потсдам) армияда къуллугъдайлани, взводдин командир, ЦIийи Макьарин совхоздин токарь-механизатор тирлани, Чернобылдани успатна. Гьар са кIвалах рикIивай тамамарунал командир Р.Гришинани гьахълудаказ дамахиз хьана. Намуслувилелди зегьмет чIугунай Мухтараз командирди чухсагъулдин са шумуд грамота гана, адан хурудал “Чернобылдин авариядин чIуру нетижаяр арадай акъудунин иштиракчи” медаль ва знак алкIурна. Военный частунин командирдин къулар алаз райкомдиз, исполкомдиз, ВЛКСМ-дин райкомдиз, совхоздин директордиз, парткомдиз, профкомдиз, райвоенкоматдиз чухсагъул малумарнавай чарар рахкурнай.
Ам зун, за лугьуз къекъуьн тавур, гьар са касдин дердида акьадай, къенин юкъузни вичивай авур тIалабуниз ваъ лугьун тийидай кас яз чида. Ам 2 -группадин инвалид я.
— Зун жуван уьмуьрдал, кьисметдал рази я, — лугьузва ада. — Зи мурад ислягьвал, хизандин кьилел сагъ-саламат хьун я. Артухан девлетар дуьньядин чиркер я.
Къуй вун ви рикIе авай мурадрихъ агакьрай, Мухтар!
Шагьабудин Шабатов
